Makineler Film Yapmayı Düşler mi?: Jan Bot Örneği

“Yeni Medya Sanatı” olarak adlandırılan üretim pratiği; bilgisayar kullanıcılarının ve programlarının sanatsal içerikleri sanal ortamda yaratmalarını sağlayan bir yapı oluşturmaktadır. “Yeni Medya Sanatı”nın hesaplanabilir ve algoritmalara dayalı yapısı nedeniyle, yapay zeka çalışmaları kültürel alana daha fazla nüfuz etmektedir. Yapay zeka uygulamaları, sinema endüstrisinde özellikle film yapım, dağıtım ve gösterim alanlarında etkisini hissettirmektedir. Görsel-işitsel anlatılar üretme aşaması içerisinde, sanat felsefesi bağlamında sanat-zanaat ve sanatçı-sanat eseri ilişkileri yeniden tartışmaya açılmaktadır. Bu çalışmada; EYE Film Müzesi arşivindeki görüntülerden kısa filmler üreten Jan Bot isimli yapay zeka uygulamasının çalışmaları incelenecektir. Çalışmanın amacı, Jan Bot'un bir sanatçı olarak biçemsel tercihlerini hermenötik bir yaklaşımla anlamlandırmak ve sanat epistemolojisi ışığında sanatçının kimliğini sorgulamaktır. Jan Bot’un Instagram uygulamasında en çok görüntülenen on filmi, biçem analizine tabi tutulmuştur. Biçem analizi; bir filmi anlatı yapısının yanı sıra ortalama çekim süresi, sinematografik özellikleri, mizanseni, kurgusu ve sesi ile bütüncül bir yaklaşımla ele almayı amaçlamaktadır. Analiz sonucunda; Jan Bot tarafından üretilen filmlerin biçimsel açıdan şablon özellikler taşıdığı ve popüler etiketleri kullanarak alternatif bir anaakım film perspektifi yarattığı tespit edilmiştir. Anlatı açısından ise bu filmlerin, avangart sinemayı hatırlatacak şekilde sanatçı odaklı olduğu ve gerçekliğin bir prizmadan kırılarak yansıyan bir yorumunu sunduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Sinema, Yeni Medya Sanatı, Yapay Zeka, Jan Bot, sanat epistemolojisi

Do Machines Dream of Making Movies?: The Case of Jan Bot

The production practice called “New Media Art” creates a structure that enables computer users and programs to produce artistic content in a virtual environment. Because of the computable and algorithmic nature of "New Media Art", artificial intelligence studies are more penetrating into the cultural field. Artificial intelligence applications make their impact in the movie industry, especially in the fields of film production, distribution and exhibition. In the stage of producing audiovisual narratives, the relation between art-craft and artist-artwork within the context of philosophy of art is discussed again. In this study; the works of the artificial intelligence application Jan Bot, which produces short films from the images in the EYE Film Museum archive, will be examined. Purpose of the study is to interpret the stylistic preferences of Jan Bot as an artist with hermeneutical approach and to question the identity of the artist in the light of art epistemology. The ten most viewed movies in Jan Bot's Instagram account were subjected to style analysis. Style analysis aims to treat a film with a holistic approach with its narrative structure as well as its average shot length, cinematography, mise en scene, editing and sound. As a result of the analysis, it has been determined that the films produced by Jan Bot have stylistic features and create an “alternative” mainstream film perspective using popular hashtags. In terms of narration, it can be said that these films are artist-oriented in reminding of avant-garde cinema and offer a reflected interpretation of reality by breaking through a prism.

Keywords:

