İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’nde Heykel Eğitimi ve Bu Okulda Eğitim Almış Heykeltıraşlar: Saime Rezan Ramiz Öker, Sabiha Bengütaş ve Nermin Farukî

Bu makalede Tanzimat sonrasında başlayan ve İkinci Meşrutiyet ile ivme kazanan değişim sürecinde kadınların toplumsal kazanımlarına değinilerek özellikle eğitim konusundaki gelişmelere yer verilmiş ve İnas Sanayi-i Nefise Mektebi üzerinde durulmuştur. Okulun Sanayi-i Nefise Mektebi’yle birleşme sürecinden sonrası makalenin kapsamı dışında bırakılmıştır. Buradaki heykel eğitiminin içeriğine değinilerek, Saime Rezan Ramiz Öker, Sabiha Bengütaş ve Nermin Farukî’nin sanatsal etkinlikleri ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Kadınların sanat eğitimi almalarını sağlamak ve orta dereceli okullara resim öğretmeni yetiştirmek üzere kurulan bu okuldaki eğitim temelde resim sanatına odaklanmıştır. Ancak okulda eğitimin bir parçası olarak İhsan Özsoy’un eğitim verdiği bir heykel atölyesi de yer almaktadır. Bu makalede okuldaki heykel eğitiminin içeriği saptanmaya çalışılmıştır. Ayrıca, okulda eğitim alarak heykel alanında sanatsal üretim ve etkinlikleriyle daha kalıcı oldukları saptanan üç heykeltıraş seçilmiş olup, bu sanatçıların yaşamları ve çalışmalarının ayrıntılı bir şekilde ele alınması amaçlanmaktadır. Arşiv, süreli yayın ve kaynak taraması ile elde edilen bilgiler doğrultusunda İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’nde heykel eğitiminin ayrı bir disiplin olarak ele alınmadığı ve resim eğitimini destekleyici bir atölye düzeni kapsamında gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Bu atölyede eğitim alarak heykel alanında etkinlik gösteren isimler arasında, üretim ve etkinliklerinde devamlılığı sağlamış bu sanatçı kadınların; sanat pratiklerini ortaya koyarak, sanat tarihi yazımında eksik kalan konumlarını belirlemek amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

İnas Sanayi-i Nefise Mektebi, Rezan Ramiz Öker, Sabiha Bengütaş, Nermin Farukî, Heykel Eğitimi

Sculpture Education at İnas Sanayi-i Nefise Mektebi and Sculptors Who Studied There: Saime Rezan Ramiz Öker, Sabiha Bengütaş & Nermin Faruki

The article discusses the evolving process in late Ottoman society where women made some important achievements, especially in education, with İnas Sanayi-i Nefise Mektebi’s establishment in 1914 being a consequence of this. The article does not include this institution’s process of merging with Sanayi-i Nefise Mektebi Alisi (Academy of Fine Arts) or the developments that followed. After talking about the content regarding sculpture education in the school, the article discusses the artistic activities of Saime Rezan Ramiz Öker, Sabiha Bengütaş, and Nermin Farukî in detail. This institution was established to allow women to receive art education and to train art teachers for secondary schools and mainly focused on painting. Part of the education at the school also involved a sculpture workshop led by İhsan Özsoy. This article attempts to determine the content of sculpture education in this school. Another objective of the article is to identify those active in sculpture who’d received education at the school. This article focuses on three of those who were more prominent in artistic production and activity. As a result of researching the archives, periodicals and resources, sculpture education is understood to have not been given separately in İnas Sanayi-i Nefise Mektebi but to have taken place as a workshop. This workshop determined the names who would be active in the field of sculpture. The article aims to establish the roles and statuses in the art history literature of the artists whose activities were more prominent there.

