Halil Efendi'nin Lübbü'n-Nesâyıh adlı eserinin şekil ve muhteva özellikler

Halil Efendi‟nin Lübbün-Nesâyıh adlı eseri öğüt vermek amacıyla nasîhat-nâme/ pend-nâmetüründe kaleme alınmış manzum bir eserdir. Hayatı hakkında kaynaklarda bir bilgiye ulaşama- dığımız Halil Efendi‟nin eseri incelendiğinde, sûfî-meşreb, ilmî seviyesi yüksek, Arapça bilen,doğu kültürü ve edebiyatına vâkıf bir şair olduğu görülmektedir. Türe ait çalışmalarda görebildi- ğimiz kadarıyla bu eserden bahsedilmemiştir. Mesnevî nazım şekliyle yazılan Lübbün-Nesâyıh‟ıntesbit edebildiğimiz iki el yazma nüshası bulunmaktadır. Eserde bölüm ya da konu başlıklarıbulunmamaktadır. Lübbün-Nesâyıh‟ta ibadetler, insan ilişkileri, ahlâka dair genel ilkeler, ilim,sosyal eleştiri vb. konuların herhangi bir düzen ya da sıra gözetilmeden ele alındığı görülmek- tedir. Eserde yoğun bir şekilde yer alan atasözü ve deyimler, Kur‟ân-ı Kerîm ve hadislerin ya- nında Lübbün-Nesâyıh‟ın başlıca kaynakları arasında yer almaktadır. Bu makalede; eserinkaynakları, şekilsel ve içerik özellikleri ile eserde değinilen temel konular incelenmiştir.

Stylistic features and content analysis of Lubb Al-Nasâ ih By Halil Efendi

Halil Efendi‟s Lubb al-nasâ ih is a poetic work written in the genre of nasîhat-nâme/pend-nâme,a genre that gives good counsel. We were not able to reach solid information about Halil Efen- di‟s life, but based on Lubb al-nasâ ih we can say that he was a highly qualified Sufi poet well- versed in oriental culture and literature. The work is written in the mathnawî form, though itsname is not listed in the scholarly catalogues in the field. As far as we know, there are twohand-written manuscripts of Lubb al-nasâ ih. The book does not include any chapter or subjectheadings, but without any systematic order it talks about acts of worship, human relations,general ethical principles, knowledge, social critique, and the like. In addition to the Qur‟an andhadiths, proverbs and maxims represent the main sources of Lubb al-nasâ ih. In this essay, wefocus on the stylistic features and content ananlysis of the work, as well as its main historicalsources.

