Türkiye'de sağlık reformlarının sağlık hakkı açısından değerlendirilmesi

Toplumlarının sağlık sorunlarını çözmeyi amaçlayan tüm ülkeler, yeterli düzeyde sağlık hizmetini sağlamak ve bunu herkese eşit şekilde sunabilmek için çeşitli önlemler almak zorundadırlar. Emeklilik ve sağlık hizmetlerinin düzeyini belirleyen temel unsurlar ise, ülkenin gelişmişlik düzeyi ve devletin kaynakları olduğu kadar, sosyal politika kurumlarının toplumsal ve siyasi tarih içinde nasıl bir gelişim gösterdiğidir. Sosyal devlet anlayışının gelişmesi ile birlikte sağlık hakkı temel ve evrensel bir insan hakkı olarak kabul edilmektedir. Sağlık hakkı, kişinin devletten, sağlığının korunmasını, ihtiyaç duyduğunda tedavi edilmesini, iyileştirilmesini isteyebilmesini ve toplumun sunduğu imkânlardan yararlanabilmesini ifade etmektedir. Herkesin beden ve ruh sağlığı içinde yaşama hakkı bulunmaktadır. Devlet de tüm vatandaşlarının beden ve ruh sağlığı içinde ve insan onuruna yakışır bir şekilde yaşamalarını sağlamakla görevli bulunmaktadır. Türkiyedeki sağlık reformlarının sağlık hakkı açısından değerlendirilmesini amaçlayan bu makale de ilk olarak sağlık hakkının tanımı ve unsurlarına yer verilerek 1961 Anayasası ve 1982 Anayasasındaki sağlık hakkı ile ilgili düzenlemeler incelenecektir. Son bölümde ise 2003 yılında uygulamaya konulan Sağlıkta Dönüşüm Programı ile getirilen uygulamaların sağlık hakkı açısından değerlendirilmesi yapılacaktır.

Evaluation of healthcare reforms in Turkey in terms of health right

All the states around the world which is aiming to solve the healthcare issues of the society has to offer adequate and equal healthcare services to all its citizens. Fundamental components which determines the level of retirement and healthcare services are not only the states development level and resources but also the historical developmental pattern of its social and political institutions. With rise of social state, health right is universally accepted to be among fundamental human rights. Health right entitles citizens to demand health protection and treatment when the need arises. Every citizen has right to live in a mentally and physically healthy conditions. State has given responsibility for making its citizens live in a physically and mentally healthy conditions in accordance with the human honour. This article aims to analyse the health reforms in Turkey from the perspective of the right to live as a healthy person. First of all, the study will define the right of health and its elements. Then, the survey will examine the regulations regarding the right of health in Constitutions of 1961 and 1982. As a conclusion, the study will carry out an analysis of the practices applied after the Program of Transformation in Health, which was introduced in 2003.

