Manastırlı İsmail Hakkı ve Mevâidü’l-İn‘Âm fî Berâhîni Akâidi’l-İslâm Adlı Eseri

Son devir Osmanlı âlimlerinden olan Manastırlı İsmail Hakkı, aynı zamanda “Yeni İlm-i Kelâm” dönemi ulemasındandır. İslâmî ilimler alanında çeşitli konularda eserler vermiştir. Bunlardan ikisi doğrudan kelâm ve İslâm akîdesine dairdir. “Telhisü’l-kelâm” adlı eseri daha meşhur olmakla birlikte “Mevâidü’l-in‘âm” daha önce telif edilmiş olup daha kapsamlı ve daha bilimseldir. Askerî ve mülkî idadîlerde okutulmak üzere kaleme alınan Mevâid, Sultan II. Abdülhamid döneminin beğenilen eserlerindendir. Eserin referans bakımından başlıca ilmî otoriteleri arasında, Ebû Hanife, Matüridi ve Tahavî olduğu söylenebilir. Manastırlı’nın 33 senesi II. Abdülhamid dönemine rastlar. Meclis-i a’yân azası olarak meclise gönderilen Manastırlı’nın padişahlar nezdinde itibarlı ve güvenilir kişiliğe sahip olduğu anlaşılmaktadır. Padişah Mehmed Reşad’ın Balkan ziyaretine katılmış olup İslâm birliği konusunda vaazlar vermiştir. Eser klasik plân formatında olsa da özellikle Tabiiyyûna karşı tenkitleri ile dikkat çeker. Bu yönüyle yeni ilm-i kelâm dönemi eserleri arasında sayılabilir

MANASTIRLI ISMAIL HAKKI AND INTRODUCTION OF HIS BOOK MEVÂİDÜ’L-İN‘ÂM FÎ BERÂHÎNİ AKÂİDİ’L-İSLÂM

Manastırlı İsmail Hakkı, as one of the Ottoman’s scholars, he was belonged to the scholars of the knew muslim theolojy. He has written many books on the verious branches of Islamic sciences. Two ones among them are about Muslim Theology titled: “Telhisü’l-kelâm…” and ““Mawâedu’l-in‘âm…”.The second book, which had being taught in the military and administrative high schools, was more scientific according to the first which has been written earlier from the other one. But the first is very famoust among the students nowadays. “Mewaed, at the same time, is among the choiced books of the Sultan Abdulhamid the II’s period. The scientific authorities whom Mawâed is depended on are Abu Hanefa, Maturidî and Tahâwi who all of them were the famoust lesdership of Hanefi sect at their times. Thirty tree years of Manastırlı’s life accoured at the period of Abdülhamid's reign. Manastırlı was appointed as a member of Parliament and he was very reputable and reliabeled according to the Sultans. More importently is that he was with Sultan Mehmed Reşad in his visite to Balkans as a preacher about Muslim unity of Ottoman Empaire. Mevaidü’l-in‘âm, although is in the classic format, it criticizes naturalist’s views and it is noteworthy with this feature. So that it will be concedered as a knew theology book.

___

  • Baki, Süleyman. Manastırlı İsmail Hakkı ve Telhîsü’l-Kelâm. Üsküp: 2006. Dursun, Hakkı ve dğr., Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi. İstanbul: Çağ Yayınları, 1992. Edip, Eşref. Mevâiz. İstanbul: 1323 Kaya, M. Cüneyt. “Daha mükemmel bir âlem var olabilir mi?: “Leyse fi’l-imkân” Tartışmasının Kaynakları Üzerine Notlar”. Divan İlmî Araştırmaları 16 (2004). Küçük, Cevdet. “Abdülmecid”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara: TDV Yayınları, 1988. Manastırlı, İsmail Hakkı. Telhisü’l-Kelâm. Arif Kübrâoğlu nşr. İstanbul: 1989. Manastırlı, İsmail Hakkı. Telhisü’l-Kelâm. Süleyman Baki nşr, Üsküp: Logos-A, 2006. Nesefî, Ebu’l-muîn. Tabsiratü’l-edille. Ormsby, Eric Lee. İslam Düşüncesinde ‘İlahî Adalet’ Sorunu (Teodise). çev. M. Özdemir, Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2001. Özcan, Abdülkadir. “Osmanlılar”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, 2007.