PDF

___

Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfül-Hafâ ve Muzîlül-İlbâs ammeştehera minel-Ehâdîsi alâ-Elsinetin-Nâs (I-II), Kahire: Mektebetül-Kudsî, 1351.
Aksoy, Hasan, Şemseddin Sivasî, Gülşen-âbâd (İnceleme-Metin-Sözlük), İstanbul: İslâm Medeniyeti Vakfı Yayınları, 1990.
Aksoy, Ömer Asım, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü (I-III), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1978.
Aldanmaz, Ömer, Şemseddin Sivasînin Mirâtül-Ahlâk ve Mirkatül-Eşvâk Adlı Mesne- visi (İnceleme-Tenkitli Metin), (Yüksek Lisans Tezi), Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas, 2001.
Arslan, Mehmet, Divan Edebiyatında Nasîhat-nâmeler (Pend-nâmeler) ve Vakanüvis Esad Efendinin Pend-nâmesi‛, Türk Dili ve Edebiyatı Makaleleri, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları, sayı: 4, 2004.
Âşık Paşa, Garib-nâme (I-II), (Haz. Kemal Yavuz), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınla- rı, 2000.
Atmaca, Veli, Hadisler Çerçevesinde Cahiliyyede Majik Tedavi Geleneğinin Kav- ramsal Boyutu‛, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: 10, sayı: 1, Adana, 2010.
Belen, Maksut, Hızrînin Âb-ı Hayat Mesnevîsi, (Yüksek Lisans Tezi), Celal Bayar Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa, 1997.
Beyzadeoğlu, Süreyya Ali, Sünbülzâde Vehbî: Lutfiyye, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2004.
Buhârî, Muhammed b. İsmail, Sahîhül-Buhârî (I-VIII), İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
Dilçin, Cem, Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2000.
Diyarbekirli Ahmed Mürşidî, Pend-nâme, (Haz. M. Sait Mermutlu), İstanbul: Büyüye- nay Yayınları, 2012.
Ebû Dâvûd, Sünen (I-V), İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981. Emiroğlu, Selim, Türkçe Manzum Nasîhat-nâmelerin Eğitim Değeri Üzerine Bir İnceleme, (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya, 2010.
Erenoğlu, Dilek, Güvâhîden Günümüze Atasözleri ve Deyimler‛, Turkish Studies, Volume: 2/4, Fall 2007.
Pend-nâme-Güvâhî (Dil İncelemesi), (Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar, 1997.
Ergin, Fatma, Hüseyin Kudsî-i Edirnevînin Hayatı ve Pend-i Mahdûmân Adlı Eseri, (Yük- sek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2003.
Ertaylan, İsmail Hikmet, Hatiboğlu-Bahrül-Hakâyık, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1960.
Göre, Zehra, Adnî Recep Dede, Hayatı ve Eserleri, (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2004.
Gülenç, Halil, Tercüme-i Ferhengnâme-i Sadî, (Yüksek Lisans Tezi), Celal Bayar Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa, 2010.
Hatiboğlu, Bahrül-Hakâyık (Giriş, Metin, Dizin), (Haz. Vahit Türk), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009.
Hengirmen, Mehmet, Güvâhî-Pend-nâme (Öğütler ve Atasözleri), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
İmâm Nevevî, Riyâzüs-Sâlihîn (I-VIII), (Tercüme ve Şerh: M. Yaşar Kandemir vd.), İstanbul: Erkam Yayınları, 2008.
İpekten, Haluk, Eski Türk Edebiyatı-Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları, 2002.
Kaplan, Mahmut, Divan Edebiyatında Manzum Nasîhat-nâme Yazan Şairler ve Eserleri‛, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı: 3, Van, 1992.
Manzum Nasîhat-nâmelerde Yer Alan Konular‛, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı: 9, Konya, 2001.
Hayriyye-i Nâbî, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2008.
Kırış, Şemseddin, Nasîhatın Dindeki Yeri ve Hazreti Peygamberin Nasîhatları, (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1994.
Köprülü, M. Fuad, Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1980.
Levend, Agâh Sırrı, Ümmet Çağında Ahlâk Kitaplarımız‛, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1963, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1988.
Mansuroğlu, Mecdut, Ahmed Fakih-Çarhnâme, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1956.
Müslim, Sahîhu Müslim (I-III), İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981. Özel, Ahmet, Secâvendî, Muhammed b. Muhammed‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, 2009.
Pala, İskender, Nasîhatnâme‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, 2006.
Sarıkaya, Bekir, Ârif-Mürşidül-Ubbâd-Nüsha-i Âlem Şerhül-Adem ve Mevlid, (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, 1992.
Şahinoğlu, M. Nazif, Attâr, Ferîdüddîn‛, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, 1991.
Şener, H. İbrahim; Yıldız, Âlim, Türk İslâm Edebiyatı, İstanbul: Rağbet Yayınları, 2008.
Tâhirül-Mevlevî, Edebiyat Lügatı, İstanbul: Enderun Kitabevi, 1994.
Tanyeri, M. Ali, Örnekleriyle Divan Şiirinde Deyimler, Ankara: Akçağ Yayınları, 1999.
Tatcı, Mustafa, Risâletün-Nushiyye-Tenkitli Metin, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2005.
Türk Atasözleri ve Deyimleri (I-II), (Komisyon), İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayın- ları, 2001.
Ulucan, Mehmet, Muvakkitzade Mehmed Pertevin Divanında Atasözleri ve De- yimlerin Kullanımı‛, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10: 2, 2005. Veled Çelebi, Kilisli Rıfat, Ferheng-nâme-i Sadî Tercümesi, İstanbul, 1340-1342.
Yarman, Vecdi, Türk Atasözleri ve Şiir‛, Uluslararası Folklor ve Halk Edebiyatı Semine- ri Bildirileri (27-29 Ekim 1975, Konya), Güven Matbaası, Ankara, 1976.
Yıldız, Âlim, Ahmed Sûzî ve Pend-nâmesi‛, Osmanlılar Döneminde Sivas Sempozyu- mu, Sivas, 21-25 Mayıs 2007.
İbrahim Gülşenînin Pend-nâmesi‛, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: XVI, İzmir, 2002.