Cinema, New Media Art, Artificial Intelligence, Jan Bot, Art Epistemology,

PDF

___

Akbay, B. (2015, Ekim). Deniz Yılmaz (Blog yazısı). Erişim adresi: https://bagerakbay.com/deniz-yilmaz/
Anadolu, B. (2019). Dijital Hikaye Anlatıcılığı Bağlamında Yapay Zekanın Sinemaya Etkisi: Sunspring ve It’s No Game Filmlerinin Analizi. Erciyes İletişim Dergisi, (1), 39-56. doi: 10.17680/erciyesiletisim.483510
Avcıoğlu, A. (2017). Algoritmaların Savaşı. Arka Pencere Mecmua, 1, 110-111.
Balcı, F. (2019). Epistemolojik Bir Problem Olarak Sanat Eseri. Journal of Arts, 2(1), 1-15. doi: 10.31566/arts.2.001
Beaver, F.E. (2006). Dictionary of Film Terms: The Aesthetic Companion to Film Art. Peter Lang Publishing.
Biçem. (t.y.). Türk Dil Kurumu güncel Türkçe sözlük içinde. Erişim adresi: http://www.tdk.gov.tr/
Bordwell, D. (1985). Narration in Fiction Film. Madison: University of Wisconsin Press.
Bordwell, D. (1997). On The History of Film Style. Cambridge: Harvard University Press.
Bordwell, D., Thompson, K. (2008). Film Art: An Introduction. New York: McGraw Hill.
Broeckmann, A. (2016). Machine Art in the Twentieth Century. Massachusetts: MIT Press.
Burch, N. (1981). Theory of Film Practice. New Jersey: Princeton University Press.
Burch, N. (1990). Life to those Shadows. Berkeley: University of California Press.
Carter, J. (2018, 12 Ocak). How artificial intelligence is creating new ways of storytelling (Blog yazısı). Erişim adresi: https://www.techradar.com/news/how-artificial-intelligence-is-creating-new-ways-of-storytelling
Casetti, F. (2011). Sinemasal Deneyim. (D. Kırmızı, Çev.). sinecine, 2(2), 81-93.
Cinemetrics. (2020). Movie Measurement and Study Tool Database. Erişim adresi: http://www.cinemetrics.lv/
Clark, L. (2015, 25 Şubat). DeepMind’s AI is an Atari gaming pro now (Blog yazısı). Erişim adresi: https://www.wired.co.uk/article/google-deepmind-atari
Culkin, N. (2008). Digital Cinema: No Country for Old Entrepreneurs?. Journal of Retail Marketing Management Research, 1(2), 44-58.
DeLong, J. E., Brunick, K. B., Cutting, J.E. (2014). Film Through the Human Visual System: Finding Patterns and Limits. J.C. Kaufman, D.K. Simonton (Der.). The Social Science of Cinema. (s. 123-138). New York: Oxford University Press.
Doğrucan, M.F., Hazar, Z. (2019). Yapay Zeka çalışmalarında Dilsel Arka Plan ve Felsefe. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34, 159-167. doi: 10.30794/pausbed.402424
Encyclopedia Britannica. (2020). Database. Erişim adresi: https://www.britannica.com/technology/database Ganz, A., Khatib, L. (2006). Digital cinema: The transformation of film practice and aesthetics. New Cinemas: Journal of Contemporary Film, 4(1), 21-36. doi: 10.1386/ncin.4.1.21/1
Getlein, M. (2009). Living with Art. New York: McGraw-Hill Education
Giannetti, L. (2014). Understanding Movies. New York: Pearson.
Goffey, A. (2008). Algorithm. M. Fuller (Der.). Software Studies: A Lexicon. (s. 15-20). Massachusetts: MIT Press.
Graham, B. (2014). New Collecting: Exhibiting and Audiences after New Media Art. Surrey: Ashgate.
Gürkan, H. (2016). Yeni Medya ve Sanat İlişkisi: Sinemanın Dönüşümü. Akdeniz İletişim, 25, 161-179. doi.org/10.31123/akil.438539
Horwatt, E. (2013). On the Clock and Christian Marclay's Instrumental Logic of Appropriation. Framework: The Journal of Cinema and Media, 54(2), 208- 225.
Kaplan, A., Haenlein, M. (2018). Siri, Siri, in my hand: Who’s the fairest in the land? On the interpretations, illustrations, and implications of artificial intelligence. Business Horizons, 2019, 62, 15-25. doi: 10.1016/j.bushor.2018.08.004
Kirilenko, G., Korshunova, L. (1987). Felsefe Nedir. (G. Aysu, Çev.). İstanbul: Bilim ve Sanat Kitapları.
Küçükerdoğan, B. (2014). Sinemada Kurgu ve Eisenstein. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
Loogman, B., Palma, P.N. (2018). Jan Bot Press Kit (Blog yazısı). Erişim adresi: https://www.jan.bot/press-kit.pdf
Luger, G. F., Stubblefield, W. A. (1998). Artificial Intelligence: Structures and Strategies for Complex Problem Solving. Massachusetts: Addison Wesley Longman.
Manovich, L. (2001). The Language of New Media. Massachusetts: MIT Press.
Matthau, C. (2015, Ocak). How Tech Has Shaped Film Making: The Film vs. Digital Debate is Put to Rest (Blog yazısı). Erişim adresi: https://www.wired.com/insights/2015/01/how-tech-shaped-film-making
Meinich, K. (2010, 19 Kasım). Cléo de 5 à 7 (Blog yazısı). Erişim adresi: https://montages.no/2010/11/flashback-cleo-de-5-a-7
Mercado, G. (2011). Sinemacının Gözü: Sinemada Kompozisyon Kurallarını Kullanmayı (ve yıkmayı) Öğrenmek. (S. Taylaner, Çev.). İstanbul: Hil Yayın.
