Öznur ÖZDEMİR

bbâsî İhtilâline Zemin Hazırlayan Bir Etmen Olarak Vergi Sistemindeki Bozulmalar ve Modern İslam Tarihçiliği Üzerine Bir Değerlendirme

İslam’daki ilk hanedan olarak Râşid Halifeler Döneminden sonra doksan yıla yakın hüküm süren Emevî Devleti (M. 661-747), Abbâsî İhtilâli ile yıkılmıştır. Abbâsîler otuz yılı aşkın süre boyunca Emevîlere karşı yaygın görüşler üzerinden gizli şekilde yürüttükleri seferberliğin sonucu olarak 750 yılından itibaren İslam devletinin yeni yöneticileri olmuştur. Abbâsî İhtilâli üzerine birçok çalışma yapılmasına karşın, İhtilâl’e destek veren Horasanlı mevâlînin ekonomik hoşnutsuzluklarına odaklanıp, İhtilâl’i modern ekonomi ve ihtilâl teorileri çerçevesinde anlamaya çalışan bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmanın amacı İslam’daki vergi sistemi ve Emevi Devleti sonlarındaki (685-747) istismarı inceleyip, modern İslam tarihçiliğini bu perspektifte değerlendirerek, Horasan’daki ekonomik düzensizliğin Abbâsî İhtilâli’nin önemli bir sebebi olması teorisini tartışmaktır.

TAX DISRUPTION AS A GROUND FORCE FOR THE ‘ABBĀSID REVOLUTION AND A REVIEW FOR MODERN ISLAMIC HISTORIOGRAPHY

The Umayyad Empire (661-747 CE), the first dynasty of Islam, reigned nearly ninety years after the so-called Rāshidūn era, was collapsed by the ʿAbbāsid Revolution (AR). After 750, the ʿAbbāsids became the new rulers of the Islamic empire through the culmination of an orchestrated secret campaign lasting more than thirty years and based on popular unfavourable views of the Umayyads. Although extensive research has been carried out on the AR, there have been no studies which try to understand the AR with reference to modern economic and Revolution theories by focusing upon the economic dissatisfaction of the Khurāsānī mawālī who supported the Revolution. The aim of this paper is to discuss the theory that economic disorder in Khurāsān was an important reason for the AR, by focusing on the taxation system in Islam and its abuse in the later Umayyad period (685-747) as well as by evaluating modern Islamic historiography in this perspective.