PDF

___

Akdağ, Recep (2007) Nereden Nereye Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı Kasım 2002 Haziran 2007 (Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları).
Akdağ, Recep (2008a) İlerleme Raporu Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı, (Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 749).
Akdağ, Recep (2008b) Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı ve Temel Sağlık Hizmetleri, (Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 770).
Akdağ, Recep (2010) Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı. (İlerleme Raporu: Eylül 2010) (Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 807).
Akdağ, Recep (2011a) Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı, (Değerlendirme Raporu: 2003-2010), (Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 839).
Akdağ, Recep (2011b) Kamu Hastanelerinin Genel Verimliliğinin Değerlendirilmesi, (Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 848).
Akdur, Recep (1999) Türkiyede Sağlık Hizmetleri ve Avrupa Topluluğu Ülkeleri ile Kıyaslanması, (Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi).
Akdur, Recep (2006) Sağlık Sektörü Temel Kavramlar, Türkiye ve Avrupa Birliğinde Durum ve Türkiyenin Birliğe Uyumu, 3. Baskı, (Ankara: ATAUM Yayınları).
Aksoy, Beyhan (2007) Bir Meslek Örgütünün Kurumsal Değişimdeki Yeri: Türkiye Sağlık Alanı Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Başkent Üniversitesi.
Aksoy, Beyhan (2013) Sağlık Hakkı Bağlamında Sivil Toplum Örgütlerinin Eylemlerinin Sosyal Politikalara Katkıları, 14. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Kongresi Bildiriler Kitabı, (İstanbul: Türk- İş Yayınları), 837-864.
Alper, Yusuf (2012) Genel Sağlık Sigortası ve Gelir Testi Uygulaması, Türk-İş Dergisi, 2 (397), 56-60.
Ataay, Faruk (2007) Kamu Hastane Birlikleri Tasarısı Üzerine Değerlendirme, 1. Baskı, (Ankara: Türk Tabipleri Birliği Yayınları).
Ataay, Faruk (2008) Sağlık Reformu ve Yurttaşlık Hakları, Amme İdaresi Dergisi, 41 (3), 169-184.
Bakar, Coşkun ve Seval Akgün (2005) Türkiyede Sağlık Reformları; Sonu Gelmeyen Hikâye, Toplum ve Hekim, 20 (5), 339-352.
Bayer, Yalçın (2014) Genel Sağlık Sigortası Çöküyor, Hürriyet, (05.02.2014).
Buğra, Ayşe (2010) Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiyede Sosyal Politika, 4. Baskı, (İstanbul: İletişim Yayınları).
Bulut, Ayşen (2011) Türkiyede Sağlık Reformunun Tarihçesi, Avrupada ve Türkiyede Sağlık Politikaları, Reformlar, Sorunlar, Tartışmalar, 2. Baskı, (Derleyenler: Çağlar Keyder, Nazan Üstündağ, Tuba Ağartan, Çağrı Yoltar), (İstanbul: İletişim Yayınları), 111-124.
Bulut, Nihat (2009) Sanayi Devriminden Küreselleşmeye Sosyal Haklar, (İstanbul: On İki Levha Yayıncılık).
Dedeoğlu, Necati (2009) Dünya Sağlık Örgütü ve Sosyal Haklar, Uluslararası Sosyal Haklar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, (Ankara: Belediye-İş Sendikası Yayınları), 194-198.
Elbek, Osman ve Emin Baki Adaş (2009) Sağlıkta Dönüşüm: Eleştirel Bir Değerlendirme, Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 12 (1), 33-44.
Erol, Hatice ve Abdullah Özdemir (2014) Türkiyede Sağlık Reformları ve Sağlık Harcamalarının Değerlendirilmesi, Sosyal Güvenlik Dergisi, 4 (1), 9-34.
Ertan, İzzet Mert (2012) Uluslararası Boyutlarıyla Sağlık Hakkı, (İstanbul: Legal Yayıncılık).
Gül, Songül Sallan ve Ayşe Dericioğulları Ergun (2010) Piyasa Odaklı Bir Uygulama Olarak Aile Hekimliği: Sağlık Hizmetinin Sunumunda Olası Kayıplar, Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu II Bildiriler Kitabı, (İstanbul: Petrol-İş Yayını), 317-337.
Gümüş, Erdal (2010) Türkiyede Sosyal Güvenlik Sistemi: Mevcut Durum, Sorunlar ve Öneriler, Seta Analiz, (24), 1-24.
Hamzaoğlu, Onur (2007) Yeni Liberal Politikalar ve Türkiyede Sağlıkta Reform-Dönüşüm, Toplum ve Hekim, 22 (6), 418-431.
Hamzaoğlu, Onur ve Cavit Işık Yavuz (2006) Sağlıkta AKPli Dönemin Bilançosu Üzerine, Mülkiye Dergisi, 30 (252), 275-296.
Kaboğlu, İbrahim (2010) Anayasada Sosyal Haklar: Alanı ve Sınırları, Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu II Bildiriler Kitabı. (İstanbul: Petrol-İş Yayını), 43-60.
OECD ve Dünya Bankası (2008) OECD Sağlık Sistemi İncelemeleri: Türkiye.
Saraçoğlu, Gamze Varol (2007) Edirnede Toplum Sağlığı Merkezinde Çalışmak, Toplum ve Hekim, 22 (6), 463-469.
Sönmez, Mustafa (2011) Paran Kadar Sağlık Türkiyede Sağlığın Ticarileşmesi, (İstanbul: Yordam Kitap).
Sülkü, Seher Nur (2011) Türkiyede Sağlıkta Dönüşüm Programı Öncesi ve Sonrasında Sağlık Hizmetlerinin Sunumu, Finansmanı ve Sağlık Harcamaları, (Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No: 2011/414).
Şahbaz, İbrahim (2009) Bir Sosyal Hak Olarak Sağlık Hakkı, TBB Dergisi, (86), 405-424.
Temiz, Özgür (2014) Türk Hukukunda Bir Temel Hak Olarak Sağlık Hakkı, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69, 1, 165-188.
Ulutaş, Çağla Ünlütürk (2011) Proleterleşme ve Profesyonelleşme Tartışmaları Işığında Türkiyede Sağlık Emek Sürecinin Dönüşümü, 1. Baskı, (Ankara: NotaBene Yayınları).
Üstündağ, Nazan ve Çağrı Yoltar (2011) Türkiyede Sağlık Sisteminin Dönüşümü: Bir Devlet Etnografisi, Avrupada ve Türkiyede Sağlık Politikaları, Reformlar, Sorunlar, Tartışmalar, 2. Baskı, (Derleyenler: Çağlar Keyder, Nazan Üstündağ, Tuba Ağartan, Çağrı Yoltar), (İstanbul: İletişim Yayınları), 55-94.
Üzeltürk, Sultan Tahmazoğlu (2012) Anayasa Hukuku Açısından Sağlık Hakkı, (İstanbul: Legal Yayıncılık).
WHO (1946) Constitution of the World Health Organization, Genava: WHO. [http://whqlibdoc.who.int/hist/official_ records/constitution.pdf] (10.08.2014).
Yaşar, Gülbiye Yenimahalleli (2008) Türkiyede 1980 Sonrası Sağlık Politikalarında Gözlenen Neo-liberal Dönüşüm ve Sonuçları Üzerine Değerlendirmeler, Mülkiye Dergisi, 32 (260), 157-192.