Kültürel Peyzajların Tarihsel Süreç İçerisindeki Değişimlerinin Tespiti: Bursa İznik Örneği

Günümüzde kültürel peyzajlar hızlı ve radikal değişimler geçirmektedirler. Bu değişimler kültürel peyzajların korunması ve yönetilmesi bağlamında değişimi anlama ve tanımlama konusunu gündeme getirmiştir. Bu kapsamda değişimin tespiti üzerine farklı bakış açılarına sahip birçok araştırma bulunmaktadır. Bu çalışmada ise niceliksel bir yöntem olan tarihi peyzaj değerledirmesi ve niteliksel bir yöntem olan rehberli gezi birlikte, Bursa’nın İznik ilçesinde uygulanmıştır. Bu amaçla tarihi peyzaj değerlendirmesi kapsamında, alana ait 1943,1953,1963,1973,1997,2011,2016 hava fotoğrafları ve 1839 yılına ait harita sayısallaştırılmıştır. Buna ek olarak rehberli gezi yöntemi kapsamında saha çalışmasında 28 adet rehberli gezi yapılmıştır. Özellikle Unesco’nun 2012 yılında yapmış olduğu güncel tarihi kentsel peyzaj tanımı kapsamında, her iki yöntem çalışma alanında uygulanmış ve elde edilen bulgular, üç başlıkta toplanmıştır. Bunlar doğal çevredeki değişimler, somut kültürel mirastaki değişimler ve somut olmayan kültürel mirastaki değişimlerdir. Her bir başlıktaki değişim süreçleri neden sonuç ilişkisi içinde net olarak belirlenmiştir. Araştırma sonucunda, İznik kentinin sahip olduğu kültürel peyzaj değerlerinin zaman içinde değiştiği tespit edilmiştir. Bu kapsamda kültürel peyzajların sürdürülebilirliği sağlanmasında farklı yöntemlerin birlikte kullanılmasının pozitif etkisi belirlenmiştir.

Detection of Cultural Landscape Changes in the Historical Process: The Case of Bursa İznik

Cultural landscapes are undergoing rapid and radical changes. These changes have brought about the concept of understanding and defining change in the context of conservation and management of cultural landscapes. There are many studies with different perspectives on the determination of such change. In this study, a quantitative method of historical landscape assessment and the commented walk method were applied to an analysis of the İznik district of Bursa. Aerial photographs from 1943,1953,1963,1973,1997, 2011, and 2016, as well as a map from 1839 were digitized for a historical landscape assessment. In addition, 28 commented walks were conducted as part of the fieldwork. The findings were examined in 3 categories using the 2012 United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation definition of a historic urban landscape: changes in natural heritage, changes in tangible cultural heritage, and changes in intangible cultural heritage. Causes of the change processes in each category were identified. As a result of the research, it was determined that the cultural landscapes of İznik had changed over time. The combined use of different methods can have a positive effect on the sustainability of cultural landscapes.

