Engelliler için beden eğitimi ve gereksinim ve bir program modeli

Sanayileşmenin toplum hayatında yarattığı köklü değişikliklerle son yüzyıl içinde spor insanın kendini ifade etme, gerçekleştirme ve geliştirme yollarının önemli bir aracı olarak fonksiyon alanını genişletmiş, toplumun her kesimini ilgilendiren bir olgu haline gelmiştir. Bu yapısıyla spor kavramının kapsam alanı, farklı cinsiyet, yaş ve performans grupları, hastalık ve engel tür ve düzeyleri, yaşama ve çalışma şartlarıyla sosyal ve psikolojik beklentilere göre tanımlanmış geniş bir yelpazeye yayılmıştır. Sporun toplum hayatında kazandığı bu yeni boyut ve fonksiyonlar, özel uzmanlık gerektiren alanların ihtiyacını karşılayabilecek spor elemanlarının yetiştirilmesini zorunlu kılmaktadır. Özel uzmanlık gerektiren alanların başında, okul içi ve dışı sportif etkinlikleri, engel tür ve düzeylerine göre düzenleyebilecek kalifiye eleman sorunu yaşayan ve nüfusun yaklaşık %12’sini oluşturan toplumun engelli kesimi gelmektedir. Sorun, 2008 Spor Şurası’na da yansımış ve Şura, engelliler için beden eğitimi öğretmeni ve antrenör yetiştirilmesi hususunda tavsiye kararı almıştır. Bununla birlikte, ülkemizde engelliler için beden eğitimi öğretmeni ve antrenör yetiştiren program bulunmamaktadır. Oysaki engelli bireylerin yaşam kalitelerinin yükseltilmesi, entegrasyon ve rehabilitasyonlarının gerçekleştirilebilmesi, her engel grubuna özgü sportif şartlar ve imkanlar konusunda bilgi ve donanıma sahip yetişmiş insan gücünün varlığıyla sağlanabilir. Bu nedenle, engelliler için beden eğitimi öğretmeni ve antrenör yetiştiren bir yüksek öğrenim programının açılması, büyük çeşitlilik gösteren engelliler evreninin genişliği dikkate alındığında bir zorunluluk olarak ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla bu çalışmada, çağdaş modellerden hareketle, ülkemizdeki mevcut öğretmen yetiştirme konseptine uygun ve fiziki alt yapı ve öğretim elemanı bakımından yeterli spor yüksek öğretim kurumlarında uygulanabilir “engelliler beden eğitimi ve spor öğretmenliği öğretim programı” gerekçelendirilerek önerilmektedir.

Physical education and sports teaching for the disabled: Requirements and a program model

With the fundamental changes in social life brought about by industrialization, sports have expanded its area of function as an important means to self-expression, self-realization and self-improvement and become a phenomenon concerning every portion of the society. By this nature, the domain of the concept of sports has a very wide spectrum defined based on difference of gender, age and performance groups, illnesses and the types and levels of disabilities, living and working conditions and on psychological expectations. These new dimensions and functions which sports acquired in the social life necessitate the education and training of sports personnel which can meet the needs of fields requiring specialization. The most important areas requiring specialization are the disabled portion of the society which constitutes almost 12% of the society having problems with finding qualified personnel who can organize sportive activities in and out of school based on the types and levels of disabilities. The problem was brought up in Sports Council 2008 and the council decided on the education and training of physical education teachers and trainers for disabled individuals. In addition, there is no program designed to educate and train physical education teachers and trainers in Turkey. However, the improvement of the life quality of disabled individuals, the realization of their integration and rehabilitation can only be achieved by providing qualified manpower well-informed and well-equipped in the field of sportive conditions and facilities specific to each disability group. Therefore the establishment of a higher education institution educating and training physical education teachers and trainers for the disabled stands out as a necessity considering the extent of the disabled population which exhibits a wide variety. Consequently and from the point of view of contemporary models; "the physical education and sports teaching program for the disabled” which can be implemented in sports higher education institutions in our country suitable for the concept of training teachers and with the sufficient physical infrastructure and qualified teaching personnel is suggested by this study with justifications.

