Siyasetin Ders İçerikleri (Hadisler) Üzerindeki İzdüşümleri (Cumhuriyet Dönemi Din Dersleri Örneği)

Bu makalede Cumhuriyetin kuruluş felsefesi olan laik, pozitivist, milliyetçi/ulus devlet anlayışı ile ülkeyi olumsuz etkileyen bazı olayların; Cumhuriyet dönemi din dersi kitaplarında yer alan hadis materyaline etkisi ele alınmıştır. Bu çerçevede Tevhid-i Tedrisât Kanunu sonrası hazırlanan din dersi kitapları taranarak siyasî mülâhazaların hadis seçimine etkisinin olup-olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Netice olarak ders kitaplarına alınan hadislerde siyasetin izdüşümleri görülmüş, ulaşılan kanaat örneklerle desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Cumhuriyet, laiklik, din, hadis, eğitim

PDF

___

Abdurrezzâk, Ebûbekr es-San’ânî. Musannef. Tahkîk: Habîburrahmân A’zamî. Beyrut: Mektebutu’l-İslâmî, 1403.
Aclûnî, İsmâîl b. Muhammed. Keşfu’l-Hafâ ve Müzîlu’l-İlbâs Amme’ştehera mine’l-Ehâdîsi alâ Elsineti’n-Nâs. Tahkîk: Abdulhamîd b. Ahmed b. Yûsuf b. Hindâvî. y.y., Mektebetu’l-Asri, 2000.
Aksan, Halit ve Saffet Rona. Orta Okullarda Din Dersleri I. İstanbul: Ercan Matbaası, 1960.
Armaner, Neda. Din Bilgisi I-II. İstanbul 1973.
Aydın, Mehmet. Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi 3. Ankara 2004.
Aydın, Suavi ve Yüksel Taşkın. 1960’tan Günümüze Türkiye Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
Bağdâdî, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd b. Sufyân b. Kays. Mekârimu’l-Ahlâk. Tahkik: Mecdî Seyyid İbrâhîm. Kahire: Mektebetu’l- Kur’ân, ts.
Başgöz, İlhan. Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk. Ankara 1995.
Beğen, İbrahim. Türk Gencinin Din Dersleri 1. İstanbul ts.
Bezzâr, Ebû Bekir Ahmed b. Amr b. Abdilhâlik Aktîkî. Müsned. Tahkîk: Mahfûz Abdurrahman. Medine: Mektebetu’l-Ulûm ve’l-Hukm, 2009.
Bolay, Süleyman Hayri. Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Lise 2. İstanbul 1991.
Bûsîrî, Ebu’l-Abbas Şihâbu’d-Din Ahmet b. Ebi Bekr. Misbâhu’z-Zecâce fî Zevâidi İbni Mâce. Tahkîk: Muhammed Muntekâ. Beyrut: Dâru’l-Arabiyye, 1982.
Cevzî, Cemâlüddin Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî. el-Mevzû’ât. Tahkîk: Abdurrahmân Muhammed b. Osmân. Medine: Mektebetü’s-Selefîyye,1966.
Çelebi, İlyas. “Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersinin İlk ve Orta Öğretim Programına Girişi ve Bu Günkü Müfredatı”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, sy. 6 (1999): 269-288.
Derviş, Ebu Abdillah Muhammed. Esne’l-Matâlib fî Ehâdîse Muhtelifeti’l-Merâtib. Beyrut 1991.
Deylemî, Ebu Şucâ’. el-Firdevs bi Me'sûri'l-Hitâb. Tahkik: es-Said b. Zağlûl. Beyrut: Daru'l-Kutubi'l-İlmiyye, 1986.
Dûlâbî, Ebû Bişr Muhammed b Ahmed b. Hammâd b. Saîd b.Muslim el-Ensârî. el-Kinâve’l-Esmâ. Tahkîk: Ebû Kuteybe Muhammed el-Fâryâbî. Beyrut: Dâru İbni Hazm, 2000.
Ebî Dünyâ, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd b. Sufyân b. Kays el-Bağdâdî. Mekârimu’l-Ahlâk. Tahkîk: Mecdî Seyyid İbrâhîm. Kahire: Mektebetu’l- Kur’ân, ts.
Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. Daîfu’l- Câmii’s-Sağir ve Ziyâdâtihi. Beyrut: Mektebetu’l-İslâmî, 1986.
Elbânî, Muhammed Nâsıruddîn. Silsiletu’l-Ehâdîsi’d-Daîfe ve’l-Mevzûa ve Eseruha’s-Seyyiufi’l-Umme. Riyad: Dâru’l-Marife, 1992.
Ertaş, Hikmetullah. Din Dersi Kitaplarındaki Hadislerin Tespit ve Tahlili (1920-2012). Erzurum 2015.
Fettânî, Muhammed Tâhir b. Ali el-Hindî. Tezkiretu’l-Mevzûât. y.y., İdâretu’t-Tebâeti’l-Munîriyye, 1343.
Gökaydın, Nevide, Saadet Berna, Zehra Erkuş, Hayri Bilecik ve Cengiz Sümer. Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi 1-2-3. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1993.
