Sinema Mitoloji İlişkisi Bağlamında Arketipsel Motiflerin Kullanımı: Pan’ın Labirenti Filmi Örneği

Günümüzde sinema mitolojik öğelerden, hikayelerden ayrı düşünülemez. Sinema mitleri yeniden üretmeyle birlikte yeni mitler yaratarak da anlatım dilini güçlendirmektedir. Bu yönüyle aslında güçlü ve etkili bir yanı olan sinema insanlık tarihinde kitlelerin bilinçdışını yansıtmaktadır. Sinemanın mitolojiyle taşıdığı benzerlikler göz önüne alındığında sinema gerçekliği yeniden biçimlendirirken düş ile gerçek iç içe geçmektedir. Hem sinema hem de mitoloji eski çağlardan beri kolektif bilinçdışımızda yer alan arketipler aracılığıyla nesiller boyunca sürekli yinelenen deneyimleri kullanmaktadırlar. Dolayısıyla sinema, günümüzde mitolojinin yeniden şekillenmiş bir formu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu süreçte film yönetmenleri adeta bir mitos anlatıcısı olmuşlardır. Bu noktada tıpkı mitoslar gibi sinemanın toplumu değiştirici hatta dönüştürücü etkileri bulunmaktadır. Filmsel anlatımı kurmada mitolojik öğelerin kullanımına yoğunlaşan araştırmacılardan Carl Gustav Jung analitik psikolojiye ve kolektif bilinçdışı olgusuna odaklanmaktadır. Jung ile birlikte Josep Campbell’ın çalışmaları da bu alanda yol gösterici olmuştur. Analitik psikolojinin kurucusu olan Jung’un arketip kuramı Campbell’ın monomit kuramının çıkış noktasını oluşturmaktadır. Jung arketip olarak adlandırdığı evrensel sembollerle ile tüm insanlık da var olan nesilden nesile kodlanan kolektif bilinçdışının varlığına vurgu yapmaktadır. Campbell ise Jung’un bahsettiği arketiplerinden biri olan kahraman arketipini kuramının merkezine alarak mitlerde ve efsanelerde yer alan ortak bir döngüden bahsetmektedir. Bu kurama göre, kahramanın mitolojik serüveni, ayrılma-erginlenme-dönüş şeklinde ele alınmaktadır. Bu noktadan hareketle çalışmada bu perspektiften ele alınacaktır. Sinemada mitolojik öğelerin ve arketipsel motiflerin kullanımını açısından yönetmen Guillermo Del Toro’nun filmi Pan’ın Labirenti filmi örnek film olarak çözümlenecektir. Bu bağlamda, sinemada kullanılan mitolojik öğelerin ve arketipsel sembolizm ilişkisinin çözümlenmesi günümüz sinemasının anlaşılmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Sinema, Mitoloji, Arketip, Sembol, Pan’ın Labirenti

PDF

___

Altay, S. ve Uğur U. (2018). Sinemada Masalsı Anlatı ve Mitolojik Ögeler: Pan’ın Labirenti Filmi. The Journal of Academic Social Science, 6 (72), 123-14. https://www.academia.edu/36971143/Sinemada_Masals%C4%B1_Anlat%C4%B1_ve_Mitolojik_%C3%96geler_Pan%C4%B1n_Labirenti (Erişim Tarihi: 01.11.2020).
Bayat, F. (2007). Mitolojiye Giriş. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Berger, A. A. (1996). Kitle İletişiminde Çözümleme Yöntemleri. (Çeviren: Uğur Demiray). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Bilici, Mustafa, Sayğılı, İshak. ve Yılmaz, Yücel (2012). Yönetmenin Rüyası Olarak Film. Başka Psikiyatri ve Düşünce Dergisi, (8), 152-168.
Blair, L. N. (2009). Pan’s Labyrinth: Finding the Center. SIAS faculty publications. https://www.academia.edu/4483398/Pans_Labyrinth_Finding_the_Center (Erişim Tarihi: 10.11.2020).
Campbell, J. & Moyers, B. (2009). Mitolojinin Gücü Kutsal Kitaplardan Hollywood Filmlerine Mitoloji ve Hikayeler. (Çeviren: Zeynep Yaman). İstanbul: MediaCat Yayınları.
Campbell, J. (1972). The Hero with A Thousand Faces. New Jersey: Princeton University Press.
Campbell, J. (2013). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. (Çeviren: Sabri Gürses). İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
Çoban, B. (2009). Sinema, Mitoloji, İdeoloji; Sinemaya Eleştirel Bir Bakış. Medya Eleştirileri 2009: Bilinç Endüstrisinin İktidar ve Siyaset Pratikleri (Ed. Z.K. Uslu, C. Bilgili). İstanbul: Beta Yayınları.
Daniels, M. (2017). Bir Nefeste Dünya Mitolojisi. (Çeviren: Pınar Üstel). İstanbul: Mayakitap.
Fromm, E. (2014). Rüyalar, Masallar, Mitler. (Çeviren: Aydın Arıtan ve Kaan H. Ökten). Ankara: Say Yayınları.
Gezgin, İ. (2014). Sanatın Psikolojisi. İstanbul: Sel Yayıncılık.
Gürol, E. (1977). Carl Gustav Jung. İstanbul: Cem Yayınevi.
Indick, W. (2011). Senaryo Yazarları için Psikoloji. (Çeviren: Ertan Yılmaz ve Yeliz Karaarslan). İstanbul: Agora Kitaplığı.
Jung, Carl G. (1997). Analitik Psikoloji. Ender Gürol (çev.). İstanbul: Payel Yayınevi.
Jung, G. C. (2000). Analitik Psikolojinin Temel İlkeleri (Konferanslar). (Çeviren: Kamuran Şipal). İstanbul: Cem Yayınevi.
Jung, G. C. (2013). Dört Arketip. (Çeviren: Zehra Aksu Yılmazer). İstanbul: Metis Yayınları.
Tecimer, Ö. (2006). Sinema Modern Mitoloji. İstanbul: PlanB.
Vogler C. (1998). The Writer’s Journey, Mythic Structure For Writers, Michael Weise Productions.
Voytilla, S. (1999). Myth and Movies, Michael Weise Productions.
http://doczz.biz.tr/doc/72778/www-fdk-yildiz-edu-tr-misirtarihi-pdf (Erişim Tarihi: 25.11.2020).