Bir Yurttaş Yetiştirme Denemesi: Sokrates ve İdeal İnsanı

Felsefe tarihinde fikirleri ile eylemleri tezat oluşturan pek çok filozof olmasına rağmen, ölüm karşısında dahi fikirlerinden taviz vermeyen filozoflar da vardır. Kuşkusuz bu filozoflardan en meşhuru, başta Platon olmak üzere asırlar boyu bir çok düşünüre ilham kaynağı olmuş Sokrates'tir. "Bildiğim tek şey hiçbir şey bilmediğimdir" sözü ile tanınan Sokrates, sofist geleneğin içinden gelmekle beraber ona karşı çıkar. Sofistlerin doksa'sına karşı episteme'yi savunan filozof, gerçek bilginin evrensel olduğunu savunur. Ona göre bilgi bir ve tektir. Üstelik tek tek her bireyin özünde bulunur. Yapılması gereken, uygun eğitim metotlarını kullanarak bu özü ortaya çıkarmaktır. Doğru bir toplumsal düzen ancak bu özü ortaya çıkarabilmiş ideal yurttaşlardan oluşabilir. Sokrates, M.Ö. 399 yılında ölüme mahkûm edildiğinde Atina demokrasisinde yer alan ve yönetimde söz sahibi olan, özündeki erdemden bihaber yurttaşlara alaycı okları ile saldırmış ve bu konudaki fikirlerini açık sözlülükle dile getirmiştir. Sürgün ya da para cezası gibi bir tercih hakkı varken, devleti ile arasında yapıldığını savunduğu hayali bir sözleşmeye bağlı kalmak adına ölümü seçmiştir. Platon’un Sokrates’in Savunması ve Kriton adlı eserlerinde ayrıntılarını verdiği dâvâsı, yurttaşlık felsefesinin en önemli metinleridir ve Sokrates’in ölümünden yüzyıllar sonra Aydınlanma Çağı Avrupası’nda filozoflara ilham kaynağı olacak, toplum sözleşmelerinin prototipini oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Yurttaşlık Felsefesi; Toplum Sözleşmesi; Kriton; Sokrates'in Savunması; Mayotik Metot; Didaktik Metot; Sokratik Yöntem

An Attempt for Compatriot Edification: Socrates and His Ideal Human

Although there are many philosophers contrasting with their ideas and actions in history of philosophy, there are philosophers who don't compensate from their ideas even in the face of death. Undoubtedly, one of the most famous philosophers of them was Socrates who was the inspiration of many philosophers, especially Plato, for centuries. Socrates, known for "The only thing I know is that I know anything" comes from sophist tradition but also argues against this culture. Philosopher, who defenses episteme against doxa of sophists, defenses the universality of true information. True information is unique according to him. Moreover, each of all individuals has it at their heart. It is required to reveal the real information by using appropriate training. A correct social order can only be established by ideal citizens that reveal this entity. When Socrates was sentenced to death in 399 B.C, he attacked the citizens who were taking part in Athens democracy, having a voice in government and unaware of their own virtues, and he forthcomingly expressed his opinions about this issue. Although he had exile or penalty option, he preferred the death on behalf of the adhesion of imaginary contract made with his state. The case of Plato, which he mentioned in Defense of Socrates and Crito, was one of the most important texts of citizenship philosophy and established the prototype of social contracts that inspired the philosophers in Europe of Enlightenment after centuries of Socrates' death.

Keywords:

Citizenship Philosophy; The Social Contract; Crito; Socrates' Apology; Maieutike; Didactic; Soratic Metod,

PDF

___

Akarsu, B. (1998). Felsefe terimleri sözlüğü, İstanbul: İnkılâp Yayınları
Arslan, A. (2008). İlkçağ felsefe tarihi ıı, sofistlerden platon'a, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları
Bonnard, A. (2004). Antik yunan uygarlığı ıı, antigone'den sokrates'e (Çev. Kerem Kurtgözü) İstanbul: Evrensel Basım Yayın
Burnet, J. (1928). Greek philosophy part ı, thales to plato, London: Macmillan and Co.
Cevizci, A. (2009). Felsefe tarihi, İstanbul: Say Yayınları
Damrosch, L. (2011). Jean jacques rousseau (Çev. Özge Özköprülü) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Dorion, L. A. (2004). Sokrates (Çev. M. Nedim Demirtaş) Ankara: Dost Yayınları
Friedell, E. (2004). Antik yunan'ın kültür tarihi (Çev. Necati Aça) Ankara: Dost Yayınları
Guthrie, W. K. C. (2003). Yunan felsefe tarihi, sokrates öncesi ilk filozoflar ve pythagorasçılar (Çev. Ergün Akça) İstanbul: Kabalcı Yayınevi
Hobbes, T. (2007). Yurttaşlık felsefesinin temelleri (Çev. Deniz Zarakolu) İstanbul: Belge Yayınları
Howatson, M. C. (ed.) (2013). Oxford antikçağ sözlüğü (Çev. Faruk Ersöz) İstanbul: Kitap Yayınevi
Ksenophon (1994). Sokrates'ten anılar (Çev. Canan Şentuna) Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
Ksenophon (1962). Şölen ve sokrates'in savunması (Çev. Hayrullah Örs) İstanbul: Remzi Kitabevi
Laertios, D. (2010). Ünlü filozofların yaşamları ve öğretileri (Çev. Canan Şentuna) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
Platon (2011). Euthyphron (Çev. Güvenç Şar) İstanbul: Kabalcı Yayınları
Platon (1997). Kratylos (Çev. Suad Y. Baydur) İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları
Platon (2006). Kriton (Çev. Filiz Öktem, Canan Türkkan) İstanbul: Kabalcı Yayınları
Platon (2012). Phaidon (Çev. Nazile Kalaycı) İstanbul: Kabalcı Yayınları
Platon (2009). Protagoras (Çev. Tanju Gökçöl) Ankara: Remzi Kitabevi
Platon (2006). Sokrates'in savunması (Çev. Erman Gören) İstanbul: Kabalcı Yayınları
Platon (2008). Şölen-dostluk (Çev. Sabahattin Eyüboğlu, Azra Erhat) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Platon (2009). Theaitetos (Çev. Macit Gökberk) Ankara: Remzi Kitabevi
Russell, B. (1947). History of western philosophy, London: George Allen & Unwin Ltd.
Taylor, C. C. W. (2002). Sokrates (Çev. Cemal Atilla) İstanbul: Altın Kitaplar
Versényi, L. (2007). Sokratik hümanizm (Çev. Ahmet Cevizci) İstanbul: Sentez Yayıncılık
Zeller, E. (2008). Grek felsefesi tarihi (Çev. Ahmet Aydoğan) İstanbul: Say Yayınları