Burkina Faso'da İslâmî Eğitim Kurumlarının Ortaya Çıkışı

ÖZETKüttab türü, eğitim öğretim müesseelerinin ana fikri, Hz Peygamber zamanında ortaya çıkmış ve Hz Ömer başta olmak üzere, Bütün Hulefai Raşidin döneminde devam etmiş ve daha da gelişmiştir. Daha sonraki hilafet dönemlerinde bütün islam şehirlerine yayılan küttab, Afrika’ın fethiyle, kıtanın her tarafına kurulmuştur. Kuttab/Ketatip, işgal güçlerinin Afrikaya gelmeden önce tanıdığı ilk eğitim kurumlarıdır. İslamın Bölgeye ulamasının hemen ardından kurulan İslami eğitim kurumları Küttab’larda bölge insanı hem dini hem de gerekli diğer eğitimi en güzel şekilde almıştır. Küttablarda görevleri eğitim elemanları, ondokuzuncu yüzyılın sonlarından itibaren eğitim seviyesini geliştirmek amacıyla önemli çalımalar yapmıştır. Eğitim programlarının yenilenmesi ve kalitenin artırlıması amacıyla yaptıkları çabaların bir kısmı Batılı eğitim kurumlarının bölgede açılmaya başlamasıyla sekteye uğramıştır. Küttab/Ketakit okulları yöneticileri, öğretim elemanları ve öğrencileri ülkelerini işgal eden Fransız dömürgecilere ve onların getirdikleri eğitim sistemlerine karşı mücadele etmişler ve kendi kültürleri ve eğitim müesselerini korumak için mücadele etmişlerdir.Bu makalede, once, kısaca Burina Faso’nu genel tarihinden söz edecek, daha sonra Burkina Faso'daki bu okulların ortaya çıkışı, gelişmeler ve Fransız işgalinden sonra karşılaştığı sorunlar üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Küttâb/ Ketâtîb, Eğitim Kurumları, Burkina Faso, Fransız İşgali, Afrika

The Emergence of Islamic Schools in Burkina Faso

Abstract The idea of the emergence of the traditional Islamic (Quran) schools (Katatib) was launched during the reign of the Prophet (saw) and continued and developed during the reign of the caliphs, especially during the reign of Omar Ibn al-Khattab. Nevertheless, the caliphate that was established after the rule of the guided caliphs (khulafa-a al-rashidiin) took care of this schools and they eventually spread in all Islamic cities until they even reached in all parts of Africa. These schools were the first to be known to Africans even before the advent of colonialism. In this article, we talk about the emergence and development of these schools in Burkina Faso, the most important Islamic and Arabic books used in their curriculum, the problems they faced from the French colonialists and the role played by scholars and sheikhs in resisting the French colonialists and their selfless efforts to preserve their religion, their sanctities and their homeland. Furthermore, the article also contains an overview of the state of Burkina Faso whereby we talk about its geographical location, the concept in its name, the date of entry of Islam and the proportion of all the religions in it. In addition to the most important information about this country that seems strange to many people in other continents.

Keywords:

Katatib Kuttab, Education institutions, Burkina Faso, French colonization, Africa,

