Isparta da (Bazı Yıllar da Görülen ) Hava Kirliliği'nin Sebepleri ve Bu Kirlilikte Etkili Olan Coğrafi Faktörler

Isparta Şehri (Şekil-1) aynı isimle anılmakta olan ovanın batı-güneybatısında yer almaktadır. Bu ova esas olarak kuş bakışı görünümü itibariyle bir çanağı andırmaktadır. Özellikle bizim yazımıza konu olan hava kirliliğini etkileyen unsurlardan bir tanesi de ovanın bu çanak şekilli görünümünden kaynaklanmaktadır. Zira Isparta ovası bu yapısından dolayı genel olarak hava kirliliğine müsait bir görünüm arz etmektedir. Özellikle kış aylarında ülkemiz genelinde bir çok yerleşim biriminde hava kirliliğinin artış gösterdiği,; bilinmektedir. Isparta şehrinde de kış mevsiminde hava kirliliğinin bazı yıllarda Türkiye ortalamalarının üzerine çıkması bu mevsimde beşeri, fiziki ve klimatik şartların olumsuz tesirlerinden kaynaklanmaktadır. Yukarıda da bahsedildiği gibi etrafı, yüksek alanlarla çevrili bulunan Isparta Şehrinin üzerine çöken kirli hava, kış mevsiminde şehrin alçak mahallelerinde daha da fazla yoğunlaşarak etkisini artırmaktadır. Özellikle sisli günlerde bu kirliliğin daha da belirgin bir hal aldığı görülmektedir. Bu çalışmamızda özellikle bazı yıllarda İsparta'da geçmiş 10 yıllık dönemde zaman zaman meydana gelen hava kirliliğinin nedenlerini ve kısmen de olsa bunu önlemenin yollarını ortaya koymayı düşünmekteyiz.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Isparta, iklim

The city of the Isparta is located in the W-SW of apot with a birds-eye view. One of the reasons for air pollution the subject to this study-is the pot-shaped structure of this plaine. The Isparta plain is open to air pollution due to this structure. It is known that air pollution increases in general in our country especially in winter months. The reasons as to why air pollution in Isparta increased beyond turkishs averages in winter are due to negative of social, physchical and climatic factors. The polluted air which falls down Isparta, increases its effects ower lower streets in winter. It is observed that this pollution is more evident in foggy days. In this article we aim to reveal the reasons for air pollution which is observed from time to time in the last 10 years in Isparta and offer suggestions to partially prevent this situation

Keywords:

Turkey, Isparta, climate,

___

ARDEL, A., 1951, "Göller Bölgesinde Morfolojik Müşahedeler.", i.Ü.Coğ. Enst. Dergi., C:1, S:2, s: 5-6, İSTANBUL.

ARDOS, M., 1977, "Türkiye Ovalarının Jeomorfolojisi", C: 2, S: 86, Çantay Kitabevi, İSTANBUL.

ATAYETER, Y., 2000, "Aksu Çayı Havzası'nın Jeomorfolojisi."Marmara Üniv, Sos. Bil. Enst. (Yayınlanmamış Doktora Tezi.), İSTANBUL.

BOZYİĞİT, R., 1997, "Konya'da Hava Kirliliği." Marmara Coğrafya Der., S:1, s:335-346, İSTANBUL

EKİNCİ, E., 1993, "Yakıtlar, Yanma ve Hava Kirliliği Kaynakları ve Kontrolü.", TÜBİTAK M.A.M Yayınlar, KOCAELİ

GARİPAĞAOĞLU, N., 2002, " Çanakkale'de Hava Kirliliğini Doğuran Sebepler ve Etkili Olan Coğrafî Faktörler." Türk Dünyası Araştırmaları, S.140, s: 191-207, İSTANBUL

MÜEZZİNOĞLU, A., 2000, " Hava Kirliliği ve Kontrolünün Esasları" D.E.Ü Mimarlık Fakültesi Yayını, İZMİR.

ŞAHİN, C, 1989, "Hava kirliliği ve Hava Kirliliğini Etkileyen Doğal Çevre Faktörleri." Coğrafya Araştırmaları , C.1, S:1, s: 26-45, ANKARA.

ŞAHİN, C, 1990, "Ankara'da Yanlış Yapılaşmanın Hava Kirliliğine Olumsuz Etkisi İçin Bir Örnek ." G.Ü. Gazi Eğitim Fak. Der, C:6, S:1, s:183-188, ANKARA.

SUNGUR, K.A., 1977," Ankara da Hava Kirlenmesi Bakımından Isı Terselmesinin Rolü." İ.Ü. Coğr. Enst. Derg. No:22, s: 119-126. İSTANBUL

UTKU, M., 1990, "İsparta İklim Etüdü.", T. C. Devlet Meteoroloji İşleri Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı Yay, ANKARA.

D M İ Ortalama ve Ekstrem Kıymetler Meteoroloji Bülteni, 1970, Başbakanlık Basımevi ANKARA.

T.C. Başbakanlık DİE. Haber Bülteni ANKARA.