PDF

___

1. Açıkada C. Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni Yetiştirmede Müfredat Programı Sorunları. Spor Bilimleri Dergisi, 1992; 4 (3): 3-13.
2. Akgün N. Egzersiz Fizyolojisi, 3. Basım, Cilt 2, s.151, Başbakanlık GSGM Yayın No:83, Ankara, 1989.
3. Alpman C. Eğitimin Bütünlüğü içinde Beden Eğitimi ve Çağlar Boyunca Gelişimi, MEB Basımevi, İstanbul, 1972.
4. Ankara Üniversitesi. Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu, Katalog 2002–2003, s.6, Ankara, 2002.
5. Anonim. MEB. Beden Eğitimi Dersi (1-8) Öğretim Programı Kılavuzu, Devlet Kitapları Müdürlüğü, Ankara, 2007.
6. Avrupa Konseyi. Herkes İçin Spor Yasası-Özürlüler, Çev. M. Can Şipal, GSGM Yayınları, Yayın No:104, s.8, Ankara, 1991.
7. Bar. Bundesarbeitsgemeinschaft für Rehabilitasyon (Hrsg.): Rehabilitation Behinderter, Schaedigung – Diagnostik – Therapie – Nachsorge. 2. Auflage, Deutscher Aerzte Verlag, Köln, 1994.
8. Bauman A. Health Benefits of Physical Therapy for Older Adults. Epidemiological Approaches to the Evidence (In) M. Morris, A. Schoo.(eds). Optimizing Exersice and Physical Activity in Older People. Butterworth Heinemann, Edinburgh, London, 2004.
9. Bilir P. Yeni Beden Eğitimi Öğretim Programı ve Köy Enstitülerinde Beden Eğitimi Derslerinin Yapılandırmacı Öğretim Yaklaşımı Açısından Değerlendirilmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi 2008; VI(3).
10. Bohus J. Sportgeschichte: Gesellschaft und Sportvon Mykene bis heute, s.27, München, Wien, Zürich: BLV Verlagsgesellschaft, 1986.
11. Brigmann W. Der Einfluss des Sports auf Altersvorgaenge des Herz –Kreislauf-System”, Medizin und Sport 1986; 26-5: 136-139.
12. Buttendorf T. Sportunterricht mit geistig behinderten Kindern und Jugendlichen in den USA. Bewegungserziehung und Sportunterricht mit geistg behinderten Kindern und Jugendlichen, Ed.: Stefan Grössing, s. (253) 253-287, Bad Homburg: Limpert Verlag, 1981.
13. Clark GS, Siebens HC. Geriatric Rehabilitation. (In) JA. Delisa. (ed). Rehabilitation Medicine Principles and Practice. Lippincott-Raven Publishers. Philadelphia, 1998.
14. Çobanoğlu Y. Çocuk Eğitiminde Spor Olgusunun Tarihsel Gelişimi. Buca Eğitim Fakültesi Yayın Organı, Beden Eğitimi ve Spor Özel Sayısı, 1992; 1(1): 10-11.
15. DGPR. www.dgpr.de/ herzgruppen html, Deutsche Gesellschaft für Praevention von Herz- Kreislauferkrankungen e.V., 2012.
16. DPT. Yüksek Öğretim Özel İhtisas Komisyonu Raporu Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Yayın No: 2534, Ankara, 2000.
17. Ergun N, Algun C, Dolunay N. Özürlülerde Spor Yaklaşımı, Spor Şurası Bildirileri, s. 123-132, 8-11 Mayıs 1990, Başbakanlık GSGM Yayınları, 1990.
18. Fröböse I, Kosel H. Rehabilitation und Behindertensport, Körper- und Sinnesbehinderte, s.98, Pflaum Verlag, München, 1999.