PDF

___

/ Referencesالمصادر والمراجع 1) أبو غدة حسن عبد الغني. "دور الوقف في تعزيز التقدم المعرفي". بحث مقدم للمؤتمر الثالث للأوقاف بالمملكة العربية السعودية، رياض، 2009م. 2) أبو الفداء إسماعيل بن عمر بن كثير القرشي البصري. البداية والنهاية. ج5 دار الفكر 1986م. 3) اتحاد طلاب بوركينا فاسو في ليبيا، بوركينا فاسو: خصائص ومميزات، 2006م. 4) زونغو سعيد. "تطور التعليم الإسلامي في غرب إفريقيا". بحث مقدم لنيل شهادة الدكتوراه، جامعة الزيتونة بتونس، قسم الحضارة الإسلامية 2000-2001م. 5) سانفو تاسري. "الأدب العربي في بوركينا فاسو من خلال علماء منطقة سغبتنغا". بحث مقدم إلى كلية اللغة العربية في جامعة الإسلامية بنيجر لنيل درجة الإجازة العليا (ميتريز) سنة2012م. 6) الشيخ سانفو عبد الرحمن. المقابلة الشخصية في يوم الخميس الموافق: 18/10/2018م واغادوغو بوركينا فاسو. 7) سانا محمود. المقابلة الشخصية بتاريخ 20/10/2018م، واغادوغو بوركينا فاسو. 8) غنمي عم. "تطور التعليم الإسلامي في بوركينا فاسو". بحث مقدم لنيل درجة دبلوم العالي في مركز البحوث والترجمة بجامعة إفريقيا العالمية، 1993م. 9) القرآن الكريم. 10) كبوري عمر. "الدعوة وأحوال الدعاة في غرب إفريقيا: بوركينا فاسو نموذجا". بحث مقدم للمشاركة في المؤتمر العلمي السادس لطلبة وطالبات في السعودية، مدينة المنورة،2015م. 11) خالد حسن عبد الله. "التعليم العربي الإسلامي في نيجيريا". مجلة قراءات إفريقية، المنتدى الإسلامي، العدد (15) 2013م. 12) محمد عَبْد الحَيّ بن عبد الكبير الكتاني. نظام الحكومة النبوية المسمى بالتراتيب الإدارية. ج2 دار الأرقم – بيروت. 13) محمد بن سحنون. آداب المعلمين. مكتبة الفقه المالكي1972م. 14) نابالوم موسى. تاريخ التربية والتعليم في بوركينا فاسو. 2013م.
Kaynakça
Ebû Gudde, Hasan Abdulgani. “Devru’l-Vakf fi Ta’zizi’t-Tekaddümi’l-Marifî”. Suudi Arabistan Üçüncü Bilimsel Konferansı, Riyad: 2009. İbn Kesîr, İsmail b Ömer. el-Bidâye ve’n-Nihâye. Dâru’l-Fıkır, yrs.: 1986. İttihâdu Tullâbi Burkina Faso fî Libya. Burkina Faso: Ḥasâis ve Mümeyyizât. yrs.: 2006. Said, Zongo. Tatavuru’t-Ta’limi’l-İslâmî fî Garbi İfrîkıya. Doktora Tezi, Zeytune Üniversitesi, Tunus: 2001. Tasire, Sanfo. el-Edebül-Arabî fi Burkina Faso min Hilali Ulamâi Mıntıkati Sgptenga. Lisans Tezi, Nijer İslam Üniversitesi, 2012. Abdurrahman, Sanfo. Kişisel Röportaj. Vagadugu, Burkina Faso: 18.10.2018. Mahmut, Sana. Kişisel Röportaj. Vagadugu, Burkina Faso: 20.10.2018. Ömer, Ganame. Tatavvuru’t-Ta’lîmi’l-İslâmî fi Burkina Faso. Mecelletü Dirâsâti İfrîkıya, (12), Hartum: 1995. Kur’an-ı Kerim. Ömer, Kabore. “ed-Da’ve ve Ahvâlü’d-Duât fi Garbi İfrîkıya: Burkina Faso Nemûzecen”. Suudi Arabistan Altıncı öğrenciler Bilimsel Konferansı, Medine: 2015. Hasan Abdullah, Halidd. et-Ta’lîmü’l Arab’il-İslamî fî Nijerya, Mecelletü Kıraâtı İfrikiye, (15), 2013. Kettânî, Muhammed İbn Abdulhay. Nizamü’l-Hukûmeti’n-Nebeviyye el-Müsemmâ bi’t-Terâtîbil-İdâriyye. Daru’l-Erkâm, Beyrut: trs.. İbn Sehnûn, Muhammed. Âdâbu’l-Muallimîn, Mektebetü’l-Fıkhı’l-Mâlkî, yrs.: 1972. Musa, Nabalom. Târihu’t-Terbiye ve’t-Ta’lîm fî Burkina Faso. yrs.: 2013.