Valentin Grigoryeviç Rasputin’in Matyora’ya Veda uzun öyküsünün köy nesri bağlamında incelenmesi

Köy nesri, 1950’li ve 80’li yıllar arasında Sovyet edebiyatına damgasını vuran edebî bir akımdır. Söz konusu akımın ortaya çıkışı dönemin tarihî olaylarıyla bağlantılıdır: Birinci Dünya Savaşı (1914-1918), Ekim Devrimi (1917), İç Savaş (1917-1922), 1920’lerin başındaki kıtlık, NEP [Yeni Ekonomi Politikası (1920’li yıllar)], İkinci Dünya Savaşı (1939-1945), Kolektifleştirme (1928-1933) ve sanayileşme. Köy nesri yazarı Valentin Rasputin’i (1937-2015), çocukluğunun geçtiği Atalanka köyünün Bratsk hidroelektrik santrali projesi nedeniyle yaşanan su taşkını ve köy halkının köyü terk ederek başka bir yere taşınmak zorunda kalması oldukça etkiler. Doğup büyüdüğü toprakların sular altında kalması ve yazın sanatının ilk yıllarında Doğu Sibirya’da muhabir olarak çalışırken inşaat projeleri ve yerel halklar hakkında edindiği değerli bilgiler Matyora’ya Veda (1976) eserinde yankısını bulur. Söz konusu makalede, Rusya tarihi çerçevesi içerisinde “Rus edebiyatında köy nesri” genel hatlarıyla ele alınmış, Valentin Rasputin’in yazın sanatından ve köy nesri eserlerinden bahsedilmiştir. Özellikle de yazarın Matyora’ya Veda adlı uzun öyküsü köy nesri bağlamında tarihsel ve sosyolojik yöntemle irdelenmiştir. İnceleme sırasında insan-doğa ilişkisi, sâliha kadın imgesi, kuşak çatışması, bellek ve ev imgelerinin yanı sıra eskatoloji, apokalipsis ve aksiyoloji gibi konulara da değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Valentin Rasputin, köy nesri, sâliha kadın imgesi, bellek imgesi, ev imgesi, kuşak çatışması, eskatoloji, apokalipsis, aksiyoloji

The study of Valentin Grigoryevich Rasputin's story ‘Farewell to Matyora’ in the context of village prose

The village prose is a literary movement that marked the Soviet literature in the 1950s and 80s. The emergence of this movement is linked to the historical events of the period: The First World War (1914-1918), the October Revolution (1917), the Civil War Homeland War (1917-1922), the famine in the early 1920s, the NEP [New Economic Policy (1920s)], the Second World War (1939-1945), Collectivization (1928-1933) and industrialization. Village prose writer Valentin Rasputin (1937-2015) is highly influenced by the flood in village of Atalanka, where his childhood was spent, due to the Bratsk hydroelectric power plant project and the fact that the villagers had to leave the village and move to another place. The submergence of his homeland and the valuable information about the construction projects and local peoples that he acquired while working as a reporter in Eastern Siberia in the early years of his literary art echoes in the work of ‘Farewell to Matyora (1976). In this article, ‘Village Prose in Russian Literature’ was discussed in general terms within the Russian historical framework and the literary art and village prose works of Valentin Rasputin were mentioned. The author's long story, Farewell to Matyora was, especially, examined in historical and sociological methods in the context of village prose. During the study, the human-nature relationship, righteous woman image, generation conflict, memory and home images as well as eschatology, apocalypse and axiology were discussed.

Keywords:

Valentin Rasputin, village prose, righteous woman image, memory image, home image, generation conflict, eschatology, apocalypse, axiology,