Keywords:

İnas Sanayi-i Nefise Mektebi, Rezan Ramiz Öker, Sabiha Bengütaş, Nermin Farukî, sculpture education,

PDF

___

Aksel, Malik. İstanbul’un Ortası. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2000. google scholar
Akinci, Naile. “Nermin Faruki.” Ankara Sanat117 (1976): 22-24. google scholar
Başbakanlık Osmanlı Arşivi BOA, Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Seyrüsefer Kalemi (DH.EUM.SSM) 60/15, H-14-09-1336. google scholar
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maarif Nezareti Mektubî Kalemi (MK.MKT) 1224/43, H-01-05-1334. google scholar
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maarif Nezareti Mektubî Kalemi (MK.MKT) 1207/49, (t.y.) google scholar
Berk, Nurullah. Türk Heykeltıraşları. İstanbul: Güzel Sanatlar Akademisi Neşriyatı, 1937. google scholar
Beykal, Canan. “Yeni Kadın ve Inas Sanayi-i Nefise Mektebi.” Yeni Boyut Plastik Sanatlar Dergisi16, (1983): 6-13. google scholar
Bolel, Pınar. Türkiye nin İlk Kadın Heykeltraşı: Nermin Farukı. Sanat Dünyamız100 (2006): 88-92. google scholar
Çelebi, Mevlüt. Dünden Bugüne Taksim Cumhuriyet Anıtı. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2006. google scholar
Göktaş, Dilara. “İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Kadın Dernekleri ve Basın Bağlamında Toplumda Kadın Konusuna Yaklaşımı.” Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi6 (2019): 519-527. google scholar
Eyice, Semavi. Atatürk ve Pietro Canonica. İstanbul: Eren Yayıncılık, 1986. google scholar
Kaplan, Leyla. “İİ. Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Kadınlarının Özgürleşme Hareketi.” Osmanlı Ansiklopedisi. 5: 466-473. Ankara: Yeni Türkiye, 1999. google scholar
Koyuncuoğlu, Eren. “Türkiye’de Heykel Sanatının Çağdaşlaşma Süreci.” Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2018. google scholar
Malkoç, Eminalp vd. “Kadiköy Halkevi ve Faaliyetleri 1935-1951.” Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, (2012): 105-164. google scholar
Özyiğit, Halil. “İlk Türk Kadin Heykeltiraş: Sabiha Ziya Bengütaş.” Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic9 (2014): 853-866. google scholar
Özyiğit, Halil. “Türk Heykel Sanatinin Az Bilinen Bir Yüzü: Rezan Ramiz Hanim.” Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi28 (2017): 171-182. google scholar
Paşalioğlu, Hacer Banu. “İnas Sanayi-i Nefise Mektebi ve Mezunlari.” Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, 1996. google scholar
Resim Tarihimizden: Galatasaray Sergileri 1916-1951. Ed. Ömer Faruk Şerifoğlu. İstanbul: Yapi Kredi Yayinlari, 2003. google scholar
Sokur, Büşra. “Türkiye’de Kadin Heykeltiraşlar 1900-1950.” Yüksek lisans tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, 2020. google scholar
Tanaltay, Erdoğan. “Nermin Faruki ile Bir Gün”, Sanat Çevresi139, (1990): 83-85. google scholar
Tansuğ, Sezer. Çağdaş Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1999. google scholar
Tekiner, Aylin. Atatürk Heykelleri Kült, Estetik, Siyaset. İstanbul: İletişim, 2010. google scholar
Toros, Taha. “İlk Kadin Heykeltiraşimiz Sabiha Bengütaş.” SkyLife, Temmuz 1995. google scholar
Tunç Uğurgül, “Osmanli Modernleşmesinde Eğitim, Sanat ve Kadin: Inas Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi Örneği.” Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2018. google scholar
Ürekli, Fatma. “Güzel Sanatlar Eğitiminde Osmanli Hanimlarina Açilan Bir Pencere İnas Sanayi-i Nefise Mektebi.” Tarih ve Toplum231 (2003): 50-60. google scholar
Üstünipek, Mehmet. “Hadi Bara’nin Sanatsal Kişiliği ve Yapitlari.” Yüksek lisans tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 1994. google scholar
Üstünipek, Mehmet. “Türk Heykeli ve Sergiler.” Sanat Dünyamız156, Ocak- Şubat (2017): 64-71. google scholar