Bir Olağanüstü Çocuk Figürünün Etrafında: Recaizade Mahmut Ekrem’in Nijad Tipolojisi

Tanzimat döneminin ve Türk romantizminin öncü isimlerinden olan; edebi eserlerinden çok edebiyat kuramına dönük olarak ortaya koyduğu eserleriyle bilinen ve bu nedenle çağdaşları tarafından “üstad” kabul edilen Recaizade Mahmut Ekrem, 15 yaşında kaybettiği oğlu Nijad Ekrem'i sıklıkla şiirlerine ve mensur şiirlerine konu edinmiştir. Bu eserlerde Nijad, okurun karşısına olağanüstü bir figür olarak çıkar: Bir filozof gibi derin düşüncelere yönelir; en ince zevkleri bulunan sanatçılarla hemen hemen aynı estetik duyarlılığı taşır; milli ve dini hassasiyetleri son derece gelişmiştir; olgun insanlara yakışır şekilde saygı ve nezaket sahibidir vs. İşte bu çalışmada, söz konusu özellikler ekseninde, Nijad'ın olağanüstü bir figür olarak tipleştirilmesinin üzerinde durulacak ve daha çok eser-merkezli bir okuma perspektifinden hareketle Ekrem'in Tefekkür ve Nijad Ekrem adlı eserlerinde beliren tipolojik yönelim üzerine bir yorumsamaya gidilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Nijad Ekrem, tip, Tanzimat şiiri, çocuk, olağanüstülük

AROUND AN EXTRAORDINARY CHILD FIGURE: RECAİZADE MAHMUT EKREM'S NİJAD TYPOLOGY

Recaizade Mahmut Ekrem, who is one of the leading names of Tanzimat period and Turkish romantism, is known for his opinions about literary theories rather than literary works and hence, he is recognized by his contemporaries as “master”. He often brought his son Nijad Ekrem, whom he lost at the age of 15, into his poems and prose-poems. In these works, Nijad appears as an extraordinary figüre in the face of the reader: He, like a philosopher, goes to deep thoughts; has almost the same aesthetic sensitivity as artists who have the finest pleasures; his national and religious sensitivities improved greatly, and he has respect and grace of mature people. This work will focus on the characterization of Nijad as an extraordinary figure in the context of mentioned features, and an interpretation will be made on the typological orientation in Ekrem's works Tefekkür and Nijad Ekrem by means of a more work-centered reading perspective.

Keywords:

Nijad Ekrem, type, Tanzimat poem, child, miraculousness,

PDF

___

Kavaz, İbrahim (2002). Belgelerle Âkif Paşa: Hayatı ve Eserleri, Elazığ: Üniversite Kitabevi.
Kris, Ernest-Kurz Otto (2016). Sanatçı İmgesinin Oluşumu: Efsane, Mit ve Büyü. Sabri Gürses (Çev.), İstanbul: İthaki Yayınları.
Parlatır, İsmail (2012). Recaî-zade Mahmut Ekrem. Ankara: Akçağ Yayınları.
Recaizade Mahmut Ekrem (2014a). Bütün Eserleri 1: Nijad Ekrem-Tefekkür. Hakan Sazyek vd. (Haz.), Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
Recaizade Mahmut Ekrem (2014b). Bütün Eserleri 2: Takdîr-i Elhân-Kudemadan Birkaç Şair-Pejmürde-Takrizat. Hakan Sazyek vd (Haz.), Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
Shiner, Larry (2013). Sanatın İcadı: Bir Kültür Tarihi. İsmail Türkmen (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Tanpınar, Ahmet Hamdi (2007). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. Abdullah Uçman (Haz.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Tevfik Fikret (2010). Rübâb-ı Şikeste ve Diğer Eserleri. Fahri Uzun (Haz.), İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Todorov, Tzvetan (2012). Fantastik: Edebi Türe Yapısal Bir Yaklaşım. Nedret Öztokat (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.