Kent ve Kadın: Bir Beden Pratiği Olarak Mekâna "Açılmak" ve "Kapanmak"

Bu çalışma, Rize merkez ilçede 2018 yılında tamamlanan üniversite öğrenci kültürü üzerine yürütülen etnografik çalışmanın bulgularına dayanmaktadır. Çalışmada, 35 kadın ve 22 erkek öğrenci ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Üniversite, kentin merkezinde olan fiziksel konumunun yanında ekonomik, sosyal ve kültürel olarak öğrencilerin varlığı ile yeniden şekillenmektedir. Kentin merkezindeki yerel eşraf ile farklı bir kültürel atmosferden kopup gelmiş öğrenci, farklı karşılaşma pratikleri ve hissiyatlar yaşamaktadır. Çalışmanın temel sorunsalı, kadın öğrencilerin kültürel hegemonya mücadelelerine kıyafetler üzerinden nasıl eklemlenmekte olduğu ve kentin ortak duyusunu hangi biçimlerde temsil ettikleri üzerinedir. Kadın öğrencilerin kampüs çevresinde etkileşerek giyim kuşam gündeliğini yeniden ürettikleri görülmektedir. Kadın öğrencilerin giyimi üzerinden gerçekleşen “ahlak” ve “biz” vurgusu ise bedendeki başörtüsü, ferace gibi sembollerle biçimlenerek eril bakışta kazanılan bir onay mekanizmasına dönüşmektedir. Böylelikle kent içindeki kamusal alanlarda kadın öğrencilerin hareketliliği artarken diğer yandan kontrol ve denetim süreçleri kadın bedenindeki çelişkileri görünür hale getirir. Kadın öğrenciler, bedenlerini örtünme pratikleri üzerinden “açık” ve “kapalı” olmak üzere ikiye ayırarak tanımlamaktadır. Bu çalışmada bedenin ikiye bölünmüş tanımlarının eril bakış ve mekandaki etkileşimlerle yeniden üretildiği ortaya çıkmıştır. Beden üzerindeki hegemonya mücadeleleri, kültürel yapılardan, bireyin moda ve tüketimle olan ilişkisine kadar genişleyen bir örüntüde değerlendirilmelidir. Ancak bu sayede, mekân ve beden arasındaki kesişimler daha da net bir görüntü sergileyebilir.

City and the Woman: “Opening” and “closing” to the Space as a Body practice

This study is based on the findings of an etnographic study, completed in 2018, on the university student culture in Rize central district. In-depth interviews were conducted with 35 female and 22 male students. The university is reshaped by the presence of students in economic, social and cultural terms as well as its pysical location in the center of the city. The student, who has come from a different cultural atmosphere, experiences different encounter practices and feelings with the local notables in the city center. The main problematic of the study is how female students are articulated to cultural hegemony struggles through clothing and in which ways they represent the common sense of the city. It is observed that female students interact with the campus and reproduce everyday rituals of clothing. The emphasis on “morality” and “us” realized through the clothing of female students shaped by headscarf and ferace is transformed into a mechanism of approval by masculine gaze. Thus, while the mobility of the female students increases in the public spaces of the city, control and surveillance mechanisms make the contradictions in the female body visible. Female students, referring to the headscarf, descibe their bodies by dividing them into categories such as “open” and “closed.” The study reveals that the definitions of the body as it is divided into two categories are reproduced through the interactions of masculine gaze and space. Struggles for hegemony over the body should be analyzed in a pattern ranging from cultural structures to the individual’s relationship to the fashion and consumption. It is only in this way that the intersections between space and body can be displayed more clearly. OPEN ACCESS This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License. Anahtar sözcükler: Açıklık/kapalılık; kadın; kültürel hegemonya; mekân; ortakduyu. Keywords: Open/closed; woman; cultural hegemony;

