Visconti’nin “Venedik’te Ölüm” Filminde Metinlerarasılık ve Müziğin (Baş)Rolü

İtalyan film yönetmeni Luchino Visconti odağına insanı alan “antropomorfik” sinema anlayışıyla birçok film yapmış, genellikle zamana yenilen kahramanları ve tutkuları olan sıradan insanları anlatmıştır. Thomas Mann’ın aynı adlı kısa romanından uyarlayıp 1971’de tamamladığı Venedik’te Ölüm filminde, yeni yüzyıla girerken bir sanatçının ölümüyle birlikte bir devrin de kapanışını kültürel tarih, edebiyat, sinema ve müzik sanatları arasında metinler arası göndermeler yaparak anlatmaktadır. Filmin müziğini ise aynı devre ait besteci Gustav Mahler’in üçüncü ve beşinci senfonilerinden oluşturmuştur. Mahler’in müziği yine metinler arası ilişkilerin yardımıyla ana karakter Gustav von Aschenbach’ın yaşamını, ruhsal durumunu ve iç sesini temsil etmekte, filmin anlatımına ivme kazandırarak adeta bir başrol üstlenmektedir. Filmdeki ikirciklikler ve karşıtlıklar Mahler’in müziğinde de görülmekte, bu paralellik de anlatımın gücünü ve etkisini artırmaktadır. Makale bu metinler arası ilişkileri inceleyerek Visconti’nin başyapıtına ve filmde müzik kullanımına farklı bir bakış açısı getirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Visconti, Mahler, Metinlerarasılık, Film müziği, Antropomorfik sinema

Intertextuality and the Leading Role of Music in Visconti’s Film “Death in Venice”

Italian film director Luchino Visconti and his “anthropomorphic” films took into account the passionate and consuming nature of humans and mostly chose defeated heros as their main characters. In his film Death in Venice (1971), adapted from Thomas Mann’s short novel of the same name (1912), he tells the story of the death of an artist and its relation to the closure of an era at the fin de siècle. The film constructs a web of intertextual relations and quotations from cultural history, literature and music. Visconti’s choice of non-diegetic music for the film is Mahler’s third and fifth symphonies. This is no coincidence that Mahler and the main character Gustav von Aschenbach have many things in common. Mahler’s music represents the life, spiritual state and inner voice of Aschenbach, hence playing a leading role in the film. The dichotomies and ambiguities in the film can also be traced in Mahler’s music, adding to the power and effect of the narration. This study examines intertextuality in Visconti’s masterpiece and aims to provide a different perspective on the use of music in film.

Keywords:

Visconti, Mahler, Intertextuality, Film music, Anthropomorphic cinema,

PDF

___

Dyer, R. (2006). “Music, People and Reality: the Case of Italian Neo-Realism.”, European Film Music, Hazırlayan: M. Mera ve D. Burnand, Ashgate, Aldershot.
Geitel, K., Prinzler, H.H., Schlappner, M. ve Schütte, W. (2006). Luchino Visconti. (Çev. Füsun Ant), ES Yayınları: Istanbul.
Grange, H. L. de la (1999). Gustav Mahler Vienna: Triumph and Disillusion 1904-1907. Oxford University Press: Oxford.
Hutchison, A. (2000). “Luchino Visconti’s Death in Venice.” http://www.culturecourt.com/Scales/film/DVenice.htm (erişim tarihi 3 Aralık, 2009)
Mahler-Werfel, A. (1998). Diaries, 1898-1902 Alma Mahler-Werfel. (Çev. ve Hazırlayan Antony Beaumont), Cornell Uni- versity Press: New York.
Mann, T. (1998). Death in Venice and Other Stories. (Çev. David Luke), Vintage Classics: London. Nietzsche, F. W. (1995) Thus Spoke Zarathustra (Çev. W. Kaufman). New York: Random House
Premuda, N. (1995). “Luchino Visconti’s Musicism.” International Review of the Aesthetics and Sociology of Music, Sayı: 26(2), Croatian Musicological Society ve JSTOR, Sayfa: 189-210.
Raj, P. P. E. (2015). “Text/Texts: Interrogating Julia Kristeva’s Concept of Intertextuality.” Ars Artium, Sayı 3, Sayfa: 77-80, Paragon International Publishers, Arar Saudi Arabia.
Rudlin, J. (1999). Commedia dell’Arte: Oyuncular için El Kitabı. (Çev. Ezgi Ege İpekli), Mitos Boyut Yayınları: Istanbul.
Thibault, P. J. (1994). “Intertextuality.”, The Encyclopedia of Language and Linguistics, 4, Hazırlayan: R. E. Asher, Perga- mum Press, Oxford.
Vaget, H. R. (1980). “Film and literature. The case of “Death in Venice”: Luchino Visconti and Thomas Mann”, The German Quarterly, Sayı:53(2), Blackwell Publishing, New Jersey, Sayfa:159-175.
Visconti, L. (Director). (1971). Death in Venice (Motion picture). United Kingdom: Warner Bros.
Worton, M. ve Still, J. (1991). “Introduction.”, Intertextuality: Theories and Practices. Hazırlayan: J. Still ve M. Worton, Manchester University Press: Manchester.
Tüm görseller aşağıdaki internet sitesinden alınmıştır:
https://www.google.com.tr/search?q=death+in+Venice&espv=2&biw=1536&bih=735&source=lnms&tbm=isch&sa=X& ved=0ahUKEwj3yqivuJTRAhXCIsAKHfAZD-EQ_AUIBygC
Makaledeki yabancı kaynaklardan alıntıların Türkçeye tercümeleri şahsıma aittir.