Mesnevî’nin Altıncı Defterinden Bir Örnekle Edebiyatın Sinemaya Uyarlanmasında Senaryo Yazımının Klasik Paradigması

Bu makale İran edebiyatının çok sayıda sinema uyarlamasını oluşturmak için öncelikle senaryolara ve senaryoların oluşum sürecine odaklanılması gerektiğini göstermeyi amaçlamaktadır. Yüz yıllık sinema izleyicilerinin zevki, klasik senaryo yazma paradigmasına bağlı kalmanın büyük izleyici kitlesine göre filmin başarısını neredeyse güven altına aldığını göstermiştir. Bu makalede ele alınan husus, senaristin edebi metini ele alış biçimidir. Eğer senarist yaygın senaryo yazma paradigmalarını kullanarak klasik edebiyatın ham maddelerini uzun metrajlı bir film senaryosuna dönüştürebilirse uyarlama yolundaki ilk ve en önemli adımı atmış olur. Sinema uyarlamasına dönüştüren bir senaristin, metnin drama değer ölçüleri ile hikaye unsurlarını bilmesi, metinde mevcut olan gerekli ham maddeleri edebi metinden çıkarması ve metinde bulunmayan gerekli materyali senaristin paradigma yardımıyla hayal etmesi ve beslemesi gerekir. Bu makalede öncelikle senaryonun klasik paradigma tanımı yapılacak ve ardından Mesnevî’nin altıncı defterinden bir örnekle hikaye uygulaması ve metin dünyasına bağlı hayali kullanımlar ile iddialar kanıtlanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

sinema, edebiyat, uyarlama, Mesnevî, Klasik senaryo pradigması

The Classic Paradigm of Screenwriting in the Cinematic Adaptation of Literature: An Example From the Sixth Book of Rumi’s Masnavi

The present paper aims to demonstrate that scholars should focus on screenplays and their production processes before attempting to create numerous cinematic adaptations of Iranian literature. The century old tastes of cinema audiences indicate that a commitment to the classic paradigm of screenwriting can almost guarantee the success of a film and assure its ability to attract large audiences. This paper probes the ways in which screenwriters encounter literary texts. Screenwriters are deemed to have taken the most important step toward successful cinematic adaptation if they can use traditional screenwriting paradigms to turn the raw materials of old literary texts into long movie scripts. Screenwriters attempting cinematic adaptations must apprehend the dramatic potential of text sand their narrative elements, extract the essential raw material available in the literary text, envision its refinement, and use the screenwriting paradigm to develop the requisite aspects lacking in the original text. The present paper initially introduces the classic paradigm of screenwriting and subsequently attempts to offer practical evidence of its claims using the example of the sixth book of Rumi’s Masnavi, adapting its plot, and employing an imagination committed to the world of the text.

Keywords:

Cinema, Literature, Adaptation, Masnavi, Screenplay classic paradigm,

PDF

___

Mevlevî, Celâleddîn Muhammed b. Muhammed. Mesnevî-yi Ma’nevî. Tashîh Reynold Nicholson. Tehrân: Neşr-î Peymân, 1380.
Field, Syd. Râhnomâ-yi Fîlmnâmenevîs. Tercome ‘Abbâs Ekberî. Tehrân: Neşr-i Sâkî, 1378.
Tierno, Michael. Poetika-yi Aristo beraî Fîlmnâmenevîsân. Tercome Muhammed Gozerâbâdî. Tehrân: Neşr-i Sâkî, 1389.
İsmâîlî, Sâm, “Makâle-yi Dâstân”, Mecelle-yi Fârâbî: Vîjenâme-yi Rivâyet u Zıdd-i Rivâyet, Tercome Mensûr Barâhîmî. Tehrân: Neşr-i Fârâbî (1377): 39-49. V
ogler, Christopher. Sefer-i Nevîsende. Tercome Muhammed Gozerâbâdî. Tehrân: Neşr-i Mînûy-i Hired, 1391.
Aristo, Poetika/Trajedi. Tercome Helen Ouliaeinia. İsfahân: Neşr-i Ferdâ, 1386.
Campbell, Joseph. Kahramân-i Hezâr Çehre. Tercome Şâdî Hosrev Penâh. Meşhed: Neşr-i Gol-i Âftâb, 1389.
Dancyger, Ken; Rush, Jeff. Fîlmnâmenevîsî-yi Motefâvet. Tercome Muhammed Şehbâ. Tehrân: Neşr-i Hermes, 1393.
Pfister, Manfred. Nazariyye u Tahlîl-i Derâm. Tercome Mehdî Nasrullahzâde. Tehrân: Neşr-i Mînûy-i Hired, 1387.
Kahrâbî, Şehrâm. Olgû-yi Peykerbendî-yi Fîlmnâmehâ-yi Movaffak: ber esâs-i Olgû-yi Gostereş-i İde-yi Dâstânî. Tehrân: Neşr-i Efrâz, 1391.
Truby, John. Ânatomî-yi Dâstân (22 Gâm tâ Ostâd Şoden der Dâstângûyî). Tercome Muhammed Gozerâbâdî. Tehrân: Neşr-i Sâkî, 1392.
Hoseynî, Seyyid Hasan. Moşt der Nomâ-yi Doroşt. Tehrân: Surûş, İntişârât-i Sedâ u Sîmâ, 1388.