MECMÛʿATÜ'L-FEVÂYİD’DEKİ TIBBİ SÖZ VARLIĞI

Eski Anadolu Türkçesi döneminde farklı bilim dalları üzerine pek çok eserverilmiştir. Bu bilim dallarından biri olan tıp alanında yazılmış eserlerdenbiri de Hekim Beşir Çelebi’nin Mecmûʿatü'l-Fevâyid adlı eseridir. Tıpalanında yazılan bu ve benzeri eserler gerek söz varlığı gerekse sözkonusu alanın terimleri açısından oldukça önemlidirler. Eser, tıbbi terimlerkonusunda oldukça fazla malzeme ihtiva etmektedir. Bu çalışmadaMecmûʿatü'l-Fevâyid’deki tıbbi söz varlığı tespit edilmeye çalışılmıştır.

MEDICAL VOCABULARY IN MECMÛʿATÜ'L-FEVÂYİD

Many works on different disciplines were given in Old Anatolian Turkish period. One of the works written in the field of medicine is Hekim Beşir Çelebi’s works called Mecmûʿatü'l-Fevâyid. Written this work and similar medicine works are very important in terms of both vocabulary and terms in the medicine field. The present work contains a lot of materials about medicine subject. In this study, the medical vocabulary of Mecmûʿatü'l- Fevâyid was studied to be determined.

PDF

___

Argunşah, M. (1999), Muhammed b. Mahmûd-ı Şirvânî, Tuhfe-i Murâdî İnceleme-Metin- Dizin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ahmet Vefik Paşa (2000), Lehçe-i Osmânî (Haz. Recep Toparlı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Bayat, A. H. (2010), Tıp Tarihi, İstanbul: Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği Yayınları.
Baytop, T. (2015), Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Bilgin, A. (2006), “Osmanlı Döneminde İlaç Yapımında Kullanılan Tıbbi Bitkiler”, Osmanlılarda Sağlık / Makaleler, Araştırmalar / Arşiv Belgeleri Kitabı. İstanbul: Biofarma Yayınları.
Blochet, E. (1932), Bibliotheque Nationale Catalogue des Manuscrits Turcs I. Bibliotheque Nationals, Paris.
Böler, T. (2013), “Hekim Beşir Çelebi ve Mecmûʿatü'l-Fevâyid Adlı Eseri”, UTEK’13 Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi, s. 493-501.
Canpolat, M.; Önler, Z. (2007), İshâk bin Murâd, Edviye-i Müfrede, Ankara: TDK Yayınları.
Devellioğlu, F. (2005), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Aydın Kitabevi.
Dilçin, C. (2009), Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Doğan, A. T. (2015), Kitâb-ı Tıbb-ı Hikmet, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sivas.
Doğan, Ş. (2009), Terceme-i Akrabâdîn, Sabuncuoğlu Şerefeddin (Giriş-İnceleme-Metin- Dizinler), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya.
Doğan, Ş. (2010), “Eski Oğuz Türkçesinde Tıp Dilinin Oluşumu ve Özellikleri”, Turkish Studies, Volume 5/1, s.313-373.
Erdağı, B. (2001), “Anadolu’da Yazılmış İlk Türkçe Tıp Kitabı”, Türkbilig 2001/2, s.46- 54.
Erdağı Doğuer, B. (2013), Hekim Bereket, Tuhfe-i Mübârizî (Metin-Sözlük), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Gürgan, M. (2010), Orta Asya’daki Eski Türk Tıbbının Başlangıçtan 14. Yüzyıla Kadarki Döneme Ait Bilinen Türkçe Tıp Metinlerinde, Tıp Tarihi Açısından Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
Gürlek, M. (2015), “Osmanlı Tıp Metinlerinde Geçen Cerrahî Alet Adları Üzerine”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.25, S.1, s.39-49, Elazığ.
Kaya, E. (2008), Muyîddin Mehî’nin Müfîd (Nazmü’t-Teshîl) Adlı Eseri (İnceleme-Metin- Dizin) ve Bu Eserin 15. Yüzyıl Türk Tıp Dilinin Oluşmasındaki Yeri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya.
Koman, M. M. (1955), “Tuhfe-i Mübârizî: Lübâbü'n-nuhâb Tercümesi”, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, s.689-719.
Korkmaz, Z. (2009), Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Küçüker, Paki (1994), Yadigâr-ı İbn-i Şerîf (Giriş-Metin-Dizin), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ.
Küçüker, P. (2010), “Lügat-ı Müşkilât-ı Eczâ’da Türkçe Bitki Adları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 3/11, s.401-415.
Murad, S. (2009), Lügat-ı Müşkilât-ı Eczâ Derviş Siyâhî Lârendevî (Giriş-İnceleme-Metin- Dizinler), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.
Mütercim Âsım Efendi (2009), Burhân-ı Katı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Önler, Z. (1986), “Hacı Paşa’nın Müntehab-ı Şifa Adlı Eserinde Geçen Bitki Adları Üzerine”, Türk Dili Dergisi, s. 403-406.
Önler, Z. (1989), “Eski Anadolu Türkçesi Döneminde Yazılmış İki Tıp Kitabında Yer Alan Sağlık Bilgisi Terimleri”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, s. 89-130.
Önler, Z. (1990), “XIV. ve XV. Yüzyıl Anadolu Türkçesi Botanik Terimleri”, Journal of Turkish Studies, (Fahir İz Armağanı I), Volume 14, s. 357-392, Harvard.
Özdemir, G. (2018), Hekim Beşir Çelebi, Mecmûʿatü'l-Fevâyid (Giriş-İnceleme-Çeviri Yazılı Metin-Dizin), Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sivas.
Redhouse, Sir J. W. (2006), Turkish and English Lexicon New Edition, Çağrı Yayınları, İstanbul.
Şemseddin Sami (2006), Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul.
Şükün, Z. (1984), Farsça-Türkçe Lügat, Gencine-i Güftar Ferhengi Ziya I-III, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
Tarama Sözlüğü I-VIII (2009), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Türkçe Sözlük (2005), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Türkmen, S. (2006), Eski Anadolu Türkçesinde Tıp Terimleri, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kırıkkale.
Uçar, İ. (2010), “Türkçede Eş Anlamlılık ve Eski Anadolu Türkçesi Tıp Yazmalarında Eş Anlamlı Kelime Kullanımı”, Zeitschrift für die Welt der Türken, Vol.2, s.37-48.