Ontolojik metin tahlili hakkında bazı tespitler

Ontolojik yöntem son yıllarda sıkça başvurulan metin tahlil tekniklerinden biridir. İsmail Tunalı’nın Sanat Ontolojisi isimli eserinde, Nikolai Hartmann ve Roman Ingarden’ın düşüncelerinden faydalanarak geliştirdiği ontolojik yöntem, edebiyat araştırmacıları tarafından özellikle şiir incelemelerinde kullanılmaktadır. Birçok araştırmacı, Tunalı’nın yöntemini bazı değişiklikler yaparak edebî metne uygulamaya çalışır. Ontolojik yönteme göre metin incelenirken genellikle iki konu göz ardı edilir: Birincisi edebî eserin var olmasını sağlayan yazar, ikincisi okuyucu veya alımlayıcı özne. Sanat faaliyeti; eser, sanatçı ve alımlayıcı öznenin içinde yer aldığı bir süreçtir. Ontolojik yöntem esere odaklanmasına rağmen sanatçı ve alımlayıcı öznenin varlığını yadsımaz. Ontolojik yöntem ile metin tahlili, şüphesiz bir metni çözümlemede araştırmacının disiplin içerisinde hareket etmesini sağlar. Araştırmacının metin dışı unsurları bir tarafa bırakarak metinin kendisine, başka bir deyişle metnin varlığına odaklanmasına olanak tanır. Tarafsız, bilimsel neticelerin alınmasında ve edebî metnin doğasının anlaşılmasında ontolojik yöntemin önemli katkıları olduğu yadsınamaz. Edebî eser, ontik bütünlüğünü aynı zamanda yazara ve okuyucunun varlığına borçludur. Bir eserin ontik bütünlük göstermesinde yazar ve alımlayıcı öznenin rolü, ancak sanat felsefesi ve estetik disiplini hakkında yeteri derecede bilgi sahibi olmakla bilinebilir. Nitekim İsmail Tunalı, ontolojik yöntemi metne uygulamadan önce sanat felsefesi ve ontolojinin sanat eserinin anlaşılmasındaki etkisine değinir. Bu çalışmanın amacı, ontolojik yöntem ile yapılan metin tahlillerinde öne çıkan bazı eksiklikleri ortaya koyup ontolojik yöntemde sanatçı ve alımlayıcı öznenin önemsenmesinin gereğini belirtmektir.

Anahtar Kelimeler:

Ontoloji, sanat ontolojisi, alımlayıcı özneOntoloji, alımlayıcı özne

Some suggestions about ontological text analysis

In recent years, ontological method is one of the most used text analysis. It developed by İsmail Tunalı as take advantage of Nikolai Hartmann and Roman Ingarden thoughts in Art Ontology, particularly has been used poem analysis. Many researcher try to carry out it in literary text as adapt their work. It can be asserted that there are two important matters which ignored by researchers in ontological method. First matter is author who provides to exist literary work, second is reader or recipient subject. Art is an activity process that work, artist and recipient generate it. Although ontological method focuses on text, it does not deny author and recipient subject. To learn aesthetic value of one literary work, we must pay attention to them. A literary work obtains to its ontical integrity thanks to author and recipient subject. Their role in ontical integrity of the text is known by somebody who knows sufficiently knowledge about art philosophy and aesthetic discipline. Thus, İsmail Tunalı mentions art philosophy and aesthetic discipline that it effects on text analysis before he uses ontological method in text. The aim of this paper is to put forth deficiency of ontological method and to show the importance of writer and recipient subject in ontological method.

Keywords:

Art ontology, ontology, recipient subject,

PDF

___

Bayram, Yavuz (2008). Divan Şiiri Metinlerinin Ontolojik Tahlili. Prof. Dr. Abdülkadir Karahan Anısına Uluslararası Divan Edebiyatı Sempozyumu, 27-28 Mayıs 2008, Beykoz Belediyesi, İstanbul 2008, s.167-182. Bingöl, Ulaş-Ciğa, Özkan (2014). Ontolojik Metin Tahlili Ve Şeyh Gâlib’in Bir Gazelinin Ontolojik Tahlili. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/9 Summer 2014, p. 283-299, Ankara-Turkey. Cevizci, Ahmet (2013). Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma. Çüçen, Kadir (vd.) (2011). Varlık Felsefesi, Bursa: Ezgi. Çüçen, Kadir (2012). Martin Heidegger: Varlık ve Zaman, İstanbul: Sentez. Ergiydiren, Sevinç (2007). Eleştiride Fenomenolojik Yaklaşımlar. İstanbul: Hece. Dilçin, Cem (1991). Fuzulî’nin Bir Gazelinin Şerhi ve Yapısal Yönden İncelenmesi. Türkoloji Dergisi, IX. Cilt, I. Sayı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, s. 43-98. Haşim, Ahmed (2007). Piyale. (haz. Sabahattin Çağın). İstanbul: Çağrı. Hartmann, Nicolai (2010). Ontolojinin Işığında Bilgi(Çev. Harun Tepe), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu. Hegel, Georg Wilhelm F.(1994). Estetik Güzel Sanatlar Üzerine Dersler (Çev. Taylan Altuğ-Hakkı Hünler), İstanbul: Payel. Heidegger, Martin (2011). Sanat Eserinin Kökeni (çev. Fatih Tepebaşlı), Ankara: De Ki. Immanuel Kant (2011). Yargı Yetisinin Eleştirisi (çev. Aziz Yardamlı), İstanbul: İdea. Iser, Wolfgang (1990).Der Akt des Lesen. Theorie astheticher Wirkung. Dritte Auflage, Wilhelm Fink Verlag München. Tanyıldız, Ahmet (2010). İsmâîl Rusûhî-yi Ankaravî Şerh-i Mesnevî (Mecmû’atu’l-Letâyif ve Matmûratu’l-Ma’ârif) (I. Cilt) (İnceleme-Metin-Sözlük). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Kayseri. Tarancı, Cahit Sıtkı (2005). Otuz Beş Yaş. (der. Asım Bezirci). İstanbul: Can. Toprak, Metin (2003). Hermeneutik (Yorum Bilgisi) ve Edebiyat. İstanbul: Bulut. Tunalı, İsmail (2011). Sanat Ontolojisi. İstanbul: İnkılâp