Orta Öğretim Kurumlarında Okuyan Öğrencilerin Saldırganlık ve Denetim Odağı’nın Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi

Araştırmada orta öğretim kurumu öğrencilerin, saldırganlık ve denetim odağı arasındaki ilişki incelenmiştir. Veriler, Konya ilinden altı orta öğretim kurumunun her sınıf düzeyinden bir şubesi tesadüfi olarak seçilmiş, 246’sı kız, 334’ü erkek, toplam 580 öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak, “Saldırganlık Ölçeği” ve “Rotter Denetim Odağı Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada, öğrencilerin saldırganlık puan ortalamalarının, öğrencilerin özlük niteliklerine (cinsiyet, lise türü, alan, sınıf) ve denetim odaklarına göre farklılaşıp farklılaşmadığı, denetim odağı’nın saldırganlık puanlarını açıklama düzeyleri incelenmiştir. Verilerin analizinde: ‘t’ testi, ‘Varyans analizi’, ‘Tukey testi’, ‘Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı’ ve ‘Basit Doğrusal Regresyon analizi’ kullanılmıştır. Öğrencilerin saldırganlık puanları bazı değişkenlere göre anlamlı düzeyde yüksek çıkmıştır. Saldırganlık puanları ile denetim odağı puanları arasında anlamlı bir ilişki vardır. Ayrıca denetim odağı puanları, saldırganlık puanlarını anlamlı düzeyde açıklamaktadır.

___

Atkinson, R. L. Atkinson, R. C. Smith, E. E. Ben, D. J. & Hoeksama, S. N. (1996). Hilgard’s Introduction to Psychology, (Çev. Yavuz Alogan), Psikolojiye Giriş, (12. Baskı), Ankara: Arkadaş Yayınevi.

Bandura, A. (1973). Aggression: A social learning analyis, New York: Prentice-Hall, Inc.

Başar, H. (1994). Sınıf Yönetimi, Ankara: PEGEM Yayınları

Cüceloğlu, D. (1991). İnsan ve Davranışı, 2. Basım İstanbul: Remzi Kitabevi.

Dağ, İ. (1991). Rotter’ in İç ve Dış Kontrol Odağı Ölçeğinin Üniversite Öğrencileri İçin Güvenirliliği ve Geçerliliği, Psikoloji Dergisi, 7 (26).

Doğan, Y. B. (1993). Sinema ve Agresyon, 3P:Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji Dergisi, 1 (4), 52-56.

Dönmez, A. (1984). Belirli Toplumsal Durumların Algılanmasında Denetim Odağı Etkisi, A. Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 17 (1-2), 152-157. Ankara.

Erman, H. (2000). Çocuk Aile Disiplin Üçgeni, Çocuk ve Aile: Bilinçli Ana Babanın Dergisi, (31), 40-42.

Ertan, Y. & Ardalı, C. (1996). Saldırganlık, Şiddet ve Terörün Psikososyal Yapıları, Cogito-Üç Aylık Düşünce Dergisi, (6-7), 143-163.

Goldstein, A.P. & Carr, E.G. (1981). In Response To Aggression Methods of Control and Prosocial Alternatives, New York: Pergamon Pres.

Kağıtçıbaşı, Ç. (1999). Yeni İnsan ve İnsanlar, 10. Basım. İstanbul: Evrim Yayınevi ve Bil. San. Tic. Ltd. Şti.

Kocatürk, R. (1982). Saldırganlık güdüsünün spor ve eğitim alanında meslek seçimine etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.

Köknel, Ö. (1995). Kişilik: Kaygıdan Mutluluğa, (13. Basım), İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.

Köksal, F. (1991). Denetim odağı ile saldırgan davranış arasındaki ilişkiler, Yayınlanmamış Dr. Tezi, Atatürk Üni. Sosyal B. E. Erzurum.

Kulik, J.A. & Brown, R. (1979). Frustration, Attribution of Blame and Aggression. Journal of Experimental Social Psychology, (15), 183-.

Kuzgun, Y. (1972). Ana-Baba Tutumlarının Bireyin Kendini Gerçekleştir me Düzeyine Etkisi Yayınlanmış Dr. Tezi, Hacettepe Üni., Ankara.

Kuzgun, Y. (1989). Edvards Kişisel Tercih Envanteri, El Ki., Ankara: Metek. Mitscherlich, A. (2000). Barış Düşüncesi ve Saldırganlık, (Çev. Hüsen Portakal) (2. Basım), İstanbul: Cem Yayınevi.

Nugent, W.R. ve Champling, D. (1997). The effects of anger control training on adolescent antisocial behavior, Research on Social Work Practice, 7 (4)

Öğülmüş, S. (1995). Okullarda (Liselerde) Şiddet ve Saldırganlık, Yayınlanmamış Araştırma Raporu. A.Ü. Eğit. Bilim. Fakültesi. Ankara

Özgüven, İ. E. (2001). Ailede İletişim ve Yaşam, (1. Basım), Ankara: PDREM Yayınları.

Özgüven, İ. E. (1992). Hacettepe Kişilik Envanteri El Kitabı, Ankara: Psikolojik Danışma Rehberlik ve Eğitim Merkezi Yayınları

Phares, E. J. (1976). Locus of Control in Personality, Kansas State University General Learning Pres.

Rotter, J.B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcements, Psychological Monographs. 80. Whole No: 609

TDK (1998). Türkçe Sözlük,2. Cilt, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım Evi.

Tuzgöl, M. (1998). Ana-baba tutumları farklı lise öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, H. Ü, Ankara.

Uluğtekin, S. (1976). Ana baba davranışlarıyla çocuğun saldırganlık ve bağımlılık eğilimi arasındaki ilişkilerin araştırılması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara

Scharf, S.C. (2000). Gender differences in adolescent aggression: an analysis of instrumentality vs. expressiveness, Unpublished Doctoral Thesis Michigan University Dep. of Clinical Psyc., Michigan.

Soykan, F. (1993). Türk Sinemasında Kadın ve Şiddet, 3P:Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji Dergisi, 1 (4), 21-32.

Steinberg, L. (1993). Adolescence, (3. Baskı), New York: McGraw-Hill, Inc.