Neroni, H. (2016). Feminist Film Theory and Cléo from 5 to 7. New York: Bloomsbury.
Nilsson, N. J. (1998). Artificial Intelligence: A New Synthesis. Massachusetts: Morgan Kaufmann.
Nilsson, N. J. (2010). Yapay Zeka: Geçmişi ve Geleceği. (M. Doğan, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. Olesen, C. (2013, 8 Kasım). Found footage photogénie: An interview with Elif Rongen-Kaynakçi and Mark-Paul Meyer (Blog yazısı). Erişim adresi: https://necsus-ejms.org/found-footage-photogenie-an-interview-with-elif-rongen-kaynakci-and-mark-paul-meyer/
Palma, P.N. (2018, 29 Kasım). Jan Bot’s step by step (Blog yazısı). Erişim adresi: https://medium.com/janbot/jan-bots-step-by-step-822b831d0402
Paul, C. (2007). The Database as System and Cultural Form: Anatomies of Cultural Narratives. V. Vesna (Der.). Database Aesthetics: Art in the Age of Information Overflow. (s. 95-110). Minneapolis: University of Minnesota Press.
Penha R., Carvalhais, M. (2019, 18 Haziran). If machines want to make art, will humans understand it? (Blog yazısı). Erişim adresi: https://aeon.co/ideas/if-machines-want-to-make-art-will-humans-understand-it Plaugic, L. (2017, 27 Ağustos). Musician Taryn Southern on composing her new album entirely with AI (Blog yazısı), Erişim adresi: https://www.theverge.com/2017/8/27/16197196/taryn-southern-album-artificial-intelligence-interview
Prelinger, M. (2015). Inside The Machine: Art and Invention in the Electronic Age. New York: WW. Norton & Company.
Quaranta, D. (2013). Beyond New Media Art. Brescia: LINK Editions.
Russell, S.J., Norvig, P. (1995). Artificial Intelligence: A Modern Approach. New Jersey: Prentice Hall.
Salt, B. (2009). Film Style and Technology: History and Analysis. London: Starword.
Say, C. (2018). 50 Soruda Yapay Zeka. İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
Searle, J. R. (1980). Minds, brains, and programs. Behavioral and Brain Sciences, 3 (3). 417-457. doi: 10.1017/S0140525X00005756
Serter, S. (2005). Sinemada Biçem: Lütfi Ömer Akad Sineması (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Shoemaker, N. (2016, 24 Mart). Japanese AI Writes a Novel, Nearly Wins Literary Award (Blog yazısı). Erişim adresi: http://bigthink.com/natalie-shoemaker/a-japaneseai-wrote-a-novel-almost-wins-literary-award
Smith, J. R. (2016, 31 Ağustos). IBM Research Takes Watson to Hollywood with the First Cognitive Movie Trailer. Erişim adresi: https://www.ibm.com/blogs/think/2016/08/cognitive-movie-trailer/.
Stam, R. (2000). Sinema Teorisine Giriş. ( S. Salman, Ç. Asatekin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Style. (t.y.). Merriam-Webster online dictionary içinde. Erişim adresi: https://www.merriam-webster.com/dictionary/style
Sucu, İ. (2012). Sanat Akımlarının Etkisinde Sinemada Klasik ve Alternatif Eğilimler. Akdeniz İletişim, 17, 111-125.
Taşdelen, D. K. (2012, 12 Eylül). Sanat Epistemolojisi (Blog yazısı). https://demettasdelen.wordpress.com/2012/09/12/sanat-epistemolojisi/.
Taylor, G. D. (2014). When the Machine Made Art: The Troubled History of Computer Art, New York: Bloomsbury. Tribe, M., Reena, J. (2006). The Last Avant-garde (Blog yazısı). Erişim adresi: https://rhizome.org/community/38025/
Turing, A. M. (1950). Computing Machinery And Intelligence. Mind A Quarterly Review of Psychology And Philosophy, No. 236. 433-460. doi: 10.1093/mind/LIX.236.433
Ülger, E. (2013). Platon’un Sanat Kuramının Düşünsel Evrimi. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), 2013 Güz, sayı:16. 15-28. ISSN: 1306-9535
Wees, William C. (1993). Recycled Images: The Art and Politics of Found Footage Films. New York: Anthology Film Archives.
Youngblood, G. (1970). Expanded Cinema. New York: P. Dutton & Co. Inc.
Zambak, A. F. (2018). Free Will and Artificial Intelligence. MetaZihin, 1(2), 167-181. ISSN: 2651-2963 Filmler
Conner, B. (Yönetmen) (1958). A Movie [Film]. ABD.
Goodwin, R. (Yapımcı), & Sharp, O. (Yönetmen). (2016). Sunspring [Kısa Film]. ABD: End Cue.
Goodwin, R. (Yapımcı), & Sharp, O. (Yönetmen). (2017). It’s No Game [Kısa Film]. ABD: End Cue.
Goodwin, R. (Yapımcı), & Benjamin. (Yönetmen). (2018). Zone Out [Kısa Film]. ABD: End Cue.
Hitchcock, A. (Yapımcı) & Hitchcock, A. (Yönetmen). (1958). Vertigo [Film]. ABD: Alfred J. Hitchcock Productions. Maddin, G., Johnson, E. & Johnson, G. (Yönetmen). (2017). The Green Fog [Film]. Kanada & ABD: Development Ltd. Rafferty, K., Loader, J. & Rafferty, P. (Yapımcı) & Loader, J. (Yönetmen). (1982). The Atomic Cafe [Film]. ABD: Scott Free Productions.
Scott, R., Schaefer, M., Huffam, M. (Yapımcı) & Scott, L. (Yönetmen). (2016). Morgan [Film]. ABD: Scott Free Productions.