PDF

___

Acara, E. (2014). Ergene Nehri Kirliliği ve Kenar Mahalle Ekolojileri. In F. Ş. Cantek (Ed.), Kenarın Kitabı: "Ara"da Kalmak Çeperde Yaşamak. İstanbul: İletişim Yayınları.
Ahmed, S. (2014). Duyguların Kültürel Politikası (S. Komut, Trans.). İstanbul: Sel Yayınları.
Aktaş, C. (2014). Bacıdan Bayana: İslamcı Kadınların Kamusal Alan Tecrübesi. İstanbul: İz Yayıncılık Aktay, Y. (2003). Üniversiteden Multiversiteye: Taşra-Merkez Diyalektiği. Toplum ve Bilim(97), 93-123.
Alkan, A. (2009). Cinsiyet Dinamiklerinin Peşinden Mekânın İzini Sürmek. In A. Alkan (Ed.), Cins Cins Mekan. İstanbul: Varlık Yayınları.
Antmen, A. (2015). Kadınlar ve Sanat. In K. İnal, N. Sancar, & U. B. Gezgin (Eds.), Marka Takva Tuğra: AKP Döneminde Kültür ve Politika. İstanbul: Evrensel Yayınları.
Avcı, Ö. (2010). Bir Özneleşme Örneği Olarak İstanbul'da Dindar Üniversite Gençliği. (PhD), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul.
Balta, D. A. (2014). Modernite İçinde Bir İnanç Deneyimi: Örtünme. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Bora, T. (2006). Muhafazakâr Yerlilik Söylemi In T. Bora & M. Gültekingil (Eds.), Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce (3 ed., Vol. 5). İstanbul: İletişim Yayınları.
Bourdieu, P., & Wacquant, L. (2012). Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar (N. Ökten, Trans.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Cangızbay, K. (2003). Sürekli Seferberlik ve Teyakkuz Rejiminin Kurumu. Toplum ve Bilim(97).
Cantek, F. Ş., Ulaş, Ç. Ü., & Çakmak, S. (2014). Evin içinde sokak, sokağın içindeki ev: Kamusal ile özel "ara"sında kalanlar. In F. Ş. Cantek (Ed.), Kenarın Kitabı: "Ara"da Kalmak Çeperde Yaşamak. İstanbul: İletişim Yayınları.
Çakır, S. (2009). Osmanlı'da Kadınların Mekanı, Sınırlar ve İhlaller. In A. Alkan (Ed.), Cins Cins Mekan. İstanbul: Varlık Yayınları.
Deniz, A. Ç. (2014). "Öğrenci İşi" Üniversite Öğrencilerinin Gündelik Hayatı: İstanbul Örneği. İstanbul: İletişim Yayınları.
Eğitim-Sen. (2012). Eğitimde AKP'nin 10 Yılı. Ankara: Eğitim Sen Yayınları.
Ergur, A. (2003). Üniversitenin Pazarla Bütünleşmesi Sürecinde Akademik Dünyanın Dönüşümü. Toplum ve Bilim(97).
Geertz, C. (2007). Yerel Bilgi (K. Emiroğlu, Trans.). Ankara: Dost Yayınları.
Gökgöz, G. (2016). Gaziantep: Muhafazakâr Bir Taşra Kenti ve Emekçi Kadınların Zihin Halleri. In M. Yücebaş (Ed.), Yerli ve Milli Gündelik Hayat: Türkiye'de Gündelik Hayat Pratikleri ve İdeolojisi (pp. 105-153). İstanbul: İletişim Yayınları.
Gramsci, A. (1971). Selections from the Prison Notebooks of Antonio Gramsci (Q. Hoare & G. Nowell-Smith, Trans. Q. Hoare & G. NowellSmith Eds.): International Publishers.
Hall, S. (2002). Gramsci and us. Antonio Gramsci: Critical assessments of leading political philosophers, 227-238.
İlyasoğlu, A. (2013). Örtülü Kimlik: İslamcı Kadın Kimliğinin Oluşum Öğeleri. İstanbul: Metis Yayınları.
