1828-1829 OSMANLI-RUS SAVAŞINDAN SONRA ERZURUM’UN MAHALLE VE OVA KÖYLERİNDEN RUSYA’YA GÖÇÜRÜLEN ERMENİLER

Mora isyanı Osmanlı devletini uzun süre uğraştırmıştır. İngiltere ve Rusya gibi devletler soruna Rumlar lehine dahil olmuşlardır. 1827 yılında Rusya ve İngiltere arasında yapılan ve Rumlara muhtariyet verilmesini öngören antlaşmaya daha sonra Fransa da dahil olmuştur. Üç devlet hazırladıkları protokolü Osmanlı devletine kabul ettirmeye zorlamak için Navarin’de bulunan Osmanlı donanmasını imha ettiler. Bundan sonra gelişen olaylar bir Osmanlı-Rus savaşının çıkmasına sebep oldu. Doğu cephesinde harekete geçen Rus ordusu Kars başta olmak üzere pek çok yeri ele geçirdi. Erzurum ilk defa Rus işgaline uğradı. 14 Eylül 1829 yılında yapılan Edirne Antlaşması’yla Ruslar, bazı yerler hariç, işgal ettikleri yerleri boşattılar. Bu savaştan sonra Ruslar Doğu Anadolu’dan çok sayıda Ermeni’yi Rusya’ya göç ettirdi. Bunun Erzurum için sosyal ve ekonomik açıdan ağır sonuçları oldu.

EMIGRATED ARMENIANS from ERZURUM and IT’S PLAIN VILLAGES to RUSSIA AFTER THE OTTOMAN-RUSSIAN WAR 1828-1829

For a long time the revolt of the Morea caused trouble for the Ottoman Empire. States such as Britain and Russia involved the problem in favor of the Greeks. In 1827, France also joined the treaty between Russia and England, which was envisaging grant an autonomy to the Greeks. This three states destroyed the Ottoman fleet in Navarin to force the Ottoman Empire to adopt the protocol they prepared. The events that followed led to an Ottoman-Russian war. The Russian army stepped into action and on the eastern front they captured many places, including Kars. First time ever Erzurum faced with Russian invasion. On 14 September 1829 with the Treaty of Edirne, the Russians vacated the places they occupied except in some places. After this war, the Russians migrated many Armenians from Eastern Anatolia to Russia. This situation has had serious social and economic consequences for Erzurum.

___

  • Arşiv Belgeleri
  • BOA. HATT-I HÜMAYUN TASNİFİ: 36432-F; 36432-H; 42437; 42721; 42741-D; 42833- D; 42863; 43065-O; 43065-P; 43155-A
  • Ahmed Muhtar Paşa, Türkiye Devletinin En Mühim ve meşhur Esfarından (1244-1245) 1Türkiye-Rusya Seferi c. II, Ank. 1928
  • Ahmed Lütfi, Tarih-i Lütfi II, İst. 1290.
  • Küçük, Cevdet, Tanzimat Devrinde Erzurum. (Basılmamış Doktora Tezi 1975).
  • Kemal,Beydilli, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşında Doğu Anadolu’dan Rusya’ya Göçürülen Ermeniler, Belgeler XIII/17 Ank. 1988.
  • Pınar, İlhan, Moriz Wagner’in Gözüyle Erzurum, Tarih ve Toplum (Temmuz 1997) sayı 163.
  • Turan, Şerafeddin, 1829 Edirne Antlaşması, DTCF Dergisi, Cilt 9, Sayı 1-2 (1951).
  • Puşkin, Aleksandr Sergeyeviç, Erzurum Yolculuğu (Çev. A. Behramoğlu), İst. 1982.
  • Allen, W.E.D.-Muratoff, Paul, 1828-1921 Türk- Kafkas Sınırındaki Harplerin Tarihi, Ank., 1966.