TÜKETİM TOPLUMUNDA "İDEAL BEDEN" MİTİ

Tarihsel ve toplumsal süreçlerde bireylerin ihtiyaçlarına dayalı olarak gerçekleşen tüketim, kapitalist sermaye birikimiyle birlikte yerini arzu ve istekler üzerinden şekillenen tüketime bırakmıştır. Moda, pazarlama araçları ve beraberinde sosyal medya bireylerin tüketim tercihlerinin oluşmasında etkili olmuş her zaman daha yeni olana yönelik bir tüketim tarzı yaratılmıştır. Tüketim toplumunda geldiğimiz aşamasında artık bedenin bizatihi kendisi de tüketimin nesnesi haline gelmektedir. Beden, zayıf, ince, fit, güzel, kaslı, güçlü başlıklarıyla sınıflandırılırken ne kadar ideale yakın olduğu üzerinden değerlendirilir. Bu ideal beden tanımı değişkendir ve sistemin dinamiklerine bağlı olarak biçimlenir. Bedeni yeniden üreten (bozup, yeniden yapan) estetik ve zayıflama sektörü hızla büyümekte ve önemli bir birikim alanı oluşturmaktadır. Bu çalışma bireylerin arzu nesnesi haline gelen beden tasavvuruna ulaşabilmek için yaptıkları estetik ve zayıflama amaçlı müdahaleleri ve bu müdahalelerin yarattığı ekonomiyi araştırmaktadır. Hem niteliksel hem niceliksel yaklaşımları kullanan bu çalışma örneklem alanı olarak Instagram uygulamasını kullanmaktadır. Alan araştırması ile 496 kişiye anket uygulanarak, bireylerin ideal beden algıları, bu bedene ulaşabilmek adına bulundukları eylemler ve yaptıkları harcamalar arasında ilişki kurulmaktadır. Ayrıca bedenin metalaşma sürecinde sosyal medyanın etkisi gösterilerek yeni bir alan açmayı hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

İktisadi gelişme, sermaye birikimi, ihtiyaç, tüketim, tüketim toplumu, ideal beden, estetik/zayıflama endüstrisi.

PDF

___

50 Milyar Dolarlık Sektör: Çin’de Plastik Cerrahi Neden Yükselişte. Ekoturk. (10 Mayıs 2021). https://www.ekoturk.com/haber/50-milyar-dolarlik-sektor-cinde-plastik-cerrahi-neden-yukseliste/ Erişim Tarihi: 7 Ağustos 2021.
Baudrillard, J. (1997). Tüketim Toplumu, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Bay Yılmaz, Ö. ve Bozkuş, F. (22 Kasım 2017). Estetik Ekonomisi. https://www.ekonomist.com.tr/kapak-konusu/estetik-ekonomisi.html, Erişim Tarihi: 2 Temmuz 2019.
Waiyee Y. (13 Temmuz 2021). Plastic Surgery Booming in China Despite the Dangers, BBC. https://www.bbc.com/news/world-asia-china-57691525, Erişim Tarihi: 9 Ağustos 2021.
Biçer, Ö. (2006). Kapitalizmi Anlamak, D. Yılmaz, F. Akyüz, vd. (Ed.) Yanılsamalar Alanı Olarak Tüketim Toplumu içinde. Ankara: Dipnot Yayınları.
Çiçek, F. (26 Aralık 2018). “Zayıflama ve Estetik Operasyonları” konulu görüşme. İstanbul.
Dağtaş, B. ve Dağtaş, E. (2009). Tüketim Kültürü, Yaşam Tarzları, Boş Zamanlar ve Medya Üzerine Bir Literatür Taraması. B. Dağtaş ve E. Dağtaş (Ed.) Medya, Tüketim ve Yaşam Tarzları içinde, Ankara: Ütopya Yayınevi, 27-75.
Erkek ve Kadınlar İçin İdeal Yağ Oranı, (2019). https://www.vucutgelistirmeci.net/erkek-ve-kadinlar-icin-ideal-yag-orani/ Erişim Tarihi: 5 Temmuz 2019.
Herbalıfe Nutrıtıon. www.herbalife.com, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2021.
International Society of Aesthetic Plastic Surgery. (2019). “The International Study On Aesthetic/Cosmetic Procedures Performed In 2019”. https://www.isaps.org/wp-content/uploads/2020/12/Global-Survey-2019.pdf, Erişim Tarihi: 7 Ağustos 2021.
Işık, E. (1998). Beden ve Toplum Kuramı, İstanbul, Bağlam Yayıncılık.
İnceoğlu, Y. ve Kar, A. (2016). Yeni Güzellik İkonları: İnsan Bedeninin Özgürlüğü mü, Mahkûmiyeti mi?. Y. İnceoğlu ve A. Kar (Ed.). Kadın ve Bedeni içinde. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 71-100.
Marx, K. ve Engels, F. (2004). Alman İdeolojisi, İstanbul, Sol Yayınları.
Spor Endüstrisi Derneği. (2018). Fıtness & Wellness Sektörünü Biliyoruz, http://sporendustrisi.com/# Erişim tarihi: 3 Ağustos 2019.
Şişik, A. – Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. – (2 Nisan 2019). “Zayıflama Amaçlı Mide Ameliyatları” konulu görüşme. İstanbul.
Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Dairesi Başkanlığı. (2017).
Obezite Nedir?. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/obezite/obezite-nedir.html Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2019.
Türkiye Cumhuriyeti Sosyal Güvenlik Kurumu. (2019). 28.12.2018 Değişiklik Tebliği İşlenmiş Güncel 2013 SUT. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/merkezteskilati/ana_hizmet_birimleri/gss_genel_mudurlugu/anasayfa_duyurular/guncel_sut_2 8122018 Erişim Tarihi: 2 Ağustos 2019.
Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sağlık Turizmi Daire Başkanlığı. (2017). Sağlık Turizminde Türkiye Vizyonu?. https://saglikturizmi.saglik.gov.tr/TR,23590/saglik-turizminde-turkiye-vizyonu.html Erişim Tarihi: 8 Ağustos 2019.
USHAŞ Uluslararası Sağlık Hizmetleri A.Ş. (2021). Sağlık Turizmi Verileri, Sağlık Turizmi Verileri - USHAŞ : USHAŞ (ushas.com.tr), Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2021.
Vigarello, G. (2016). Ortaçağ’dan 20. Yüzyıla Şişmanlığın Tarihi, İstanbul: Doğan Kitap.
Yılmaz, D. (2015). Mobil Fotoğraf Estetiği ve Instagram. D. Yengin (Ed.) Sosyal Medya Araştırmaları içinde. İstanbul: Paloma Yayınları, s. 125-148.