Risaleler, genellikle özel konulara ayrılmış kısa hacimli eserlerdir. Bunlar, müstakil olabileceği gibi genellikle bir mecmua içerisinde veya külliyatlı bir eserin sonunda yer alırlar. Klasik Osmanlı metinlerinde bu tür küçük açıklamalara sıkça rastlamak mümkündür. Bunlardan biri de Risāle Fī Ḥavāṣṣı Pānzehr-i KenǾān’dır. Eserin müellifi ile ilgili bilgilerin tartışmalı olduğu düşünülmektedir. Jahić’e göre müellif (Catalogue of the Arabic, Turkish, Persian and Bosnian Manuscripts in the Ghazi Husrev Bey Library, Sarajevo, XII, s. 70) I. Ahmed devri ricalindendir. O, tahminen kendi oluşturduğu panzehiri Risāle Fī Ḥavāṣṣı Pānzehr-i KenǾān, Cevher-i Bî-Hemtâ ve Risāle-i Pānzehr= Pānzehrnāme adlarıyla anılan bir kitapta toplamıştır. Eserin, tespit edilen 15 nüshası bulunmaktadır. Bunlardan biri de Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi, R 7565 numarada kayıtlı olan nüshadır. 3 varak ve 26 satırdan oluşan bu nüshanın çalışılmadığı belirlenmiştir. Panzehirle ilgili incelemelere katkı sunmak için bu bildiride sözü edilen kütüphaneden elde edilen risale tanıtılacaktır. Risaleden farklı olarak sayfalarına not alınan çocuk düşürme ve bir ilaç terkibiyle ilgili nota ise çalışmanın sınırlılığından dolayı yer verilmeyecektir. Pānzehr-i KenǾān risalesi, panzehirlerle ilgili çalışmalar başta olmak üzere, tıp tarihi çalışmalarına, Türk dili ve tıp terimleri incelemelerine katkılar sağlacaktır. Aynı zamanda Osmanlı Dönemi’nde onun sınırları içerisinde yazılmış tıp metinlerinin bilim âlemi tarafından bilinmesine de olanak sunacaktır. Zehirlere karşı kullanılan panzehirlerin özelliklerinin tanıtıldığı eserde, müellif olan hekim de 27 senelik bir riyazat ve içtihat gerektiren uğraş ve mücadele sonucunda ilham-ı Rabbaniyeye mazhar olarak bu panzehiri elde etmiştir. Bu panzehirin bilinmesinin bu anlamda önemli olduğu da kendiliğinden ortaya çıkacaktır diye düşünülmektedir. Çalışmada tanıtım ve dil incelemelerini içeren bir yöntem kullanılmıştır. Ayrıca metnin çeviri yazısı yapılmıştır. Panzehir risalesinin çözümlenmesi ve çeviri yazısının doğru yapılabilmesi için konuyla ilgili çalışmalardan ve alanın önemli kaynaklarından yararlanılmıştır.

Treatises “Risale”, are short-volume works that are usually devoted to specific topics. They may be self-contained, usually in a journal or at the end of a work with a entire corpus. In classical Ottoman texts, such small explanations can be seen frequently. One of these is the Risāle Fī Ḥavāṣṣı Pānzehr-i KenǾān. The information about the author of the work is thought to be controversial. According to Jahić (Catalogue of the Arabic, Turkish, Persian and Bosnian Manuscripts in the Ghazi Husrev Bey Library, Sarajevo, XII, p. 70) he is the one of important person in the period of Ahmet I. The author, presumably the antidote invented by himself, wrote in the name of Risāle Fī Ḥavāṣṣı Pānzehr-i KenǾān or Cevher-i Bî-Hemtâ or Risāle-i Pānzehr= Pānzehrnāme Risāle. There are 15 copies of the work. One of them is the Gazi Hüsrev Begova Library, which is registered in R 7565. It was determined that 3 pages and 26 lines were not studied. In order to contribute to antidote studies it will be introduced to the treatise obtained from the library mentioned in this paper. Unlike the treatise, the note about the abortion of children and the notes about the composition of a drug will not be included because of the limitation of the study. The Pānzehr-i Kenān will contribute to the study of medicine history, especially on studies on antidotes, and on the study of Turkish language and medical terms. At the same time, it will be possible to know the medical texts written in the boundaries of the Ottoman period by the scientific world. the author got that antidote as a result of the effort and struggle with inspiring of God “ilham-ı Rabbanî”. It is thought that knowing this antidote is important in this sense will occur spontaneously. In the study, a method including introduction and language studies will be used. In addition, the text is made the translation letter. In order to analyze the antidote and to ensure that the translation is done correctly, studies and important sources of the area will be utilized.