PDF

___

Aldred, O., & Fairclough, G. (2003). Historic Landcape Characterisation Taking Stock of The Method. London: English Heritage.
Antrop, M. (2004). Landscape Change and The Urbanization Process in Europe. Landscape and Urban Planning, 67(1), 9–26. https://doi. org/10.1016/S0169-2046(03)00026-4
Antrop, M. (2005). Why landscapes of The Past are Important for The Future. Landscape and Urban Planning, 70(1), 21–34. https://doi. org/10.1016/j.landurbplan.2003.10.002
Aplin, G. (2007). World Heritage Cultural Landscapes. International Journal of Heritage Studies, 13(6), 427–446. https://doi. org/10.1080/13527250701570515
Arı, Y. (2005). 20. yüzyılda Amerikan Coğrafyasının Gelişimi. Konya: Çizgi Kitapevi.
Barker, A. H. (2003). Geography and History Bridging The Divide. Cambridge: Cambridge University Press.
Buckle, R. (2002). Managing Cultural Landscape: A Case Study of Stirling Alberta (Master Tezi). University of Calgary.
Bürgi, M., Straub, A., Gimmi, U., & Salzmann, D. (2010). The Recent Landscape History of Limpach valley, Switzerland: Considering Three Empirical Hypotheses on Driving Forces of Landscape Change. Landscape Ecology, 25(2), 287–297. https://doi.org/10.1007/s10980-009-9412-2
Bürgi, M., & Turner, M. G. (2002a). Factors and Processes Shaping Land Cover and Land Cover Changes Along the Wisconsin River. Ecosystems, 5(2), 184–201. https://doi.org/10.1007/s10021-001-0064-6
Bürgi, M., & Turner, M. G. (2002b). Factors and Processes Shaping Land Cover and Land Cover Changes Along the Wisconsin River. Ecosystems, 5(2), 184–201. https://doi.org/10.1007/s10021-001-0064-6
Clark, J., Darlington, J., & Fairclough, G. (2004). Using Historic Landscape Characterisation. English Heritage & Lancashire Country Council.
Çetinkaya, G., & Uzun, O. (2014). Peyzaj Planlama. İstanbul: Birsen Yayınevi.
Dyson, L., & Hons, B. B. A. (2003). Historic Landscape Assessment: The East of England Experience Paper Product to GIS Delivery. Journal of GIS in Archaeology, (1), 63–71.
English Heritage and Home Communities Agency. (2009). Capitalising On T he Inherited landscape. English Heritage and Homes Communities Agency.
Fairclough, G. (2003). Cultural Landscape,Sustainability and Living With Change. Içinde Jeanne Marşe Tetonico and Frak Meteo ( ed) Managing chance: sustainable approaches to the conservation of the built environment proceedings (ss. 23–47). Philadelphia: Getty Publications.
Fairclough, G. (2006). A New Landscape for Cultural Managment Characterisation As A Management Tool. Içinde Landscape under pressure theory and practice of cultural heritage research and preservation Ludomir R. Lozny (Ed) (ss. 55–75). Springer.
Fairclough, G., & Herring, P. (2016). Lens, Mirror, Window: Interactions Between Historic Landscape Characterisation and Landscape Character Assessment. Landscape Research, 41(2), 186–198. https://doi.org/10.1 080/01426397.2015.1135318
Fairclough, G., Lambrick, G., & Hopkins, D. (2002). Historic Landscape Characterisation in England and Hampshire Case Study. Içinde Europe’s Cultural Landscape:Archaelogists and the Managment of Change Graham Fairclough, Stephen Rippon (ed) (ss. 69–83). Europae Archaeologiae Consilium.
Farina, A. (2000). Landscape Ecology In Action. The Netherlands: Springer.
Foster, D. R., & Motzkin, G. (2003). Interpreting and conserving the openland habitats of coastal New England: insights from landscape history. Forest Ecology and Management, 185(1), 127–150. https://doi.org/10.1016/ S0378-1127(03)00251-2
Herring, P. (1998). Cornwall’s Historic Landscape Presenting a Method of Historic Landscape Character Assessment. Cornwall: Cornwall Country Council.
İnalcık, H., Işıl, A., & Oktay, A. (2004). Tarih Boyunca İznik. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Jacques, D. (1995). The Rise of Cultural Landscapes. International Journal of Heritage Studies, 1(2), 91–101. https://doi. org/10.1080/13527259508722136
KAİP. (2006). İznik suriçi koruma amaçlı imar planı.
Kap Yücel, S. D., Aksümer, G., & Seçer, S. (2016). Kent Morfolojisindeki Değişimin Saptanmasında Farklı Metodoloji Arayışı: Bursa İznik Örneği. MSGSU Bilimsel Araştırma Projesi.
Kaya Tanrıverdi, A. (2016). Kent Kimliğ Oluşumunda Kültürel Peyzajın Rolü: Konuralp Örneği (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Düzce Üniversitesi, Fenbilimleri Enstitüsü.
Korgavuş, B. (2014). Rize Merkez İlçesi Kültürel Peyzaj Alanlarında Zamansal Değişimin Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Belirlenmesi. Artin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 15(2), 96–113.
Kuban, D. (2001). Türkiye’de Kentsel Koruma Kent Tarihleri ve Koruma Yöntemleri. İstabul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Lake, J. (2007). The English Pays: Approaches to Understanding and Characterising Landscapes and Places. Landscapes, 8(2), 28–39. https://doi. org/10.1179/lan.2007.8.2.28