19. Fuller NJ, Sawyer MB, Coward WA, Paxton P, Elia M. Components of Total Energy Expenditure in Free- Living Elderly Men (over 75 years of age): Measurement, Predictability and Relationship of Quality-of-Life Indices. Br J Nutrit. 1996; 75: 161-173.
20. Haag H. Einführung in das Studium der Sportwissenschaft: Berufsfeld, Studienfach und Wissenschaftsorientierung, Schorndorf: Hofmann, 1991.
21. İnal AN. Beden Eğitimi ve Spor Bilimi, Nobel Yayın Dağıtım, s.5-6, Ankara, 2003.
22. İşcan F. Türklerde Spor, MEB Basımevi, Ankara, 1988.
23. Jansma D. Get Ready for Mainstreaming. Journal of Physical Education and Recreation, 1977; 48: 15-16.
24. Jochheim KA. Die Bedeutung des sports in der Rehabilitation. In: Jung, K.; Brüggemann, G.; Jochheim, K-A. (Hrsg.): Behindertensport aus sportmedizinischer Sicht. Parma Schwarz GmbH, Monheim, 1978; s.5-9.
25. Jockl E. Alter und Leistung, Springer Verlag, s.7, Berlin, Göttingen, Heidelberg, 1954.
26. Jung K, Wollring U. Gymnastik als Therapie, Meyer/Meyer Verlag, s.15, Aachen, 1986.
27. Kemper FJ. Behindertensport-Ein Bestandteil der Sozialen Offensive im Sport. In: Rusch, H., Sperle, N.(Hrsg.): Behindertensport an Hochschulen, s.15-28, Arensburg bei Hamburg, 1988.
28. Kırdı N, Erbahçeci F, Uyanık M, Ayhan Ç. Yaşlılık ve Egzersiz. (In) S. Arıoğul. (ed). Geriatri ve Gerontoloji, MN Medikal& Nobel, Ankara, 2006.
29. Konar N. İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, Bilgi Matbaa Reklamcılık, s.161-165, İstanbul, 2011.
30. Kosel H. Behindertensport, Körper- Sinnesgeschädigter,1. Auflage, München, 1981. und
31. Krasemann EO. Koronare Herzkrankheit und Bewegungstherapie-Historische Entwicklung. Handbuch der Koronargruppen betreung, Ed.: O.A. Brusis; H. Weber-Falkensammer, s.18-20, Erlangen: Primed Fachbuch-Verlagsgesellschaft, 1986.
32. MEB. İlköğretimde etkili öğretme ve öğrenme öğretmen el kitabı, İlköğretim Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2001.
33. MEB. İlköğretim beden eğitimi dersi (1–8. sınıf) öğretim programı ve kılavuzu. Devlet Kitapları Müdürlüğü, Ankara, 2006.
34. MEB. http://sgb.meb.gov.tr/istatistik/meb_istatistikleri_org un_egitim_2010_2011.pdf, s.34-91, Erişim: 17.02.2012.
35. MEGSB. İlköğretim Okulları, Lise ve Dengi Okullar Beden Eğitimi Dersi Öğretimi, Programları, MEGSB Yayınları, Yayın No: 826, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1988.
36. Muratlı S. Çocuk ve Spor, Bağırgan Yayınevi, Ankara, 1997.
37. Özer D, Müniroğlu S. Türkiye' deki Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okullarının Engellilere Yönelik Çalışmalarının İncelenmesi. Çağdaş Eğitim, 1998; 23(242): 21-24.
38. Özer D. Engelliler için Beden Eğitimi ve Spor, Nobel Yayı Dağıtım, İstanbul, 2001.
39. Özmen-Güzel R. Kaynaştırma Ortamlarında Öğretimsel Düzenlemeler. In: Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş, Editör: Ayşegül Ataman, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara, 2009.
40. Öztürk M. Engelli Bireyler için Fiziksel Aktivite Bülteni, 2010; 3: 3, 20.12.2010. (http://www.ebfad.com/dosyalar/EBFAD_bulten_03 .pdf.
