ZİYA GÖKALP’TE KADIN VE AİLE

İnsanlık tarihi incelendiğinde görülecektir ki, kadınlar toplum içerisinde sosyal hayatın her aşamasında önemli roller üstlenmişlerdir. Kadınların sahip oldukları rolleri ve statüleri zaman içerisinde bazı değişikliklere uğramıştır. Onların kazandıkları veya mahrum edildikleri rol ve statülerinde hem toplumda hakim olan kültürün hem de dinin önemli bir etkiye sahip olduğu söylenebilir. Toplumun sağlıklı bir şekilde gelişebilmesi ve ilerleyebilmesi için kadın ve erkeğin söz konusu gelişme ve ilerleme için birlikte rol alması bir zarurettir. Ülkemizde 19. Yüzyılda kadın konusunda önemli gelişmeler olmuştur. Tanzimat’tan cumhuriyete bu konu önemli bir süreç yaşamıştır. Toplumun başat konularından olan kadın meselesiyle pek çok bilim adamı ilgilenmiş ve bu konuda ya müstakil eserler ya da eserlerinin içinde bölümler halinde fikirlerini beyan etmişlerdir. Bu çalışmalar kadını sosyal hayatın her aşamasında görünür kılmış, kadına yeni bir gözle ve anlayışla bakılmasını sağlamıştır. Bu konuda önemli fikirlere sahip olanlardan biri de Ziya Gökalp’tir. Gökalp hem kitaplarında hem de çeşitli makalelerinde konuyu ele almış, tarihi arka planına uzanarak Türk toplumunda kadının yerini ortaya koymuştur. Gökalp, eski Türk toplumunda kadının gerek sosyal hayatta, gerekse de hukukî bakımdan, erkekten daha aşağı bir seviyede yer almadığını vurgulamakla birlikte, Türklerin girdiği farklı medeniyet dairelerinin tesirleriyle, kadının, sosyal hayat içindeki konumunun da değiştiğini belirtmektedir. O, Bizans ve İran’ı kadının sosyal hayattaki gerilemesinde iki temel faktör olarak görmektedir. Eski Türk toplumunda kadının bir tabu olarak görülmeye başlaması, farklı medeniyet dairelerine girdikten sonra görülmeye başlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kadın, Türk Toplumu, Aile, Türk Ailesi

PDF

___

Binbaşıoğlu, C., (1982), Eğitim Düşüncesi Tarihi, Ankara: Binbaşıoğlu Yayınevi. Bolay, S., H.,( ‘015), Mehmet Ziya Gökalp, Tanzimat’tan Günümüze Türk Düşüncesi, C. I, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, ss. 375-484. Cebeci, D., (2009), Tanzimat ve Türk Ailesi, İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları. Celkan, H. Y., (1990), Ziya Gökalp’in Eğitim Sosyolojisi, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Eröz, M., (2000), Türk Ailesi, İstanbul: Mili Eğitim Bakanlığı Yayınları. Göçgün, Ö., (1992), Hususi Mektuplarına Göre: Ziya Gökalp’in Hayat Görüşü, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları. Gökalp, Z., (1965), Ziya Gökalp Külliyatı –II Limni ve Malta Mektupları, Haz. F. A., Tansel, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Gökalp, Z., (1976a), Türk Medeniyeti Tarihi, Haz. İ. Aka- K. Yaşar Kopraman, İstanbul: Kültür Bakanlığı Ziya Gökalp Yayınları. Gökalp, Z., (1976b), Türkçülüğün Esasları, Haz. Mehmet Kaplan, İstanbul: Kültür Bakanlığı Ziya Gökalp Yayınları. Gökalp, Z., (1992), Türk Ahlakı, Sad. Yalçın Toker, İstanbul: Toker Yayınları. Gökalp, Z., (2005),, Yeni Türkiye’nin Hedefleri, İstanbul: Toker Yayınları. Gökalp, Z., (2006), Felsefe Dersleri, Sadeleştiren ve Yayına Haz., A. Utku-E. Erbay, Konya: Çizgi Kitabevi. Göksel, A. N., (1956), Ziya Gökalp’in Neşredilmemiş Yedi Eseri ve Aile Mektupları, İstanbul: Işıl Matbaası. Gündüz ,Ahmet, (2012), “Tarihi Süreç İçerisinde Türk Toplumunda ve Devletlerinde Kadının Yeri ve Önemi”, The Journal of Academic Social Science Studies, Volume 5 Issue 5, p. 129-148. Kaymaz, İ.Ş., (2010), “Çağdaş Uygarlığın Mihenk Taşı: Türkiye’de Kadının Toplumsal Konumu”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 46, Güz 2010, ss. 333-366. Kurnaz, Ş., (1990), Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839-1923), Ankara: Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınlar. Marshall, G., (2005), Sosyoloji Sözlüğü, Çev. Osman Akınhay- Derya Kömürcü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Nirun, N., (1999), Sistematik Sosyoloji Açsından Ziya Gökalp, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Özer, F. F., Ziya Gökalp’in Şiir ve Mektupların Çocuk ve Kadın Eğitimi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Tellioğlu, İ., (2012), İslam Öncesi Türk Toplumunda Kadının Konumu Üzerine, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 55, Erzurum, ss. 209-224.