Lozny, L. R. (2006). Landscape Under Pressure Theory and Practice of Cultural Heritage Research and Preservation. New York: Springer.
May, D. E. (2015). Characterisation- Based Approaches And Historic Landscape Managment İn England: An Overvies, 14(1), 1–6.
Melnick, R. Z. (2014). Cultural landscape and climate change protecting resources that matter in a future of uncertinty. Içinde New cultural landscapes Maggie Roe and Ken Taylor (Ed) (ss. 223–241). Routledge.
Mitchell, W. J. T. (1994). Landscape and Power. United State of America: University of Chicago.
Nuhoğlu Altun, N. (1998). Kuruluşundan günümüze İznik’in yerleşim özellikleri. Coğrafya Dergisi, (6), 345–367.
Nüsser, M. (2001a). Understanding Cultural Landscape Transformation: A Re-Photographic Survey İn Chitral, Eastern Hindukush, Pakistan. Landscape and Urban Planning, 57(3), 241–255. https://doi.org/10.1016/ S0169-2046(01)00207-9
Nüsser, M. (2001b). Understanding cultural landscape transformation: a rephotographic survey in Chitral, eastern Hindukush, Pakistan. Landscape and Urban Planning, 57(3), 241–255. https://doi.org/10.1016/S01692046(01)00207-9
Ojala, E., & Louekari, S. (2002). The merging of human activity and natural change: temporal and spatial scales of ecological change in the Kokemäenjoki river delta, SW Finland. Landscape and Urban Planning, 61(2), 83–98. https://doi.org/10.1016/S0169-2046(02)00104-4
Pettiteau, J. Y. (2006). La méthode des itinéraires ou la mémoire involontaire. Içinde BERQUE Augustin; BONIN Philippe; De BIASE Alessia; LOUBES Jean-Paul; PETITEAU Jean-Yves (Ed.) (s. 16). Sunulan Colloque Habiter dans sa poétique première.
Plieninger, T., & Bieling, C. (2012). Resilince And The Cultural Landscape :Understanding And Managing Chance. Cambridge University Press.
Rescia, A. J., Perez Corana, M. E., Arribas Urena, P., & Dower, J. W. (2012). Cultural Landscapes As Complex Adaptive Systems: The Cases Of Northern Spain And Northern Argentina. Içinde Resilience and the cultural landscape Understanding and managing change in human-shaped environments Tobias Plieninger, Claudia Bieling (Ed) (ss. 126–146). Cambridge University Press.
Roberts, G. (1994). The Cultural Landscape. Landscape Research, 19(3), 133–136. https://doi.org/10.1080/01426399408706442
Röhring, A., & Gailing, L. (2012). Linking Path Dependency And Resilience For The Analysis Of Landscape Development. Içinde Resilience and the cultural landscape Understanding and managing change in humanshaped environments Tobias Plieninger, Claudia Bieling (Ed) (ss. 146164). Cambridge University Press.
Rössler, M. (2006). World Heritage Cultural Landscapes: A Unesco Flagship Programme 1992 – 2006. Landscape Research, 31(4), 333–353. https://doi.org/10.1080/01426390601004210
Salt, E. (2017). Kültürel Peyzaj Alanlarının Korunması Ve Sürdürülebilirliği: İznik Kenti Örneği. Mimar Sinanan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Basılmamış Lisans Tezi.
Saunders, D. A., & Briggs, S. V. (2002). Nature grows in straight lines—or does she? What are the consequences of the mismatch between humanimposed linear boundaries and ecosystem boundaries? An Australian example. Landscape and Urban Planning, 61(2), 71–82. https://doi. org/10.1016/S0169-2046(02)00103-2
Selman, P. (2006). Planing At The Landscape Scale. Abingdon: Routledge.
Swanwick, C. (2002). Landscape character assessment guidance for England and Scotland. Prepared on behalf of The Countryside Agency and Scottish Natural Heritage. University of Sheffield, Sheffield.
Tağıl, Ş. (2006). Peyzaj Patern Metrikleriyle Balıkesir Ovası ve Yakınında Habitat Parçalılığında ve Kalitesine Meydana Gelen Değişim (19752000). Ekoloji, 15(60), 24–36.
Taylor, K. (2009). Cultural Landscapes and Asia: Reconciling International and Southeast Asian Regional Values. Landscape Research, 34(1), 7–31. https://doi.org/10.1080/01426390802387513
Taylor, K. (2012). Landscape And Meaning: Context For A Global Discourse On Cultural Landscape Values. Içinde Managing cultural landscape Taylor and Lennon (Ed). Routledge.
Taylor, K., Clair, A., & Mitcehell, N. J. (2015). Conserving Cultural Landscape Challenges And New Directions. Routledge.
Taylor, K., & Lennon, J. (2011). Cultural Landscapes: A Bridge Between Culture And Nature? International Journal of Heritage Studies, 17(6), 537–554. https://doi.org/10.1080/13527258.2011.618246
T hibaud, J. P. (2001). La méthode des parcours commentés. Içinde L’espace urbain en méthodes Michéle Grosjean Jean Paul Thibaud (Ed) (ss. 79–99). Parenthéses.
Unesco. (2009). World Heritage Cultural Landscapes, A Handbook For Conservation And Management. World Heritage Papers 26.
Unesco. (2012). Tarihi Kentsel Peyzaja İlişkin Tavsiye Kararı. Tarihinde adresinden erişildi 02.10.2017 http://www.unesco.org.tr/resimler/PeyzajTavsiyeKarari.pdf
Yücel, S. D., & Aksümer, G. (2015). Niteliksel Ve Niceliksel Yöntemlerle Kent Morfolojisinin Tarihsel Anlatısı: İzmir Selçuk Örneği. Sunulan Türkiye’de Kentsel Morfoloji Temel Yaklaşımlar ve Teknikler.