TOPLUMSAL CİNSİYET TEMELİNDE TÜRKİYE'DE KADIN VE EĞİTİM

Toplumsal cinsiyet kavramı, kadınlık ve erkekliğin toplumsal olarak kurulan, öğrenilen kalıplarolduğunu ifade eder. Toplumsal cinsiyetle ilgili çalışmalar ise sadece kadınlarla ilgili yapılançalışmaları değil, farklı cinsel yönelimlerin ve cinsel kimliklerin hesaba katılması, bunlara yönelikayrımcı tutumların dikkate alınmasını gerekli kılar. Bununla birlikte, bireylerin, toplumda etkin birrol alması, toplumla uyum içinde yaşayabilmesi haklarını bilmesi ve kullanabilmesi ile yakındanilişkilidir. Bu haklardan biri olan eğitim, diğer haklarını bilmesi ve kullanması açısından son dereceönemlidir. Bu düşünce ve yaklaşım temele alınarak bu makalede, öncelikle toplumsal cinsiyet ve eğitimhakkı kavramları ele alınmıştır. Bu kavramlardan hareketle toplumsal cinsiyet açısından Türkiyedekadının eğitim durumu ve eğitim durumunun bireysel ve toplumsal açıdan yansımalarına yönelik birdurum saptaması yapılmıştır. Bu amaçla eğitim hakkı ve eğitimin bireysel ve toplumsal açıdan önemiüzerinde durulmuştur. Daha sonra Türkiyede kadının eğitim sürecindeki yerine yönelik istatistiklersunulmuştur. Ayrıca kadının eğitim düzeyi ve toplum ile ilgili istatistikler arasında ilişki kurularak bazıçıkarımlara ulaşılmıştır. Bu çıkarımlara göre, Türkiyede kız çocuklarının doğumdan itibaren erkekçocuklarına oranla daha dezavantajlı olduğu ve bunun pek çok alanda kendini gösterdiği anlaşılmıştır.Kadının toplumsal yeri ve eğitim düzeyine yönelik bulgular temele alınarak, kadının siyasal ve çalışmayaşamındaki yeri ve belirlenen sorunlara yönelik çözüm çabaları üzerinde tartışılmıştır. Son olarakTürkiyede kadının eğitim sorunları ile ilgili çözüme yönelik bir bakış açısı sunulmuştur.

Women in Turkey on the Basis of Gender and Education

The concept of gender represents that femaleness and maleness are learnt patterns which areestablished by society. The gender studies necessitate not only the studies about women but alsodifferent sexual orientations, gender identity and discriminatory attitudes for them should be takeninto account. Moreover, individuals taking an active role in society and being able to live in harmonywith society is closely related with recognizing and exercising their rights. Education, one of theserights, is extremely significant in terms of recognizing and exercising the other rights. Based on thisidea and approach, primarily the concepts of gender and right to education are dealt. With referenceto these concepts, an assessment of the educational status of women in Turkey and its individual andsocial reflections from the point of gender is conducted. For this purpose, the right to education andthe individual and social importance of education is emphasized. Afterwards, the statistical data aboutthe place of women in the education process in Turkey is presented. Furthermore, some inferences areattained by correlating the educational level of women with the statistical data about society. Accordingto these inferences, it is realized that in Turkey, girls have always been more disadvantageous than boysin many fields since their birth. Based on the findings about women s social status and their educationallevels, women s status in the business and political life and the solution efforts about the determinedproblems are discussed. Finally, a solution-oriented perspective concerning the educational problemsof women in Turkey is submitted.