İnal, K. (2013). AKP'nin Neoliberal ve Muhafazakâr Eğitim Anlayışı. In İ. Uzgel & B. Duru (Eds.), AKP Kitabı: Bir Dönüşümün Bilançosu. Ankara: Phoenix Yayınları.
İnsel, A. (2003). Bir Zihniyet Tarzı Olarak Yök. Toplum ve Bilim(97).
Işık, Ş. (2008). Türkiye’de üniversitelerin kentleşme üzerine etkileri. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(3), 159-181.
Kejanlioğlu, D. B., & Taş, O. (2009). Regimes of un/veiling and body control: Turkish students wearing wigs. Social Anthropology, 17(4), 424-438.
Kılıçbay, B., & Binark, M. (2002). Consumer culture, Islam and the politics of lifestyle: Fashion for veiling in contemporary Turkey. European Journal of Communication, 17(4), 495-511.
Koyuncu, B. (2014). "Benim Milletim..." AK Parti İktidarı, Din ve Ulusal Kimlik. İstanbul: İletişim Yayınları.
Lordoğlu, C. (2016). Kent Coğrafyasında Kadınların Güvenlik Endişeleri. Modus Operandi(4), 151-177.
Meşe, İ. (2015). " İslami bir moda dergisi örneğinde moda ve tesettür: Ne türden bir birliktelik?". Fe Journal: Feminist Critique/Fe Dergi: Feminist Elestiri, 7.
Özdemir, F. U., & Yücel, G. Ç. (2015). Aliyyül Âla Dergisi: Muhafazakâr Kadının Halet-i Ruhiyesi. In A. Bora (Ed.), İradenin İyimserliği: 2000'lerde Türkiye'de Kadınlar. Ankara: Ayizi Yayınları.
Sakaranaho, T. (2006). Tartışılan Tesettür: Türkiye'de İdeolojik Bir Tartışma Konusu Olarak İslami Başörtüsü (S. Özbudun, B. Şafak, & İ. Çayla, Trans.). In S. Marcos (Ed.), Bedenler, Dinler ve Toplumsal Cinsiyet (pp. 329-344). Ankara Ütopya Yayınları.
Schick, İ. C. (2014). Cinsiyetin Üretildiği Bir Alan Olarak Mekân. In E. Çelebi, D. Havlioğlu, & E. Kayaalp (Eds.), Sınır Bilgisi: Siyasal İktidar, Toplumsal Mekân ve Kadına Yönelik Şiddet (pp. 55-77). Ankara: Ayizi Yayınları.
Sehlikoğlu, S. (2014). Mahrem Alanda Fit Olmak: Kadınlara Mahsus Spor Salonları. In E. Çelebi, D. Havlioğlu, & E. Kayaalp (Eds.), Sınır Bilgisi: Siyasal İktidar, Toplumsal Mekân ve Kadına Yönelik Şiddet (pp. 55-77). Ankara: Ayizi Yayınları.
Sümer, G. Ç. (2014). Rize’de kentleşme süreci. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi.
Şentürk, R., Cengiz, K., Küçükural, Ö., & Akşit, B. (2012). Türkiye'de Dindarlık: Sosyal Gerilimler Ekseninde İnanç ve Yaşam Biçimleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
White, J. B. (2014). Müslüman Milliyetçiliği ve Yeni Türkler (F. Güllüpınar & C. Taştan, Trans.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Yaşın, Y. N. (2002). Kimlik Piyasası: Metalar, İslamcılık, Laiklik (Z. Yelçe, Trans.). In D. Kandiyoti & A. Saktanber (Eds.), Kültür Fragmanları: Türkiye'de Gündelik Hayat. İstanbul: Metis Yayınları.
Yücebaş, M. (2015). Sürgün Üniversite: Taşrada Üniversite Sıkıntısı. Toplum ve Bilim(133), 281-301.
Zengin, A. (2009). Devletin Cinsel Kıyıları: İstanbul'da Fuhşun Mekânları. In A. Alkan (Ed.), Cins Cins Mekan. İstanbul: Varlık Yayınları.