Bulgarıstan’daki Medresetü’n-Nüvvab’ın Önemi ve Etkisi

Osmanlı hâkimiyetinden sonra Bulgaristan’da kalan Müslüman nüfus için Osmanlı sonrası dönemde yeni bir medrese olarak Medresetu’n-Nüvvab kurulmuştur. Bulgaristan Müslümanlarının eğitim tarihi içinde, Osmanlı kalıntısı olan Şumnu’daki Nüvvab okulu önemli bir yer tutmaktadır. Bu makalede Medresetü’n-Nüvvab’ın Bulgaristan, Türkiye ve Balkanlardaki etkileri üzerinde durulmaktadır. Nüvvab Okulu müftü vekilleri, naibler yetiştiren bir eğitim müessesi anlamına gelir. Krallık döneminde Bulgaristan Müslümanlarının en yüksek eğitim öğretim kurumu olan bu okul bir ihtiyaçtan doğmuştur. 1908 yılında Bulgaristan bağımsızlığını ilân edince, Bulgaristan’daki Müslüman halkının ilmî, dinî ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamak için birçok ilim ve din adamına ihtiyaç bulunmaktaydı. Halkın ihtiyacı olan gerekli kadroları yetiştirmek için bir eğitim kuruluşuna ihtiyaç duyuldu. İşte bu ihtiyaçları karşılamak üzere, 1922 yılında Deliorman Bölgesi’nin merkezi sayılan Şumnu şehrinde “Nüvvab” adında bir okul açıldı. Aslında Medresetü’n-Nüvvab’ın programı geniş konuları kapsayıcı olarak hazırlanmış, Türk Tarihi ve Türk Edebiyatı Tarihi gibi konuları da ihtiva etmiş olmasına rağmen, Nüvvab Okulu’nu sadece din okulu diye yanlış tanımlayanlar da olmuştur. Bu medresede Arapça, Türkçe, Fen dersleri ve dinî eğitim yapılıyordu. Çok fonksiyonlu olan Nüvvab Okulu, Bulgaristan Müslümanlarının eğitim hayatında oldukça önemli ve müspet bir rol oynamış, yıllarca ilmî-dinî ihtiyaçlarını karşılamıştır. Ayrıca Türkiye’ye göç eden Nüvvab mezunlarının faaliyetleri de büyük bir ehemmiyet taşımaktadır. Medresetü’n- Nüvvab’ın dini eğitim hizmetlere katkısı sadece Bulgaristan ve Türkiye ile sınırlı kalmayıp, aynı zamanda Ezher Üniversitesine benzetilerek Balkanlar’da yaşayan Müslümanlar için de büyük önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

İslam, Eğitim-Öğretim, Medrese, Nüvvab

THE IMPORTANCE AND EFFECT OF MADRASATÜ’N NÜVVAB IN BULGARIA

The Nüvvab school in Shumen has an important place in the educational history of Bulgarian Muslims. This deals with the influence of theMedresetü’n-Nüvvab on Bulgaria, Turkey and the Balkans. Medresetü’n-Nüvvab was a school that raises deputy-muftis and regents. This school, which was the highest educational institution of Bulgarian Muslims during the period of the Kingdom, arose because of necessity. When Bulgaria declared its independence in 1908; the Muslim-Turkish population in Bulgaria needed too many scholars and clerics in order to meet their scientific, religious and cultural needs.There was a requirement for scientific and religious foundations in effort to raise necessary staffs that people needed. To be able to meet these requirements, a school, which is called Nüvvab, was opened in 1922 at the centre of Deliorman in the city of Shumen. Although the program of the Medresetü-Nüvvab included topics such as Turkish History and Turkish Literature History, there were also those who wrongly described the Nüvvab School as just a religious school.This school also taught Arabic, Turkish, science and religious education. The Nuvvab school had played an important and positive role in Bulgarian Muslims’ educational life and for years had met the scientific and religious needs of Muslims. It is also of great importance in the activities of Nüvvab graduates who migrated to Turkey.

Keywords:

Islam, Education-Teaching, Madrasa, Nüvvab,

PDF

___

Ahmed, S. Vedat. Bulgaristan’da Müslüman-Türk Varlığının Korunmasındaki en Önemli Etken Olan İslâmî Eğitimin Geçmişi ve Bugünü, Uluslararası Türk Dünyasının İslamiyete Katkıları Sempozyumu, 31 Mayıs-1 Haziran 2007, Isparta. Aruçi, Muhammed. Şiirlerim-Kemal Efendi Aruçi. Üsküp: Logos-A, 1999. Aydoğan, Halil. “Medresetün Nüvvab”. Ümit 10 (1996). Bektaşoğlu, Mustafa. Düzceli Âlim Yusuf Ziyaeddin Ersal Hayatı ve Eserleri, Ankara: İmaj A.Ş., 2005. Cambazov, İsmail. Bulgaristan Tarihinde Başmüftüler. Ümit 2 (1995). Davudoğlu, Ahmed. Ölüm Daha Güzeldi. İstanbul: Kitsan. 1979. Engin, Nihat. “Davudoğlu, Ahmet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 9: 52-53, İstanbul: TDV Yayınları, 1994. Ertürk, Haşim - Eminoğlu, Rasim. Bulgaristan’da Türk-İslam Eğitim ve Kültür Müesseseleri ve Medresetü’n-Nüvvab. İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı, 1993. Hatiboğlu, İbrahim. “Bulgaristan’da Çok Kültürlü Ortama Geçişte İslâmî İlimlerin İnşâi Yorumu: Yusuf Ziyaeddin Ezheri Modeli”, Diyanet İlmi Dergi 40, (2004). Hatiboğlu, İbrahim. Bulgaristan Müslümanlarında Dini Islâhat Düşüncesi, Bursa: Emin Yayınları. 2007. İzzet, Bahri. “Bulgaristan’da Dini Eğitim Sistemi III”, Kalem. 3, 12. Sofya: Fahri Beytullov. 2001. Keskioğlu, Osman. Bulgaristan’da Türkler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. 1985. Kılıç, Osman. Kader Kurbanı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. 1989. Medeniyet, Müstakilü’l-efkâr müslüman gazetesidir. Sofya, 1936. Öztürk, Ali. Bulgaristan’dan Türkiye’ye Rumeli’den Bursa’ya Hayatım ve Hatıratım. Bursa: Düşünce Kitabevi, 2004. T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Belgelerle Mustafa Kemal Atatürk ve Türk-Bulgar İlişkileri (1913-1938). Ankara, Belge 46, 2002. Topaloğlu, Aydın. “Nüvvab Okulu’nun Mensuplarından Ahmet Hasan Davudoğlu’nun Bulgaristan’daki İslâm Kültürüne Katkıları”. Ed. Ali Çaksu. Balkanlar’da İslâm Medeniyeti Milletlerarası Sempozyumu Tebliğleri. Sofya, 2000. Yaşaroğlu, Kamil. “Keskioğlu, Osman”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 25: 309-310, Ankara: TDV Yayınları, 2002.