1860 Mayıs’ında Cebel-i Lübnan’da Dürzi ve Maruniler arasında çıkan büyük çatışma bölgenin bugüne uzanan siyasi sisteminin temellerini oluştururken, Cebel-i Lübnan idari yapıdan hukuki düzene, imar faaliyetlerinden asayiş meselelerine kadar uzun soluklu reformist bir döneme şahitlik etti. Bu aşamada 1861’den itibaren doğrudan İstanbul’a bağlı olarak özerk bir biçimde yönetilen bölge, merkezden atanan mutasarrıfların reform çabalarıyla istikrarlı bir yapıya kavuşturulmaya çalışıldı. Bununla birlikte mutasarrıfların Cebel-i Lübnanlı olmaması reformlara karşı gösterilecek iç reaksiyonların tespit edilmesini zorlaştırıyor, aynı zamanda yeni idari sistem beş büyük Avrupa Devleti’nin onayıyla kurulduğu için yapılan her yeni uygulama bu devletlerin çıkarlarıyla örtüşüp örtüşmediğine göre dış reaksiyonla karşı karşıya kalıyordu. Dolayısıyla Cebel-i Lübnan idarecilerinin bölge için uygulamayı öngördükleri reform politikaları, iç ve dış dinamiklere bağlı olarak gelişiyor, değişiyor, zaman zaman da bir sorun olarak Sadaretin karşısına çıkıyordu.  Bu çalışma Cebel-i Lübnan’ın dördüncü mutasarrıfı olan İşkodra doğumlu Arnavut Paşko Vasa Paşa’nın mutasarrıflığa uzanan politik hayatı ile 1883-1892 yılları arasında bölgede yürüttüğü idari ve hukuki reform girişimlerini ele almaktadır. Vasa Paşa, Osmanlı Devleti’nin yüzyılın siyasi buhranlarıyla mücadele ettiği bir dönemde Cebel-i Lübnan’da yönetimi devralmış, bu minvalde bölge sınırları içinde hem iç problemlerle hem de uluslararası müdahalelerle karşı karşıya kalmıştır. Çalışmada Paşa’nın bu müdahaleler karşısındaki politik duruşu incelenecek, yanı sıra yaptığı idari ve hukuki değişimlerle Cebel-i Lübnan’ın mezhep sorunlarına yaklaşımı üzerinde durulacaktır. 

Abstract In May 1860, while the major conflict which took over between Druze and Maronites in Mount Lebanon forming the basis of the region's political system, the region witnessed a long-term reformist period from the administrative structure to the legal order and from zoning activities to public order issues. At this stage, the region, which was autonomously governed directly from Istanbul as of 1861, the governors – mutasarrif-  appointed from the center tried to achieve a stable structure through the administrative reform efforts. However, because the mutasarrifs were not from the Mount it was difficult to identify the internal reactions to the reforms. At the same time, since the new administrative system was established with the approval of the five major European States, every new practice faced external reaction in the context of whether these states overlapped their interests. Therefore, the reform policies envisaged by the rulers for the region developed and changed and sometimes became a problem for İstanbul, depending on the internal and external dynamics. This study examines the political life of Albanian Pashko Vasa Pasha, born in Shkodra, the fourth governor of Mount Lebanon, and his administrative and legal initiatives in the region between 1883-1892. Vasa Pasha took over the administration in Mount Lebanon during a period when the Ottoman Empire struggled with the political crises of the century and faced both internal problems and international interventions within the borders of the region. In this study, the political stance of Pasha against these interventions will be examined, as well as the approach to sectarian problems of Mount Lebanon with administrative and legal changes made by him.