Farklı mevsimlerde değişik topraklarda yetiştirilen ıspanak bitkisine uygulanan bazı gübrelerin toprakta azot kalıntısına etkileri

Bu çalışmada, farklı mevsim (kış, İlkbahar) ve değişik tekstüre sahip topraklarda (killi tın, kumlu tın) yetiştirilen ıspanak bitkisine (Spinacia oleracea L.) artan miktarlarda uygulanan bazı azotlu gübreler (amonyum nitrat-AN, amonyum sülfat-AS ve Üre-Ü) ile ahır gübresinin (AG) hasat sonrasında toprakta azot kalıntısı üzerine olan etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, toprakta azot kalıntısı üzerine kış mevsimi, killi tın toprak, AN gübresi ve 40 kg N/da gübre dozunun etkileri daha büyük çıkmıştır. Azot kalıntısı ahır gübresinin uygulandığı topraklarda ve kontrol dozlarında daha az tespit edilmiştir. Toprakta kalan toplam azot kalıntısı yaklaşık 140-180 .ppm civarında olmuş ve bunun da amonyum ve nitrat azotları bakımından dağılımlarının hemen hemen yan yanya olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

ıspanak, azot, kalıntı, amonyum nitrat, amonyum sülfat, doğal gübreler, toprak kirliliği, üre

The effects of some nitrogeneous fertilizers applied to spinach grown in different soils and seasons on the resudial nitrogen

This pot experiment was conducted to detennine the effects of such nitrogeneous fertilisers as ammonium nitrate-AN, ammonium sulphate-AS, urea-U and barnyard manure and their levels which applied to the spinach plant (Spinacia oleracea L.) grown in various soils (clay loam, sandy loam) on the resudial ammonium and nitrate nitrogen into the soils after harvest under different seasonal (winter, spring) conditions. According to results, the effects of the factors such as winter season, day loam texture, ammonium nitrate and 40 kg N/da level on the residual ammonium and nitrate nitrogen levels into the soil were found to be higher titan those of their own controls. The lowest nitrogen level was determined in the soils with barnyard manure and also with the controls doses. The total residual nitrogen into the soil was between 140 and 180 ppm. it was found that hafi of the total, nitrogen In the soil was the form of ammonium whereas the other hafi part was "nitrate" form.

Keywords:

spinach, nitrogen, residues, ammonium nitrate, ammonium sulfate, manures, soil pollution, urea,

___

Bayraklı, F., 1987. Toprak ve Bitki Analizleri. Ondokuz Mayıs Onfv. Ziraat Fak., Yayın No: 17, Samsun. Derici, M.R. ve Wolcott. A.R.. 1977. Gübre Dozlarına Bağlı Olarak Mineral Azotun Toprak Profllindeki Dağılımı. TÜBİTAK 6. Bilim Kong. Tebliğleri, 17-21 Ekim 1977, 30S-318. Ankara. Düzgüneş, O., Gürbüz, F. ve Kavuncu, O., 1987. Araştırma Deneme Metodları. A.Ü. Ziraat Fak, Yayınlan, Ankara. Ergene, A., 1961. Toprakta Nitrojen Muvazenesi. Atatürk Univ., 1961 Yıllığı, 125-136. Gök, M., Özbek, H. ve Çolak, A.K., 1991. içel Bölgesi Sera Koşullannda Yapılan Aşın Nitrat Gübrelemesinin Hıyarda Nitrat Birikimi Üzerine Etkisi. Ç.O. Ziraat Pak. Derg., 6 (6): 47-58. GUT,, İL, 1987. Çevre Kirliliği (Ders Notlan). S.Ü. Ziraat Fak Toprak Böl., Konya. Harvey, W.R., 1987. Users quide for LSMLMW PC-1 Version Mixed Model, Least-Squeres and Maximum Likelihood Computer Program. Ohio State Univ., Colombus, Mimeo. Işıldar, A. ve Karakaplan, S., 1991. Niğde-Misli Ovası Topraklannda Azot Hareketi, TÜBİTAK Doğa Türk Tanm ve Ormancılık Derg., 15 : 318-327. Kaçar, B., 1984. Bitki Besleme. A.O. Ziraat Fak. Yay. No : 899, 317 s., Ankara. Karakaplan, S., 1972. Rize Ziraat Topraklarında Yıkanma ile Vuku Bulan Nitrojen Kaybı Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 3 (2) : 37-46. Tofâîaş. M.T., 1987. Azotlu Gübreler. S.Ü. Ziraat Fak Yay. No : 7, 176 s., Konya. "yüceer, A., Ulaşoglu, D. ve Dulkadiroğlu, H., 1996. Sulu Tarımın Yapıldığı Bölgelerde Yeraltı Suyu Kirlenmesi ve Potansiyeli. Bir A.S.O. Çalışması. Mersin Üniv. Müh. Fak. Tanm ve Çevre ilişkileri Semp.. 13-15 Mayıs 1996, Mersin. ZabıiraoğLu, S. ve Önertoy, Ş.. 1985. Ticaret Gübrelerinin Çevre Kirliliğine Etkisi. I. Ulusal Gübre Kong. AÜ. Ziraat Fak, Ankara. Zabunoğlu, S. ve Karaçal, I., 1986. Gübreler ve Gübreleme. A.Ü. Ziraat Fak. Yay. No : 993, 329 s. Ankara.