PDF

___

Abū Yūsuf, Yaʿkūb b. Ibrāhīm. Kitāb al-Kharāj. Revised and translated by Abid Ahmad Ali and Abdul Hameed Siddiqui. Lahore: Islamic Book Centre, 1979.
Abū Yūsuf, Yaʿkūb b. Ibrāhīm. Kitābu’l-kharāj. Taḥqīq by Muḥammad ʿAbd al-Hāfiz al-Manāsir, taqdīm by ʿAbd al-ʿAziz Dūrī. Amman: Dār al Kunuz al Maʿrifa al-ʿIlmiyyah, 2009.
Agha, Saleh S. The Revolution which Toppled the Umayyads: Neither Arab, Nor ʿAbbāsid. Leiden: Brill, 2003.
Al- Balādhurī, Aḥmad b. Yaḥyā. Futūh al-buldān. Taḥqīq by Enis Tabbā. Beirut: Muʿas-sasa al-Maʿārif, 1987.
Al- Balādhurī, Aḥmad b. Yaḥyā. Fütûhu’l-büldân. Translated by Mustafa Fayda. İstan-bul: Siyer Yayınları, 2013.
Al- Balādhurī, Aḥmad b. Yaḥyā. Kitāb futūh al-buldān. Translated by K. Hitti. New Jer-sey: Columbia University, 1916.
Al-Māwardī, Alī b. Muḥammad. Al-ahkām al-sulṭāniyyah. Translated by Asadullah Yate. London: Ta-Ha Publishers, 1996.
Al-Māwardī, Alī b. Muḥammad. Kitāb al-aḥkām al-sulṭāniyya. Kuwait: Maktaba Dār Ibn Qutayba, 1989.
Al-Muqaddasī, Muḥammad b. Aḥmad. Aḥsan al-taqāsīm fī maʿrifat al-aqālīm. Qairo: Maktaba Madbuli, 1991.
Al-Muqaddasī, Muḥammad b. Aḥmad. Aḥsan al-taqāsīm fī maʿrifat al-aqālīm. Translated by Basil Collins. Lebanon: Garnet, 2001.
Al-Tabarī, Abu Jaʿfar Muḥammad ibn Jarīr. Taʾrīkh al-rusul wa-l-mulūk. 11 vols. Qairo: Dār al-Maʿarif, 1967.
Al-Tabarī, Abu Jaʿfar Muḥammad ibn Jarīr. The History of al-Tabarī. 40 vols. Albany: The State University of New York Press, 1998.
Amabe, Fukuzo. The Emergence of the ʿAbbāsid Autocracy: The ʿAbbāsid Army, Khurasan and Adharbayjan. Kyoto: Kyoto University Press, 1995.
An-Nabhani, Taquiddin. The Economic System of Islam. London: Hizb ut Tahrir, 2004.
Appleby, Joyce, Lynn Hunt, and Margaret Jacob. Telling the Truth About History. New York, London: Norton, 1995.
Askari, Hossein, John T. Cumming and Michael Glover. Taxation and Tax Policies in the Middle East. London: Butterworths, 1982.
Brinton, Crane. The Anatomy of Revolution. New York: Vintage, 1965.
Burke, Peter. New Perspectives on Historical Writing. Cambridge: Polity Press, 2001.
Çetin, Osman. “Horasan.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 18:234–241. İstan- bul: TDV Yayınları, 1998.
Daniel, Elton L. “Conversion of Iranians to Islam.” Iranica (1993): 229-232.
Daniel, Elton L. “The ʿAhl Al-Taqādum and the Problem of the Constituency of the Abbasid Revolution in the Merv Oasıs.” Journal of Islamic Studies, no. 7 (1996): 150–79.
Daniel, Elton L. The Political and Social History of Khurasan under Abbasid Rule, 747-820. Minneapolis: Bibliotheca Islamica, 1979.
Dennett, Daniel C. Conversion and the Poll Tax in Early Islam. Delhi: Jayyed Press, 1950.
Duri, ʿAbd al-ʿAziz. “İslamın İlk Yıllarında Horasan’da Vergi Sistemi.” Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, no. 22 (2010): 211–223.
Duri, ʿAbd al-ʿAziz. Akhbār al-dawla al-ʿAbbāsiyya wa-fihi Akhbār al-ʿAbbās wa-wuldihi. Beirut: Dār al-Tali'ah li’t-Tibā'ah wa al-Nashr, 1971
Duri, ʿAbd al-ʿAziz. Early Islamic Institutions. London: I.B. Tauris, 2011
Erkal, Mehmet. “Cizye.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 8:42–45. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.
Erkal, Mehmet. “Toprak Mahsullerinin Zekâtı: Öşür.” İslam Hukuku Araştırmaları Der- gisi, 9 (2007): 9–36.
Fayda, Mustafa. “Ömer.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 34:44-51. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
Fayda, Mustafa. Hz. Ömer Zamanında Gayr-ı Müslimler. İstanbul: IFAV, 1989.
Frye, Richard N. “The ʿAbbāsid Conspiracy and Modern Revolutionary Theory.” Indo-Iranica, no. 5 (1952): 9-14.
Frye, Richard N. “The Role of Abu Muslim in the ʿAbbāsid Revolt.” The Muslim World, no. 37 (1947): 28–38.
Guzmán, R. M. “The ʿAbbāsid Revolution in Central Asia and Khurāsān: An Analyti-cal Study of the Role of Taxation, Conversion, and Religious Groups in its Ge-nesis.” Islamic Studies, no. 33 (Summer-Autumn 1994): 227–252.
Guzmán, R. M. Popular Dimensions of the ʿAbbāsid Revolution. Cambridge: Harvard Uni-versity Press, 1990.
Katbi, Ghaida K. Islamic Land Tax-Al-Kharāj. London: I.B. Tauris, 2010.
Kennedy, Hugh. The Great Arab Conquests. London: Weidenfeld & Nicolson 2007.
Lǿkkegaard, Frede. Islamic Taxation in the Classical Period. Copenhagen: Branner & Korch, 1950.
Özgüdenli, Osman Gazi. “İran.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22: 395–400. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
Öztürk, Levent. İslam Toplumunda Hristiyanlar. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2012.
Shaban, Muḥammad. A. The ʿAbbāsid Revolution. Cambridge: CUP Archive, 1970.
Sharon, Moshe. Black Banners from the East: The Establishment of the ʿAbbāsid State: The Incubation of a Revolt. Jerusalem: E.J. Brill, 1983.
Sharon, Moshe. Revolt: The Social and Military Aspects of the ʿAbbāsid Revolution. Jerusa- lem: Graph Press, 1990.
Tuğ, Salih. “İslam Vergi Hukukunun Ortaya Çıkışı.” Maliye Araştırma Merkezi Konfe-ransları, no. 7 (1961): 179-195.
Van Vloten, Gerlof. Emevi Devrinde Arab Hâkimiyeti, Şîâ ve Mesîh Akîdeleri Üzerine Araş-tırmalar. Translated by Mehmed S. Hatiboğlu. Ankara: Ankara Üniversitesi İla-hiyat Fakültesi Yayınları, 1894.
Wellhausen, Julius. The Arab Kingdom and Its Fall. Translated by Margaret Graham Weir. Calcutta: University of Calcutta, 1927.