Mustafa Kemal Paşa’nın Millî Mücadele Dönemindeki Dış Politikasının Millî Bağımsızlık İlkesi Çerçevesinde Analizi

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasını sağlayan Millî Mücadele düşman işgaline karşı askeri mücadele ile birlikte siyasi mücadeleyi ve diplomasiyi de kapsamaktadır. Millî Mücadele, Türk milletinin emperyalizme karşı bağımsızlık mücadelesi olarak Mustafa Kemal Atatürk’ün belirlediği ve karakteri ile özdeşleştirdiği Millî Bağımsızlık ilkesi rehberliğinde gerçekleştirilmiştir. Millî Mücadele’nin temel metinlerinin dış politika ile ilgili maddelerinde milli bağımsızlığa doğrudan atıflar bulunmaktadır. Millî Mücadele dönemi Türk dış politikası Mîsâk-ı Millî ile ilan edilen hedefleri gerçekleştirmeye yönelik gerçekçi, dengeli ve pragmatik bir yaklaşıma sahiptir. Mustafa Kemal Paşa, süreç boyunca tam bağımsız bir devlet kurmayı amaçlayan millî dış politika sürdürmüştür. Atatürk’ün dış politikaya ilişkin görüş ve düşünceleri öğrencilik yıllarından itibaren gelişmeye başlamış, Millî Mücadele döneminde ise uygulama safhasına geçmiştir. Bu dönem boyunca onun düşünceleri yeni Türk devletinin ana programını belirlemiştir. Tam bağımsızlık, millî egemenlik ilkelerinden taviz vermemek koşulu ile yurtta ve dünyada barış onun temel dış politika yaklaşımı olmuştur. Mustafa Kemal Paşa’nın diplomasi anlayışı ekonomi, sanat, siyaset, kültür ve eğitim alanlarında iş birliğine açık olup durağan değildir. İstiklal Harbi döneminde uygulanan Türk dış politikasının millî bağımsızlık ilkesinin anlaşılması günümüz diplomasisine rehberlik etmesi bakımından da önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Millî Mücadele, Bağımsızlık, Emperyalizm, Türk Dış Politikası, Mustafa Kemal Paşa

The Analysis of Foreign Policy Mustafa Kemal Pasha in the Period of National Struggle Within the Scope of National Independence Principle

The National Struggle, which brought about the establishment of the Republic of Turkey, involves the political struggle and diplomacy along with the military struggle against the enemy occupation. The National Struggle was carried out as the Turkish nation's struggle for independence against imperialism under the guidance of the principle of National Independence, which Mustafa Kemal Atatürk determined and identified with his character. There are direct references to national independence in the foreign policy articles of the main texts of the National Struggle. The Turkish foreign policy of the National Struggle period had a realistic, balanced and pragmatic approach towards realizing the targets declared with the National Pact. Mustafa Kemal Pasha pursued a national foreign policy aiming to establish a fully independent state throughout the process. Atatürk started to develop his views and thoughts on foreign policy during his student life and he implemented them in National Struggle period. Throughout the National Struggle years, his thoughts determined the main program of the new Turkish state. Peace at home and peace in the world, on condition that there is no room for compromise on principles of full independence and national sovereignty, was his main foreign policy approach. Mustafa Kemal Pasha's understanding of diplomacy was open to cooperation in the fields of economy, art, politics, culture and education, and was not static. It is also important in terms of guiding current diplomacy to understand the principle of national independence of the foreign policy carried out during the congresses and wars of the War of Independence. Mustafa Kemal Pasha's foreign policy approach during the National Struggle is one of the important issues in our political history.

Keywords:

National Struggle, Independence, Imperialism, Turkish Foreign Policy, Mustafa Kemal Pasha,

