HEZEC, REMEL USÛLLERİ ve BAHİRLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

          Remel ve hezec usûlleri  Türk mûsikîsi içerisinde yer alan usûllerden ikisidir. Remel ve hezec bahirleri ise Arap edebiyatında yer alan on altı bahirden ikisidir. Arap edebiyatında yer alan bu iki bahir bize bu kalıpların Türk mûsikîsi usûllerinden olan remel ve hezec ile bir bağlantısı olup olmadığı sorusunu sordurdu.           Tespit edilen bulgular arasında remel ve hezec isim ortaklığı, arûz vezinlerinin tef’ileleri ve zamanları ile usûl darb ve zaman benzerlikleri, bu iki dinamiğin gösterim biçimleri gibi benzerlikleri yanında zamanla usûllerin zaman ve darb olarak değişimlere uğradığı tespit edildi.  Çalışmada Arap şiirinin temelini oluşturan arûz kalıplarından olan remel ve hezec bahirlerinin ve Türk mûsikîsi içerisinde yer alan remel ve hezec usûlleri ile bir bağlantısının olup olmadığı ve kültürel etkileşimin bu dinamikler içerisindeki yerinin tespiti amaçlanmıştır. Geriye dönük araştırma modelinin uygulandığı nitel çalışmada durum tespitine yönelik literatür taraması yöntemi ve yüzyıllara göre usûllerin değişim çizgileri gösterilmiştir. Çalışma Türk mûsikîsi usûl literatürüne katkı sağlaması açısından öneme sahiptir.

___

  • Abdülbâki Nâsır Dede, (1794), “Tetkîk u Tahkîk”, Süleymaniye Kütüphanesi, Nâfiz Paşa Yazmaları, nr. 1-2.
  • Abdülkâdir Merâgî (1418), “Makasidü’l Elhan”, Topkapı Saray Müzesi, Revan Kitaplığı, no: 1726.Ahmet, D. (2005), Arûz Bilgisi, Ankara: Akçağ Yayım.
  • Ali en-Natur, (1992), “İslama Göre Mûsikî ve Ses Sanatı” (trc. Ruhi Kalender-Adem Akın), AÜİF Dergisi, 33.