YENİKAPI MEVLEVÎHÂNESİ SON ŞEYHİ ABDÜLBÂKÎ MEHMED BAYKARA DEDE’NİN ENFÂS-I BÂKÎ’DE BULUNAN FARSÇA ŞİİRLERİ

Abdülbâkî Mehmed Baykara Dede, 1883 yılında Yenikapı Mevlevîhânesinde dünyaya gelmiş, iyi bir eğitimle yetiştikten sonra Yenikapı Mevlevîhânesi Şeyhi olan babası Mehmed Celâleddin Dede’nin 1908 yılında vefatı üzerine şeyhlik makamına geçmiştir. 1925’de tekke ve zâviyelerin kapatılmasıyla geçim sıkıntısına düşen Abdülbâkî Mehmed Baykara, 1935 yılında elli iki yaşında vefat edinceye kadar çeşitli memuriyetlerde bulunmuştur. Çoğunluğu Türkçe olan şiirlerinin yanında Farsça şiirleri de bulunan Abdülbâkî Mehmed Baykara Dede’nin şiirleri, yakın dostu olan Suûdü’lMevlevî tarafından şairin vefatından sonra Enfâs-ı Bâkî isimli eserde toplanmıştır. Henüz yayımlanmamış olan Enfâs-ı Bâkî’nin yazma nüshası İstanbul Millet Kütüphanesi, AE Manzum Nr. 533/1’de kayıtlı bulunmaktadır. Enfâs-ı Bâkî’de Farsça iki na’t, Hâfız-ı Şîrâzî’nin bir gazeline tahmis, on bir gazel, üç rubâî ve dört tarih düşürme şiiri olmak üzere toplam 21 Farsça manzûme tespit edilmiştir. Bu çalışmada önce Abdülbâkî Mehmed Baykara Dede’nin hayatı aktarılacak, daha sonra Enfâs-ı Bâkî’de bulunan Farsça şiirleri tercümeleriyle birlikte sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Mevlevilik, Abdülbâkî Mehmed Baykara, Enfâs-ı Bâkî, Yenikapı Mevlevîhânesi, Farsça Şiirler

-

Abdulbâkî Mehmed Baykara Dede was born in 1883 as the son of Yenikapi Mawlavi House sheikh, Mehmed Celaleddin Dede. After having a good education, due to the death of his father, he became the sheikh of Yenikapi Mawlavi House in 1908. Abdülbaki Mehmed Baykara starts facing pecuniary difficulties after the abolishing of lodges and dervish houses in 1925. Until his death, when he was 52, in 1935, he has managed various official civil services. Most of his poems were in Turkish. His Farsi and Turkish poems were collected by one of his close friends, Suûdu’l-Mevlevî after the poet’s death. This manuscript which has not been published yet, called Anfâs-ı Bâkî. The original hand written copy of this manuscript is in the İstanbul Millet Library with the classification number AE Nr. 533/1.Anfâs-ı Bâkî consists of two naats, a tahmis to the ode of Hâfız-ı Şîrâzî, eleven odes, three rubais and four date specify poems, totally 21 poems.In this study, the life of Abdulbâkî Mehmed Baykara Dede will be discuss and then his Farsi poems which are collected in Anfâs-ı Bâkî will be presented with their Turkish translations.

Keywords:

Mawlavism, Abdulbâkî Mehmed Baykara, Anfâs-ı Bâkî, Yenikapı Mawlavi House, Persian poetry.,

PDF

___

Erdoğan, Mustafa, Meşrutiyetten Cumhuriyete Bir Mevlevî Şeyhi Abdülbâkî Baykara Dede Hayatı Şahsiyeti Eserleri ve Şiirleri, Dergah Yay., İst. 2003.
Gölpınarlı, Abdülbâkî, Mevlânâ’dan Sonra Mevlevîlik, İnkılap ve Aka Yay., İstanbul, 1983.
Hâfız-ı Şîrâzî, Dîvân-ı Hâce Hâfız-ı Şîrâzî, be-ihtimâm-ı Seyyid Ebu’l-Kâsım-ı Encûy-i Şîrâzî, İntişârât-ı Câvidân, Tahran 1390 hş./2011.
Hâfız-ı Şîrâzî, Hâfız Divanı, çev.: Abdülbâkî Gölpınarlı, MEB. Yay., İst., 1992.
Işın, Ekrem, “Melamilik”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, V, İst., 1994.
İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri, Haz. Müjgân Cunbur, I-IV, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., İstanbul, 1999-2002.
Özcan, Nuri, “BAYKARA, Abdülbâkî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, V, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul, 1992
Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I-III, MEB. Yay., İstanbul, 2004.
Suûdü’l-Mevlevî, Enfâs-ı Bâkî, İstanbul Millet Kütüphanesi., AE Manzum Nr. 533/1.
Yazıcı, Tahsin, “Hâfız-ı Şîrâzî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XV, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 1997.