İbn Rüşd Düşüncesinde Felsefe ve Toplum

Endülüs’ün büyük filozofu İbn Rüşd (ö. 1198), Aristoteles’in yorumcusu (şârih) olarak bilinir. Aklî ve naklî ilimleri bir bütün olarak tevârüs eden filozof, Endülüs’ün felsefî birikiminin zirvesini teşkil eder. Yaşadığı dönemde Murabıt ve Muvahhid idarelerinin ortaya koyduğu sosyal çalkantılara, kuzeydeki Hristiyan devletler ile Müslüman yönetimi altındaki Endülüs toprakları arasındaki pek çok siyasi probleme tanıklık etmiştir. Eflatun’un ‘Devlet’ine şerh yazan filozof, din-felsefe ilişkisine dair düşüncesinde felsefîleşmiş bir bilgi ve erdem toplumu ideali ortaya koymuştur. Onun bu anlamlı düşüncesi bugün de önemini korumaktadır. Bu çalışmada Endülüs filozofu İbn Rüşd’ün içinde bulunduğu muhit ile düşüncesinin oluşumu arasındaki irtibatlar kurulmaya çalışılmıştır. Bir filozofun içinde bulunduğu reel yapı ile düşüncesinde inşa ettiği ideal yapı arasındaki duruma dikkat çekilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İbn Rüşd, Endülüs, Felsefe, Toplum, Siyaset

Philosophy and Society in the Thought of Averroes

Andalusia’s great philosopher Averroes (d. 1198) is known as the commentator of Aristoteles. Averroes, studied intellectual and religious sciences as a whole, represents the summit of philosophical thought in Andalusia. He witnessed social disorders between the rules of Marabout and Almohad, and several political problems among Christian States in North and Muslim Spain. He wrote a commentary on Platon’s Republic and presented an ideal of community based on knowledge and virtue in his thought. His meaningful idea is still important. In this study, we seek to connect the formation of Averroes’s thought with his circle. So, we draw attention to the real structure and ideal structure which is constructed in his thought.

Keywords:

Averreos, Andalusia, Phisophy, Society, Politics,

PDF

___

Kaynakça / References Aydınlı, Yaşar. İbn Bâcce’nin İnsan Görüşü. İstanbul: İfav Yayınları, 1997. Aytekin, Arif. “İbn Tûmert”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 20: 425-427. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999. Bardakoğlu, Ali. “İbn Rüşd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20: 254-257. İstanbul: TDV Yayınları, 1999. Birgül, M. Fatih. İbn Rüşd’de Burhan. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2013. Fârâbî. Kitâbu Tahsîli’s-Saâde. nşr. Cafer Ali Yasin. 2. Baskı. Beyrut: Daru’l-Endelüs, 1981. İbn Bâcce. “İttisâlü’l-akli bi’l-insan”, Resâilü İbn Bâcce. nşr. Macid Fahri. Beyrut: Dâru’n-Nehâr, 1991. İbn Manzur. Lisânu’l-Arab. nşr. Emin Muhammed Abdülvahhab-Muhammed Sadık el-Ubeydî. 3. Baskı. Beyrut: Dâru İhyai’t-turâsi’l-Arabî, 1999. İbn Rüşd. el-Keşf an menâhici’l-edille fi akaidil-mille. nşr. Muhammet Abid el-Cabiri. Beyrut: Merkezu Dirasati’l-Vahdeti’l-Arabiyye, 1998. İbn Rüşd. ez-Zarurî fis-siyase –Muhtasaru Kitâbi’s-Siyâseti li-Eflâtûn-. nşr. M. Abid el-Câbirî. Beyrut: Merkezu Dirasâti’l-Vahdeti’l-Arabiyye, 1998. İbn Rüşd. Faslu’l-makâl fi mâ beyneş şerîati ve’l-hikmeti mine’l-ittisâl. çev. Bekir karlığa. İstanbul: İşaret Yayınları, 1992. İbn Rüşd. Felsefe–Din İlişkileri (Faslu’l-makâl, el-Keşf an minhâci’l-edille). çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 1985. İbn Rüşd. Metafizik Şerhi. çev. Muhittin Macit. İstanbul: Litera Yayınları, 2004. İbn Rüşd. Siyasete Dair Temel Bilgiler. çev. Muharrem Hilmi Özev. İstanbul: Bordo Siyah Yayınları, 2018. Karlığa, Bekir. Batı’yı Aydınlatan İslam Düşünürü İbn Rüşd. İstanbul: Mahya Yayınları, 2014. Karlığa, Bekir. “İbn Rüşd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 20: 288-292. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999. Kılıç, Cevdet. İslam Felsefesi Tarihi. Ankara: Nobel Yayınları, 2015. Kindî. Felsefi Risaleler. nşr. Mahmut Kaya. 3. Baskı. İstanbul: Klasik Yayınları, 2013. Nasr, Seyyid Hüseyin-Leaman, Oliver. “İbn Rüşd”, İslam Felsefesi Tarihi. çev. Şamil Öçal, H. Tuncay Başoğlu. İstanbul: Açılım Kitap Yayınları, 2007. Özdemir, Mehmet. Endülüs. İstanbul: İsam Yayınları, 2017. Platon. Devlet. çev. Sabahattin Eyüboğlu-M. Ali Cimcoz. 4. Basım. İstanbul: Remzi Yayınları,1980. Ragıb el-Isfahanî. el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’an. nşr. Muhammed Halil Aytânî. Beyrut: Dârul-Marife, 2007. Rızaeddin bin Fahreddin. İslâm Feylesofu İbn Rüşd. Haz. Remzi Demir-Ali Utku. Konya: Çizgi Yayınları, 2015. Rosenthal, Erwin I. J.. Ortaçağ’da İslam Siyaset Düşüncesi. çev. Ali Çaksu. İstanbul: İz Yayınları, 1996. Sarıoğlu, Hüseyin.İbn Rüşd Felsefesi. İstanbul: Klasik Yayınları, 2003. Tanju, İzzet. İbn Rüşd – Bir Erken Aydının Yaşam Öyküsü-.İstanbul: Ötüken Yayınları, 2013. Topdemir, Hüseyin Gazi. İbn Rüşd. 2. Basım. İstanbul: Say Yayınları, 2016. Yıldız, Mustafa. Endülüs’te Felsefe Din ve Siyaset İlişkisi. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2016.