Sovyet Düşüncesinin Aydınlık Mecmuası (1921) Üzerindeki Etkisi ve Faruk Nafiz’in Sanat Şiirinin Bir Öncülü

Cumhuriyet'in ilanından önce millîleşme ve dünyevîleşme hamlelerinin etkisiyle gelişimini sürdüren Türk şiirinin, özellikle Nâzım Hikmet ve onu takip eden şairler tarafından Sovyet ekolünden gelen sanat anlayışıyla tanıştırıldığı bilinmektedir. On dokuzuncu yüzyılın başlarından itibaren batı medeniyeti -özellikle Fransa- ile kültürel ilişkiler kuran Türk edebiyatının, Sovyet coğrafyasından gelen bu etkiden edindiği kazanımlar Türk şiirinin doğal seyri içinde önemli bazı değişikliklerin yaşanmasına olanak sağlar. Serbest nazım ve şiirde biçimsel birtakım tasarrufların öncü şairi olan Nâzım Hikmet, bu ilişki içindeki rolü ve kendisine has söyleyişiyle modern Türk şiiri için çok iyi tanınan bir figürdür. Bununla birlikte şairin de etkin olarak yer aldığı Aydınlık mecmuasında biçim, üslup ve söyleyiş açısından Nâzım Hikmet'in tarzını takip ederken ideolojik bağlamda Sovyetler'le ilişki kuran bazı başka şairlerin varlığı yeterince bilinmemektedir. Ayrıca, adı geçen dergide Faruk Nafiz gibi Türk şiirinde farklı bir söylemin içinde yer etmiş, tanınan bir şairin de dönemin etkisinde yazıldığı sezilen bir şiirine rastlanmaktadır. Bu çalışmada Aydınlık mecmuasında Sovyet ideolojisi ile ilişki kuran ve ikinci planda kalmış şair ile şiirlerden söz edilecek; Faruk Nafiz’in memleketçi edebiyat anlayışının poetikası mahiyetinde olan Sanat adlı şiirinin öncülü olduğu düşünülen Anadolu’ya adlı şiiri çözümlenecektir.

The Influence of the Soviet Thought on the Aydınlık Magazine (1921) A prototype of Faruk Nafiz’s Poem Sanat

It is known that the Turkish poetry, which continued to develop with the influence of the movements of nationalization and secularization, was introduced to the understanding of art from the Soviet school by Nazım Hikmet and the poets following him. These influences from the Soviet geography of Turkish literature which has established cultural relations with western civilization since the beginning of the nineteenth century, especially France, allow for significant changes in the natural course of Turkish poetry. Nâzım Hikmet, who is the leading poet of free verse, is a well-known figure for modern Turkish poetry with his role in this relationship and his own remark. However, followers of Nâzım Hikmet in terms of form, style and utterance in the Aydınlık magazine where the poet actively took place, the presence of some other poets who related to the Soviets in the ideological context is not well known. Moreover, in the mentioned magazine Faruk Nafiz, a recognized poet who has been included in a different discourse in Turkish poetry, has also found with a poem written under the influence of the period. In this study, poetry that relate to the Soviet ideology and remain in the second plan will be mentioned in the Aydınlık magazine and a poem which is thought a prototype of Faruk Nafiz’s milestone poem of the nationalist discourse Sanat will be analyzed.

___

  • Ahmet (1924). “Şarka Çevir Yüzünü [Şiir]”, Aydınlık, S.21, s.545. Çıkla, Selçuk (2010). Türk Edebiyatında Manzum Poetikalar 1860 – 1960, Akçağ Yay., Ankara. Faruk Nafiz [Çamlıbel] (1924). “Anadolu’ya [Şiir]”, Aydınlık, S.26, s.671. Faruk Nafiz [Çamlıbel] (1926). “Sanat [Şiir]”, Hayat, S.5, s.8. Karakılıç, Selçuk (2018). “Yeter Söz Savunmanın!”, Sürgün İntihal ve İntihar – Edebiyatımızın Siyasetle İmtihanı, Ötüken Neşriyat, İstanbul, s.105-122. Nazım Hikmet [Ran] (2011). Bütün Şiirleri, Yapı Kredi Yay., İstanbul. Sağlam, Nuri (2006). “Faruk Nafiz Çamlıbel'in Memleketçi Şiirlerinde Anadolu ve Anadolu İnsanı”, Journal of Turkish Studies, Volume: 30/III, Harvard University, s. 71-88. Şarklı (1924). “Genç Leninistler Türküsü [Şiir]” Aydınlık, S.24, s.632. Timurtaş, Faruk K. (1974). “Han Duvarları”, Faruk Nafiz Çamlıbel – Bütün Cepheleriyle Hayatı Hatıraları Şiirleri (Haz. Hilmi Yücebaş), Yaylacık Matbaası, İstanbul, s.190-193. Yaşar Nezihe [Bükülmez] (1923). “Kızıl Güller [Şiir]”, Aydınlık, S.16, s.415.