20844

Kültürlerarası Edimbilim ve Kavramsal Metafor Teorisi: Deyimsel İfadelerin Çevirisi

Edimbilim, dilin sosyal bir insan davranışı olarak kullanımını gözlemleyen ve çeviri çalışmalarında dilsel özelliklerin ve bağlamsal etkilerin nasıl etkileşime girdiğini inceleyen bir dilbilim alanıdır. Kültürlerarası edimbilim, söylemleri kültürel bağlam temelinde incelemenin gerekliliğini vurgular. Çevrilen metni kültürler arası edimbilim düzeyinde yorumlamak ve bilişsel süreçleri incelemek çeviribilim ve edimbilimin ortak alanlarıdır. Bu nedenle bu alanın bağlamsal anlam oluşturma, alımlama, yorumlama ve çözümleme açısından çeviribilime yeni bir bakış açısı getirdiği bilinmektedir. Çevirmen gerek kaynak dilde gerekse hedef dilde kültürler arası etkiler temelinde ikili bir müzakereci olarak çalışmak zorunda olduğundan deyimsel ifadelerin tercümesi ve yorumlanması çevirmen için en sorunlu alanlardan biridir. Bu noktada çevirmene yol gösteren Kavramsal Metafor Kuramı, kültürler arasındaki benzerlik ve farklılıkları analiz ederek dil ve çeviri çalışmalarını toplumsal bir uygulama alanı olarak görmemizi sağlar. Bu bağlamda bu çalışmanın temel amacı, deyimsel ifadelerin çevirisi esnasında yaşanan sorunları incelemek ve kültürlerarası edimbilim temelinde her iki dilin (İngilizce ve Türkçe) metaforik kavramsallaştırmaları arasındaki benzerlik ve farklılıklara odaklanmaktır. Bu nedenle, metaforun çeviri içerisinde nasıl ele alındığını göstermek amacıyla otantik kaynaktan alınan bazı çeviri örnekleri sunulmuştur. Bu çeviri örneklerinde, çevirmenlerin metaforik ifadeleri nasıl ele aldıkları, diller arası benzerlik ve farklılıklar açısından kavramsal metafor teorisi temelinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Edimbilim, Kültürlerarası Edimbilim, Kavramsal Metafor, Deyimsel İfadeler, Yazılı Çeviri

Cross-Cultural Pragmatics and Conceptual Metaphor Theory: The Translation of Idiomatic Expressions

Pragmatics is a field of linguistics that observes the use of language as a social human behaviour and examines how linguistic features and contextual influences interact in translation studies. Cross-cultural pragmatics emphasizes the necessity of examining discourses on the basis of cultural context. Interpreting the translated text at the cross-cultural pragmatics level and examining cognitive processes are common areas of translation studies and pragmatics. For this reason, it is known that this field brings a new perspective to translation studies in terms of contextual meaning creation, reception, interpretation and analysis. Translation and interpretation of idiomatic expressions is one of the most problematic areas for the translator since s/he has to work as a bilateral negotiator on the basis of cross-cultural influences in both the source language and the target language. At this point, the Conceptual Metaphor Theory that guides the translator enables us to see language and translation studies as a field of social practice by analysing the similarities and differences between cultures. In this context, the main purpose of this study is to examine the problems experienced during the translation of idiomatic expressions and to focus on the similarities and differences between metaphorical conceptualizations of both languages (English and Turkish) on the basis of cross-cultural pragmatics. Thus, some translation examples taken from an authentic source are presented in order to show how metaphor is handled in translation. In these examples, how translators handle metaphorical expressions is discussed on the basis of conceptual metaphor theory in terms of similarities and differences between languages.

Keywords:

Pragmatics, Cross-cultural Pragmatics, Conceptual Metaphor, Idiomatic Expressions, Written Translation,

PDF

___

Akşehirli, Soner (2005). Çağdaş Metafor Teorisi. Retrieved from http://www.ege- edebiyat.org/modules. php?name=Downloads&d_op=getit&lid=111. 10.08.2022.
Ayvaz, Gülfidan (2014). Çeviribilim ve Edimbilim: Çeviri Eyleminde Edimbilimin Katkısı ve Artalan Bilgisinin (Common Ground) Yazılı Çeviri Alanına Yansımaları, Master's thesis, Sakarya University.
Balcı, Hülya Aşkın. (2017). Karşılaştırmalı ve Kültürlerarası Edimbilim. Journal of International Social Research, 10(52).
Boxer, Diana. (2002). Discourse Issues in Cross- cultural Pragmatics. Annual Review of Applied Linguistics, 22: 150– 167.
Çalışkan, Nihal (2013). Kavramsal Anahtar Modeli ile Metafor ve Deyim Öğretimi. Bilig, (64), 95-122.
Gibbs Jr, Raymond W. (1990). Psycholinguistic Studies on The Conceptual Basis of Idiomaticity. Cognitive Linguistics (1): 417–451.
Gibbs Jr, Raymond W., & Jennifer E. O'Brien (1990). Idioms and Mental Imagery: The metaphorical motivation for idiomatic meaning. Cognition, 36(1), 35-68.
Kansu-Yetkiner, Neslihan (2009). Çeviribilim Edimbilim İlişkisi Üzerine. İzmir Ekonomi Üniversitesi. Yayın No:52, ISBN 978-975-8789-33-7, Retrieved from https://kutuphane.ieu.edu.tr/wp-content/32CeviribilimEdinbilim_ocr.pdf
Kecskes, Istvan (2017). Cross-cultural and Intercultural Pragmatics. The Oxford Handbook of Pragmatics, 400-415.
Kıran Eziler, Ayşe (2014). Dilbilim, Anlambilim ve Edimbilim. Turkish Studies (Elektronik), 9(6), 719-729.
Kocaman, Ahmet (1996). Edimbilim Üzerine. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 7, 11-36.
Kövecses, Zoltán (2003). Language, Figurative Thought, and Cross-Cultural Comparison. Metaphor and Symbol, 18(4), 311-320.
Kövecses, Zoltán (2016). Conceptual metaphor theory. In The Routledge Handbook of Metaphor and Language (pp. 31-45). Routledge.
Kövecses, Zoltán (1990). Emotion Concepts. New York: Springer.
Leech, Geoffrey N. (1983). Principles of Pragmatics. London: Longman.
Ponterotto, Diane (2010). Cross-Cultural Variation in Idiomatic Expression: Insights from Conceptual Metaphor Theory and Implications for Translation Studies. Applications of Cognitive Linguistics 14, 345.
Pütz, Martin, & Neff-van Aertselaer (2008). Developing contrastive pragmatics. Berlin: Mouton de Gruyter.
Skylife (2019). Turkish Airlines, September, Issue: 434
Wierzbicka, Anna (1991). Cross- Cultural Pragmatics: The Semantics of Human Interaction. Berlin: Mouton de Gruyter.
https://www.theidioms.com/burst-at-the-seams/ Accessed 8 Sept.2022
https://www.theidioms.com/grass-is-always-greener-on-the-other-side/ Accessed 8 Sep.2022
“Eavesdropping.” Merriam-Webster.com Dictionary, Merriam-Webster, https://www.merriam-webster.com/dictionary/eavesdropping. Accessed 9 Sep. 2022.