41. Özürlüler Araştırması. http://www.ozida.gov.tr/arastirma/tr_ozurluler_arasti rmasi/ek.pdf, Erişim: 17.02.2012, 13:08.
42. Personal-Und Vorlesungsverzeıchnis. Deutsche Sporthochschule Köln, Sommer Semester, 2007, s.176-181.
43. Schüle K. Effektivitaet und Effizienz in der Rehabilitasyon, Zum Stellenwert von Bewegungstherapie und Sport, Schriften der Deutschen Sporthochschule Köln, Verlag Hans Richarz, Sakt Augustin, s.71-75, 1987.
44. Spor Şurası. T.C. Başbakanlık, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, Spor Şurası 2008, 26-28 Kasım / Ankara, s.250-255.
45. Strausenberg SE. Sportliche Betaetigung im höheren Alter. Medizin und Sport 1986; 26-1: 5-9.
46. Şişman M. Öğretmenlik Mesleğine Giriş, 2. Baskı, Pagem Yayınları, Ankara, 2000.
47. T.C. CUMHURBAŞKANLIĞI. http://www.tccb.gov.tr/haberler /170/79649/tek- engel-var-o-da-egitimsizlik. html. Erişim: 09.05.2012.
48. Tamer K. Beden Eğitimi Oyun Öğretimi, Anadolu Üniversitesi, AÖF Yayın No:101, Ankara, 1987.
49. Tayga Y. Türk Spor Tarihine Genel Bakış, GSGM Yayını, Yayın No:87, Ankara, 1993.
50. TUİK. www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?tb_id=39&ust_id=11, Erişim: 17.02.2012.
51. Turnbull R, Turnbull A, Shank M, Smith S, Leal D. Exceptional lives: Special education in today’schools (3rd ed.). New Jersey: Merrill, 2002.
52. Varol R, Saracaloğlu AS. Beden Eğitimi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğini Seçme Nedenleri, I. Eğitim Kurumlarımda Beden Eğitimi ve Spor Sempozyumu. İzmir: MEB Yayınları, s. 313–325, Ankara, 1991.
53. Weyer W. Die Förderung des Leistungssports der Behinderten durh die Bundesregierung. İn: M. Weis / H.Liesen (Hrsg.) “Rehabilitation durch Sport – 1.İnternationaler Kongress des Deutschen Behinderten – Sportverbandes 1995”, s. 447, Marburg- Klian, 1997.
54. Yavaş M, İlhan A. Beden Eğitimi ve Sporda Özel Öğretim Yöntemleri, 2. Baskı, Melisa Matbaacılık, Bursa, 1997.
55. Yaylacı F. İlköğretim Okulları Beden Eğitimi Dersi Öğretim Programlarının Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1998; (1): 95-106.
56. Yazgan S. Şişmanlık ve Fiziksel Aktivite”, Buca Eğitim Fakültesi Yayın Organı, Beden Eğitimi ve Spor Özel Sayısı, 1992; 1(1): 48.
57. Yıldıran İ. Anpassung ausgewaelter antropometrişher Daten an eine extreme Ausdauerleistung mit ihrer Beziehung zu Lebensalter, Laufleistung und Kostform. Diss., Johannes Gutenberg-Universitaet, s.138, Mainz, 1991.
58. Yıldıran İ, Karaküçük S, İmamoğlu AF, Ekenci G. Beden Eğitimi ve Spor Öğrenimi Veren Yüksek Öğretim Kurumlarının Öğretim Programlarının Toplumsal Beklentilere Uygunluk Düzeyleri Bakımından Analizleri. Eğitim Dergisi, 1993; 3: 55-70.
59. YÖK. Egitim Fakültelerinde Uygulanacak Yeni Programlar Hakkında Açıklama, 2006 (http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/programlar _aciklama.doc., 2007, Nisan 12).