PDF

___

Acar, F. ve Arıner, H. O. (2009). Kadınların insan hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği. Erişim tarihi: 16 Mart 2014, http://www.mulkiyeteftis.gov.tr/ortak_icerik/mulkiyeteftis/ kadin.pdf . Aile yapısı araştırması. (2006). Türkiye İstatistik Kurumu. (2006). Erişim tarihi: 22 Şubat 2014, http://www.tuik.gov.tr/veribilgi.do?alt_id=41. Aktürk, S. (2006). Avrupa Birliği sürecinde Türkiyede çocuk hakları ve güvenliği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Alpaydın, Y. (2008). Türkiyede yoksulluk ve eğitim ilişkileri. İlem Yıllık, 3 (3), ss. 49-64. Arat, N. (1999). Kadınların insan hakları. Kadın Araştırmaları Dergisi, 5, ss. 5-10. Ayvaz Kızılgöl, Ö. (2012). Türkiyede eğitimde cinsiyet eşitsizliğinin yoksulluk üzerindeki etkisi. Yönetim ve Ekonomi, 1 (19), ss. 179-191. Başaran, İ. E. (1996). Eğitim yönetimi. Ankara: Yargıcı Matbaası. Bin y ıl hedefl eri ve toplumda f ırsat eşitliği. (2005). Ulusal ve Yerel Sivil İzleme Grupları 2005 Yılı Değerlendirme Raporu. Anne Çocuk Eğitim Vakfı, Kadın Adayları Destekleme ve Eğitme Derneği. Biny ıl kalkınma hedefl eri, evet dey in. (2007). UNICEF. Erişim tarihi: 19 Şubat 2014, http:// www.unicef.org/turkey/sy16/_is16.html. Çameli, T. (2008). Kız çocukların ilköğretime erişiminde Türkiyeden örnekler. Ankara: Anne Çocuk Eğitim Vakfı Yayınları. Çakır, S. (2005). Eşitsizliğin parlamentodaki tezahürü: Türkiyede parlamentoda kadın. Eğitim Bilim Toplum, 10 (3), ss. 40-49. Çocuk cinsiyeti nedeniyle kadın üzerinde oluşturulan psikoloj ik şiddet, başlık parası ve geleneksel evlilikler hakkında komisyon raporu. (2011). TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Raporu. Ders kitaplarında insan hakları proj esi bulgular ve tavsiyeler raporu. (2009). Erişim tarihi: 22 Şubat 2014, http://www.tuba.gov.tr/upload/files/insanhaklari.pdf Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet ay rımcılığı. (2009). Eğitim-Sen. Erişim tarihi: 22 Şubat 2014, http://panel.stgm.org.tr/vera/app/var/files/e/g/egitim-sen-ders-kitaplarinda- cinsiyetcilik-raporu.pdf. Dünya kalkınma raporu. (2012). Erişim tarihi: 22 Şubat 2014, http://www.undp.org.tr/ gozlem2.aspx?websayfano=3312. Eğitim şurası raporu. (2004). Eğitim-Sen. Erişim tarihi: 22 Şubat 2014, http://www. egitimsen.org.tr/down/ 151106_surarapor.doc. Erken yaşta evlilikler hakkında inceleme yapılmasına dair rapor. (2009). TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Raporu. Ertürk Keskin, N. (2012). Türkiyede kadın ve eğitim. Erişim tarihi: 25 Şubat 2014, http ://www.academia.edu/5396047/T%C3%BCrkiyede_ Kad%C4%B 1n_ ve_E%C4%9Fitim_Ocak_2012. Gümüşoğlu, F. (2008). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. Toplum ve Demokrasi, 4 (2), ss. 39-50. İstatistiklerle kadın toplumsal cinsiyet istatistikleri takımı. (2011). Türkiye İstatistik Kurumu Erişim tarihi: 25 Şubat 2014, www.tuik.gov.tr/ıcerikgetir.do?istab_id=238. Kadın ve eğitim. (2008). T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü. Politika Dokümanı. Ankara Kadının güçlendirilmesi ve toplumsal cinsiyet eşitliği. United Nations Development Programme [UNDP] Türkiye. Erişim tarihi: 22 Şubat 2014 http://www.tr.undp. org/content/turkey/tr/home/ourwork/democraticgovernance/in_depth/ WomenEmpowermentandGenderEquality.html Kılıç, E. D. ve Tanman, S. (2009). İlköğretim okullarında eğitimde fırsat eşitsizliği. Üniversite ve Toplum: Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi. 2 (9). Erişim tarihi: 25 Şubat 2014, http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=391. Kırbaşoğlu Kılıç, L. ve Eyüp, B. (2011). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında ortaya çıkan toplumsal cinsiyet rolleri üzerine bir inceleme. ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 3 (2), ss. 129-148. Kocabaş, İ., Aladağ, S. ve Yavuzalp, N. (2004). Eğitim sistemimizdeki okullaşma oranlarının analizi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultay ı. Malatya: İnönü Üniversitesi. Kuzgun, Y. ve Sevim, S. A. (2004). Kadınların çalışmasına karşın tutum ve dini yönelimler arasındaki ilişki. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1 (37), ss. 14-27. Millî eğitim istatistikleri. (2012). Millî Eğitim Bakanlığı: Ankara Özçelik, A. D. Ö. (2012). Eğitim sistemimizdeki toplumsal cinsiyet eşitliğinin yeri konulu komisyon raporu. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı. Özgen, Ö. ve Ufuk, H. (17-21 Ocak 2001). Kırsal kesimde kadın eğitimi. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi, Ankara. ss.1050-1063. Üstün, İ. (2011). Toplumsal cinsiyet eşitliği: Hesaba katabiliyor muy uz? Ankara: Uzerler Matbaacılık. Parkman, A. M. (1999). The application of human capital theory to article 27. (A. B. Andrews ve N. H. Kaufman, Ed.). Implementing the U. N. Convention on the rights of the child (ss. 149-154). Westport, Ct: Praeger Publishers. Parlaktuna, İ. (2010). Türkiyede cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığın analizi. Ege Akademik Bakış, 4 (10), ss. 1217-1230. Seven, M. A. ve Engin, A. O. (2007). Türkiyede kadın eğitimi alanındaki eşitsizlikler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (9), ss. 177-188. Toplumsal gelişmede kadının rolü üzerine 1999 dünya raporu. (2004). Eğitim Bilim Toplum. (G. Toksöz, Çev.) 5 (2), 74-85. Erişim tarihi: 20 Mart 2014 http://www. egitimbilimtoplum.com.tr/index.php/ebt/article/viewArticle/46. Türkiyede kadının durumu raporu. (2012). T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü: Ankara. Türkiyede kadına yönelik aile içi şiddet araştırması. (2008). KSGM: Ankara. Uysal, Ş. (1981). Atatürk ve çağdaş eğitim. Atatürk ve eğitim. Ankara: Ted Yayınları. Yaşam memnuniyeti araştırması. (2011). Erişim tarihi: 22 Şubat 2014, http://www.tuik. gov.tr/pretablo.do?alt_ id=41. 4+1 eşittir sıf ır! Türkiye kadın-erkek eşitliğinde y ine sıf ır çekti. (2012). Kadın Adaylarını Destekleme Derneği (Kader): İstanbul.