PDF

___

Afanasyev, A. N. (1986). Narod-hudojnik. Mif. Folklor. Literatura. Moskva: Sovetskaya Rossiya. Alekseyev, A. P. (2014). Kratkiy Filosofskiy Slovar. Moskva: RG-Press. Alekseyeva, İ. (29.03.2015). Rasputin Valentin: “Stroitelstvo Boguçanskoy GES – prestupleniye.Erişimtarihi:20.09.2018,http://irkipedia.ru/content/valentin_rasputin_stroitelstvo_boguchanskoy_ges_p restuplenie Beydili, C. (2015). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük. Ankara: Yurt-Kitap Yayın. Bıyık, M. (2007). Hıristiyan Eskatolojisinde Dünyanın Sonu Kehânetleri. Marife. 7 (2), 163-187. Bolşakova, A. (2000). Russkiye Pisateli XX Veka: Biografiçeskiy Slovar. Moskva: Prosveşeniye. Burtseva, Ye., & A., Maykov, A. A. (2017). Puti Nravstvennogo Padeniya Oçişeniya Geroyev v Povesti V. G. Rasputina “Proşeniye S Matöroy”. Sbornik Statyey X Mejdunarodnogo Nauçno-Praktiçeskogo Konkursa. 149-151. Çelik, R. (2017). Köy Nesri Yazarlarının Öykülerinde Toplumsal Değişim Açısından Rus Köylüsünün Dün-Bugün Çatışması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 47, 31-38. Kaya, D. (2014). Türk Dünyası Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Kavramları ve Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları. Kolobayeva, L. A. (2002). V. Rasputin — Rasskazçik. Russkaya Slovesnost. 2, 11-18. Korolyova, S. Yu. (2009). Obraz Pravednika v “Derevenskoy Proze” V. Rasputina (K Voprosu O Hudojestvennom Voploşenii Narodnoy Religioznosti). Vestnik Permskogo Universiteta. Rossiyskaya İ Zarubejnaya Filologiya. 1, 207-219. Levi, E. (17.03.2016). Veçer pamyati pisatelya Valentina Grigoryeviça Rasputina. Erişim tarihi: 15.09.2018, http://www.baikal-irkzem.ru/about/projects/923/. Mayklson D. (2012). Tvorçestvo V. G. Rasputina V Sotsiokulturnom i Estetiçeskom Kontekste Epohi. Moskva: MPGU. Milner, R., & Dejevskiy, G. N. (1993). Rusya ve Sovyetler Birliği Tarihi. Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi. (Metin Çulhaoğlu, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. Mitin, G. A. (1988). Sovetskiye Pisateli. Valentin Rasputin. Stranitsı Tvorçestva. Moskva: Russkiy mir. Molodtsova, M. (25.12.2013). Russkiye pisateli obekologii. Erişim Tarihi: 15.12.2018, http://www.chaskor.ru/article/russkie_pisateli_ob_ekologii_34562. Musina, L. R. (2014). Reprezentatsiya Konsepta “Dom” V Svete Obryadovıh Traditsiy (Na Materiale Povestah V. Rasputina, Ye. Nosova). Filologiçeskiye Nauki. Voprosı Teorii i Praktiki: Gramota, 1 (2), 129-132. Nedzvetskiy, V. A., & Flippov, V. V. (2002). Russkaya “Derevenskaya Proza”. Moskva: MGU. Pankeyev, İ. A. (1990). Valentin Rasputin. Po Stranitsam Proizvedeniy. Moskva: Prosveşeniye. Parte, K. (2004). Russkaya Derevenskaya Proza:Svetloye proşloye. Tomsk: İzdatelstvo Tomskogo Universiteta. Plehanova, İ. İ. (Ed.) (2015). Tvorçeskaya Liçnost Valentina Rasputina: Jivopis-Çuvstvo-Voobrajeniye-Otkroveniye. İrkutsk: İGU. Pospelov, N. P. (2005). Edebiyat Bilimi. İstanbul: Evrensel Basın Yayın. Rasputin, V. (2016). Proşaniye s Matöroy. Povesti. Rasskaz. Moskva: İzd-vo “E”. Raykova, İ. N. (2005). V. G. Rasputin (R. 1937). Krementsov, L. P. (Ed.), Russkaya Literatura XX Veka. Moskva: Akademiya. Rumyantsev, A. G. (2016). Valentin Rasputin. Moskva: Molodaya Gvardiya. Russkaya vera. (18.03.2015). Valentin Rasputin: “Nelzya mnedurno postupat, ibo ya russkiy”. Erişim tarihi: 09.09.2018, http://ruvera.ru/articles/valentin_rasputin_ya_russkiiy. Saprıkina, T. V. (2012). Obrazı Prirodı v Povestyah “Meşyorskaya Storona” K. G. Paustovskogo i “Proşaniye c Matöroy” V. G. Rasputina. Vestnik Moskovskogo Gorodskogo Pedagogiçeskogo Universiteta. 1, 112-120. Savateyev, V. Ya. (2012). Obrazı Realnosti i Simvolika V Proze V. G. Rasputina // Tvorçestvo V. G. Rasputina v Sotsiokulturnom i Estetiçeskom Kontekste Epohi. Kollektivnaya Monografiya. Moskva: MPGU. Sigov, V. K. (2012). Krestyanskaya Aksiologiya v Russkoy Proze XIX ̶ XX Vekov: Vzaimodeystviya Literaturı i Obşestva // Tvorçestvo V. G. Rasputina v Sotsiokulturnom i Estetiçeskom Kontekste Epohi. Kollektivnaya Monografiya. Moskva: MPGU. Turan, M. (2011). SSCB’de Toprak Mülkiyeti. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, SBF Dergisi, 66 (3) 307-332. Uşakov, D.N. (1935-1940). Pravednik. Erişim Tarihi: 07.09.2018, https://dic.academic.ru/dic.nsf/ushakov/966278. Yerşov, L. F. (1987). Valentin Rasputin i Sotsialno-Filosofskaya Proza 1970—1980 Godov. Russkaya Literatura. İstoriko-literaturnıy Jurnal. 1, 145-156. Yuşkeviç, O. İ. (2016). “Proşaniye s Matöroy” Rasputina Kak İstoriçeskiy İstoçnik. Sbornik Zakon i Obşestvo: İstoriya, Problemı, Perspektivı Materialı XIX Mejvuzovskoy Studençeskoy Nauçno-praktiçeskoy Konferentsii (s Mejdunarodnım Uçastiyem): Krasnoyarskiy Gosudarstvennıy Universitet, 234-235.