PDF

___

Akşin, A. (2019). Atatürk'ün Dış Politika ilkeleri ve Diplomasi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Armaoğlu, F. (1989). Atatürk’ün Dış Politika İlkeleri. Atatürk’ün Ölümünün 50.Yılı Sempozyumu (s. 155-172). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
Arslan, E. (1998). Amerikan İstihbarat Belgelerine Göre Kurtuluş Savaşı'nın Bunalım Dönemindeki Türk Dış Politikası ve Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal Bey’le Yapılan Görüşmeler. Belleten(62), 495-528.
Ata, F. (2008). Atatürk’ün Millî Hâkimiyet Anlayışı ve Bunun Yansımaları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(20), 81-88.
Atatürk, M. K. (1970). Nutuk (Cilt I). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Atatürk, M. K. (1997). Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri (Cilt I-III). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Atatürk, M. K. (2019). Emperyalizm ve Tam Bağımsızlık. (M. Sarıkaya, Dü.) İstanbul: Kaynak Yayınları.
Atatürk'ün Milli Dış Politikası. (1994). Millî Mücadele Dönemine Ait 100 Belge (1919-1923), I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Ayışığı, M. (2004). Kurtuluş Savaşı Sırasında Türkiye’ye Gelen Amerikan Heyetleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Bayur, Y. H. (1956). Kuvay-ı Milliye Devrinde Atatürk’ün Dış Siyasa ile İlgili Bazı Görüş ve Davranışları. Belleten, XX(80), 659-699.
Bulut, H. (2021). Milli Mücadele Yıllarında Milli Egemenlik İlkesinin Doğuşu. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi(72), 401-408.
Cankut, A. (2018). Millî Mücadele Dönemi Türkiye-Rusya İlişkileri. International European Journal of Managerial Research, II(2), s. 76-99.
Cebesoy, A. F. (1982). Moskova Hatıraları. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Çalışlar, İ. (2010). Halide Edip: Biyografisine Sığmayan Kadın. İstanbul: Everest Yayınları.
Çelebi, M. (2002). Milli Mücadele Döneminde Türk-İtalyan İlişkileri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Çetin, N. (2012, Temmuz). Londra Konferansı'nda Ahmet Tevfik Paşa. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, II(4), s. 107-127.
Fevzioğlu, T. (1984). Atatürk’ün Dış Politikasının Özellik, İlke ve Amaçları. Atatürk Türkiye’sinde (1923-1983) Dış Politika Sempozyumu, (s. 1-13). İstanbul.
Fevzioğlu, T. (1988). Türk Milli Mücadelesinin ve Atatürkçülüğün Temel İlkelerinden Birisi Olarak Millet Egemenliği. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Goloğlu, M. (1969). Sivas Kongresi. Ankara: Başnur Matbaası.
Gönlübol, M., & Kürkçüoğlu, Ö. (2000). Atatürk Dönemi Dış Politikasına Genel Bir Bakış. B. Türkdoğan içinde, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası –Makaleler- (s. 3-26). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Gönlübol, M., & Sar, C. (1997). Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası (1919-1938). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
Gürün, K. (2010). Türk-Sovyet İlişkileri (1920-1953) (2 b.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
İnönü, İ. (2009). Hatıralar (2 b., Cilt I). Ankara: Bilgi Yayınevi.
İzzet Paşa, A. (2017). Feryadım İstiklâl Harbi'nin Gerçekleri (2 b., Cilt II). İstanbul: Timaş Yayınları.
Karabekir, K. (2008). Hayatım. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Karabekir, K. (2009). Günlükler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Karal, E. Z. (1981). Atatürk’ten Düşünceler. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Kinross, L. (2018). Atatürk; Bir Milletin Yeniden Doğuşu. (N. Sander, Çev.) İstanbul: Altın Kitaplar.
Köstüklü, N. (2016). Atatürk ve Türkiye Tarihi Araştırmaları I (4 b.). Konya: Çizgi Yayınları.
Kürkçüoğlu, Ö. (1981). Atatürk’ün Dış Politikasının Tahlili 1919-1938. Atatürk’ün Düşünce Uygulamalarının Evrensel Boyutları Uluslararası Sempozyumu, (s. 90-93). Ankara.
Lewis, B. (1993). Modern Türkiye'nin Doğuşu (5 b.). (M. Kıratlı, Çev.) Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Mango, A. (2000). Atatürk. (F. Doruker, Çev.) İstanbul: Yeni Binyıl Yayınları.
Özalp, K. (2020). Millî Mücadele 1919-1922 (5 b.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Reşit Paşa, R. (1940). Reşit Paşa'nın Hatıraları. (C. R. Yularkıran, Dü.) Muallim Ahmet Halit Kitapevi.
Sofuoğlu, A., & Yıldırım, S. (2015). 1921 Londra Konferansı'nda Türk Diplomasi: Sadrazam A. Tevfik Paşa'nın Sözü Türkiye Büyük Millet Meclisi Temsilcilerine Bırakması Meselesi. Belleten, 79, s. 351-382.
Sonyel, S. R. (1987). Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika (2 b., Cilt I). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Sonyel, S. R. (1991). Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika (2 b., Cilt II). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Sönmezoğlu, F. (2001). Kurtuluş Savaşı Türk Politikasının Analizi. İstanbul: Der Yayınları.
Şener, B. (2007). Atatürk’ün Dış Politika Anlayışında Gerçeklik ve Pragmatizm Olguları-Milli Mücadele Dönemi Türkiye-Sovyetler Birliği İlişkileri Örneği. Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi(9), 175-185.
Tak, İ. (2005). Milli Mücadele’de Takip Edilen Dış Politikanın Ana İlkeleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi(27), 301-309.
TBMM Gizli Celse Zabıtları, C. I. (1920, Temmuz 3).
TBMM Zabıt Ceridesi, 120. İçtima, C. 14. (1921, Aralık 1).
TBMM. Zabıt Ceridesi. C. II. (1920).
Tengirşek, Y. K. (1967). Vatan Hizmetinde. İstanbul: Bahar Yayıncılık.
Toparlı, R. (2015). Sivas Kongresi Tutanakları. Sivas: Sivas Vilayet Kitaplığı.
Ünal, M. (2016). Miralay Bekir Sami Günsav'ın Milli Mücadele Anıları (Cilt II). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Yavuz, B. (1994). Kurtuluş Savaşı Döneminde Türk-Fransız ilişkileri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Yazıcı, S. (Dü.). (2015). Milli Egemenlik Belgeleri. Ankara: TBMM Basımevi.
Yetim, F. (2006). Atatürkçü Dış Politika Bağlamında 1919-1922 Dönemi Türk Dış Politikası. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, VIII(3), 203-225.
Yetim, F. (2011). Milli Mücadele Dönemi Türk Dış Politikasında İlkesel Yaklaşımlar ve Uygulama Örnekleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi(27), 71-96.
Yılmaz, M. (1987). Milli Mücadelede Yeşil Ordu. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Zürcher, E. J. (2000). Modern Türkiye’nin Tarihi (7 b.). (Y. S. Gönen, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.