Gölpınarlı, Abdülbaki. Cumhuriyet Çocuğunun Din Dersleri. İstanbul 2012.
Gündüz, Turgay. “Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi Din Eğitimi ve Öğretimi Kronolojisi 1923-1998”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7, sy. 7 (1998): 543-557.
Güney, Dursun. Din Dersleri II. İstanbul 1967.
Gürtaş, Ahmet ve Mustafa Uzunpostalcı. Din Bilgisi I-II. İstanbul: İrfan Yayınları, 1968.
Hâkim en-Neysâbûrî, Muhammed b. Abdillah, Mustedrekale’s-Sahîhayn. Tahkîk: Mustafa Abdulkâdir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1990.
Herevî, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Sultân Muhammed el-Kârî. el-Mesnu’ fî Ma’rifeti’l-Hadisi’l-Mevzû. Tahkîk: Abdu’l-Fettâh Ebû Ğudde. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1398.
Hesapçıoğlu, Muhsin. “Türkiye Cumhuriyeti Devri Eğitim Hareketlerinin Dayandığı Felsefî Eğilimler”. Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikaları Sempozyumu içinde, ed. M. A. Parlak, 53-59. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, 2010.
Hilmi, İbrahim. Köy Çocuklarına Din Dersleri 3. İstanbul 1993.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî. Tehzîbu’t-Tehzîb. Hind: Dâru’l-Ma’rife, 1326.
İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd Kazvînî. es-Sünen. Tahkîk: Şuayb Arnavût. y.y., Dâru’r-Risâleti’l-Alemiyye, 2009.
İnal, Kemal. “Türkiye’de Ders Kitaplarında Demokratik ve Milliyetçi Değerler”. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 1998.
Karataş, Murat. “Atatürkçü Düşünce ve Uygulamaların Algılanması ve Yorumu (1938-1948)”. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, 2012.
Kenâni, Nuri’d-Din Ali b. Muhammed b. Ali b. Abdirrahmân İbni Arrâk. Tenzihu’ş-Şeriâti’l-Merfûa ani’l-Ahbâri’l-Şenîati’l-Mevzûâ. Tahkîk: Abdulvehhâb Abdi’l-Lâtif, Abdurrahman Muhammed Sıddik el-Gummârî. Beyrut: Dâru’l-Mektebeti’l- İlmiyye, 1399.
Kılıç, Sami. “Akıl İle İlgili Hadislerin Tespit ve Tahlili”. Yüksek Lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, 2007.
Milli Eğitim Bakanlığı. Din Dersleri I. Ankara 1949.
Milli Eğitim Bakanlığı. Din Dersleri II. İstanbul 1949.
Muttakî, Alâüddîn Hindî. Kenzü’l-‘Ummâl fî Süneni’l-Akvâlve’l-Ef’âl. Beyrut: Müessetü’r-Risâle, 1981.
Okutan, Gülten ve Ömer Okutan. Din Bilgisi 4. İstanbul: Arif Bolat Kitabevi, 1968.
Olgun, İbrahim. Din Dersleri I. Ankara 1962.
Olgun, İbrahim. Din Dersleri 2. Ankara 1962.
Öcal, Mustafa. “Türkiye’de Din Eğitimi Tarihi Literatürü”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 6, sy. 12 (2008): 399-430.
Öztaş (Hallacoğlu), Abdullah. Din Dersleri (orta 1). Konya 1965.
Parlak, İsmet. Kemalist İdeolojide Eğitim. Ankara 2005.
Sehâvî, Ebu’l-Hayr Muhammed b. Abdirrahman. el-Mekâsidu’l-Hasene fî Beyâni Kesîrin mine’l-Ehâdîsi’l-Muştehireale’l-Elsine. Tahkîk: Muhammed Osman Hist. Beyrut: Dâru’l-Kitâb, 1985.
Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed es-San‘ânî el-Yemenî. el-Fevâidü’l-Mecmûa fi’l-Ehâdîsi’l- Mevzua. Tahkîk: Abdurrahman b. Yahya el-Muallimî el-Yemânî. Beyrut: 1987.
Taberânî, Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu’cemu’l-Kebîr. Tahkîk: Hamdî b. Abdilmecîd es-Selefî. Kahire: Mektebetu İbn Teymîye, 1994.
Tirmizî, Muhammed b. İsa. el-Câmiu’s-Sahîh. Tahkîk: Beşşâr Avvâd Ma’ruf. Beyrut: Dâru’l Garbi’l-İslâmî, 1998.
Tuncer, Adem. Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi 10. Ankara 2011.
Tunç, Cihat. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 7. İstanbul 1999.
Unat, Faik Reşit. Tarih V. İstanbul 1938.
Ülkü, Hayati. Dersleri II. İstanbul 1968.
Yörükân, Yusuf Ziya. Müslümanlık–Kur’an-ı Kerim’den Ayetler İslam Esasları(İslam İlmihâli) Orta I-II. Ankara 1993.
Yücel, Hasan Ali. Türkiye’de Orta Öğretim. Ankara 1994.