İdris BAHÇECİ, ALİ FUAT TARI, Nazmi DİNÇ, Pınar BAHÇECİ

Konya-Çumra Ovası yüzeyaltı drenaj sistemlerinin izlenmesi ve bazı tasarım ölçütlerinin geliştirilmesi

Bu çalışmada, Konya-Çumra Ovasındaki yüzeyaltı drenaj sistemleri izlenerek drenaja neden olan fazla suyun kaynakları, dren akışları, su tablasının düzeyi ve yıl içerisindeki alçalıp yükselmesi irdelenmiştir. Sistemde en yüksek dren boşalımları buğday sulama dönemi olan nisan ve mayıs aylarında olmuştur. Drenaja neden olan fazla suyun kaynağının sulamalar oldu- ğu, yağışların dren akışlarına etkisinin daha az olduğu belirlenmiştir. Dren akışlarının (qa) ortalama ve medyan değerleri 1.1-2.80 ve 0.33-2.80 mm gün-1, arasında değişmiştir. Buğday sulama döneminde dren akışları tasarımlamada öngörülen qt=3.0 mm/gün değerinden genellikle yüksek bulunmuştur. Ortalama taban suyu derinlikleri 128-157 cm, medyan değerler ise 133 ve 162 cm arasında değişmiştir. Aşırı ıslaklığın göstergesi olarak su tablasının toprak yüzeyine 30 cm yükselme olasılığı %1.0-6.0, kök bölgesi olarak varsayılan 100 cm'ye yükselme olasılığı ise %20-58.5 arasında değişmiştir. Drenaj şiddet faktörü (α) 0.35-0.40 1gün-1 arasında bulunmuştur. Bu değer drenaj şiddetinin yüksek olduğunu göstermektedir. Su tablasının genellikle dren düzeyinde olduğu, beslenme ile birlikte yükselen su tablasının 3-4 gün içinde kök bölgesinin altına düşmüştür.

Anahtar Kelimeler:

yeraltı suyu seviyesi, su kaynakları, izleme, drenaj sistemleri, sulama sistemleri

Monitoring subsurface drainage systems in Konya-Çumra Plain and improvement some drainage design parameters

In this study, subsurface drainage systems was monitored and the source of excess water, drain flows, level of water table and its fluctuating along the year was investigated. The highest drain flows in system occurred during the wheat irrigation season. It was appeared that the source of excess water is due to irrigation waters in place of rainfalls during wheat irriga- tion season. The mean and median of drain flows changed from 1.10 to 2.70, and 3.30-2.80 mm d-1, respectively. In general, the drain flows are higher than the design discharge 3.0 mm d-1. The water table fluctuated all years during the irrigation season and it was about or under drain pipe level during off seasons. The mean and median water table depth values changed between 128-157 cm and 133-162 cm from soil surface, respectively. As an indicator for excessive wetness the probability of water table rising up to 0.30 m was determined between 0.2% and 6.7% and the probability of the water table reaching 1.0 m depth was about 20-58.5%. Drainage intensity factor was determined between 0.35-0.40 d-1. In addition water table dropped below the root zone in 3-4 days.

Keywords:

groundwater level, water resources, monitoring, drainage systems, irrigation systems,

PDF

___

Bahçeci, İ., 1984 Konya Ovası Kapalı Drenaj Kriterle- ri, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Koya Bölge TORAKSU Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Ya- yınları, Genel yayın No:96, Rapor Serisi No: 78
Carter, C.E., 1987. Subsurface drainage increases sugarcane yields and stand longevity. p:432 (159- 168) American Sosyety of Agricultural Engineers, Fifthy National Drainage Symposium.
Christen E., Skehan D., 2001. Design and Manage- ment of Subsurface Horizontal Drainage to Reduce Salt Loads. American Society of Civil Engineers J. Irrig. and Drainage Eng., Volume 127, Issue 3, p: 148-155
DMİ., 2001. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdür- lüğü Çumra Rasat Parkı Kayıtları, Konya.
DSİ, 1998. Devlet Su İşleri Konya Bölge Müdürlüğü Yıllık izleme ve değerlendirme raporu, Konya
Dieleman, P.J., Trafford, B.D., 1976. Drainage Test- ing, FAO Irrigation and Drainage Paper 28, Rome
Gemalmaz, E., 1993. Drenaj Mühendisliği, Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, Yayın No:746, Ziraat Fakültesi No: 317, Erzurum.
Geohring L.D., Steenhuis,T.S., 1987. Lysimeter study of soybean responses to excess water. American Sosyety of Agricultural Engineers, Fifthy National Drainage Symposium. p:432 (149-158)
Oosterbaan R.J, 1988. Agricultural drainage criteria for drainage: a systems analysis. Agricultural Wa- ter management, 14, p: 79-88
Oosterbaan, R.J., Abu Senna. M, 1990. Using SALTMOD to predict drainage for salinity control. Towards Integration of Irrigation and Drainage Management. Proceedings of the Jubilee sympo- sium at the occasion of the 40th anniversary of ILRI, p: 43-49, Wageningen, The Netherlands
Ritzema, H.P., 1994. Drainage Principles and Appli- cations, ILRI Publication 16., International Insti- tute of Land Reclamation and Improvement (ILRI), Wageningen, The Netherlands National Research Council. 1989. Irrigation-Induced Water Quality Problems, National Academy Press, Wash- ington, D.C., p:157
Safwat A. D., Ritzema, H. P. 1990. Using Saltmod to Prodict and Salinity in Nile Delta In: ILRI Annual Report 1989, Wageningen pp, 63-73.
Smedema, L. K. and Rycroft D. W. 1983. Land Drainage: Planning and Design of Agricultural Drainage Systems. ISBN 0-8014-1629-9 p: 376 Cornell University Pres Ithaca, New York.
Sreben, W. H. 1964. Het Verband Tussen Ontwatering en Opbrengst bij de Jonge Zavelran den in de Noordoostpolder. Van zee tot Land no:40, Tjeenk Willink, Zwolle, The Nederlands.
TOPRAKSU, 1978. Türkiye Arazi Varlığı. Topraksu Genel Müdürlüğü Toprak Etütleri ve Haritalama Dairesi Başkanlığı, Ankara 55s.