Bir Kentsel Dönüşüm Deneyimi: Kadifekale-Uzundere İkileminde Bireysel Öyküler Üzerine Düşünmek

Neoliberal kentleşme sürecinde, modernite eksenindeki bütüncül kent planlama pratiklerinin yerini postmodernite ekseninde gelişen, kentsel sorunlara parçacıl yaklaşımlarla çözümler getiren, mikro ölçekteki uygulamalar alırken, katılımı ve bireyi merkeze alan demokrasi ve insan haklarını ön plana çıkaran planlama yaklaşımları da ivme kazanmaktadır. Neoliberal kentsel politikaların yansımaları olarak kent gündemlerinde ve kent yazınında sıklıkla yer alan kentsel dönüşüm projeleri nedeniyle müdahale gören alanlarda, mahallelerde yaşayanların görüşlerinin, beklentilerinin, günlük yaşam pratiklerinin dikkate alınmaması, merkeziyetçi, popülist politikalar bağlamında emlak eksenli gerçekleşen kentsel dönüşüm projelerine yönelik eleştirel yaklaşımların başında yer almaktadır. Kentsel dönüşüm projelerinin sosyoekonomik ve toplumsal problemlerin çözümü yerine, bu alanlardaki sorunları daha da arttırdığı, mağduriyetler yarattığı ampirik temelli pek çok araştırmada ortaya konmuştur. Bu çalışmada, Türkiye’nin nüfus yoğunluğu açısından üçüncü büyük kenti olan İzmir’de merkezi ve yerel yönetimin işbirliği ile hayata geçirilen, kentin neoliberal dönemdeki ilk büyük ölçekli dönüşüm eylemi olan Kadifekale Kentsel Dönüşüm Projesi, uygulama aşamasında Kadifekale’deki dönüşüme tanıklık edenlerin gözüyle aktarılacaktır. Bu bağlamda kentsel dönüşüm projelerinden etkilenen grupların bakış açılarının, beklentilerinin, bireylerin mekâna atfettikleri anlamın, yaşanılmış yer Kadifekale ve yeni yerleşim alanı Uzundere’ye ilişkin algıların açığa çıkarılması için “sözlü tarih” yöntemi ile elde edilen veriler, çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin elde edilmesinde “sözlü tarih” yöntemi, neoliberal politikalarla dönüşen kentlerin anlaşılması ve anlamlandırılmasına yönelik çalışmalarda, mikro düzeyde okunamayan, göz ardı edilen grupların, sosyo-ekonomik ve mekânsal bilginin, bireysel bakış açılarının ortaya konmasında, analitik düzeyde alternatif bir yöntem olarak önemli fırsatlar sunması nedeniyle seçilmiştir. “Yer”e yüklenen bireysel ve toplumsal anlamların yok olmaya direnmesi, ya da bu direncin kayda geçirilmesi, bu çalışmada sözlü tarih yöntemi ile ortaya konmaktadır.

An Urban Transformation Practice: Thinking about the Individual Stories through the Kadifekale-Uzundere Dilemma

The current neoliberal urbanization process offers microscale, partial, segmented solutions to urban problems from a perspective of postmodernity; however, the notion of comprehensive, large-scale urban planning based on the axis of modernity, with planning approaches that focus on human rights, participation, and democracy, has been accelerating. The primary critical approach to the state-led, property- led, transformation projects that have often been often at the forefront of the urban agenda as a reflection of neoliberal urban policies is that the projects usually haven’t considered the views, expectations, and daily life of the residents of the neighborhood. Rather than solving socioeconomic problems, urban transformation projects have many times been reported to actually cause problems and lead to unjust treatment of residents. This article describes the fırst large-scale urban transformation activity project in Turkey’s third-largest city, İzmir. The Kadifekale Urban Transformation Project, which was implemented with the collaboration of the central and the local government as part of the neoliberal era, is reflected in this article through the eyes of people who experienced the transformation in Kadifekale during the implementation phase. Data were obtained using the oral history method to reveal the expectations and views of groups who were affected by this urban transformation project, including the meaning they attributed to Kadifekale and the new place of resettlement, Uzundere. The oral history method was chosen for this research because it offers important opportunities to increase understanding of the transformation processes occurring in cities under neoliberal policies; it reveals the perspectives of “others,” which are often unreadable and unrecognized on the socioeconomic and spatial information at the micro-level. The oral histories of this study record local resistance to the destruction of individual and social interpretations of the meaning of space.

___

  • Ahmet Piriştina Kent Arşivi Müzesi (APİKAM), 2013.
  • Altınok, E. (2012). Kentsel Mekânın Yeniden Organizasyonunun Ekonomi Politiği ve Mülkiyete Müdahale 2000 Sonrası Dönemde İstanbul TOKİ Örneği (Yayımlanmamış doktora tezi).Yıldız Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Ataöv, A.(2007). Planlamada Sosyal Bilimcinin Değişen Rolü: Toplumdan Biri Olmak. METU JFA, 2007/1,19-152.
  • Burgan, E. (2012). Dönüşen Kentte Bir Altkültür: İzmir Kadifekale Gençliği Örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
  • Çetin, İ. (2012). Gecekondunun Mekân Sosyolojisi İzmir Araştırması (1. Baskı). İstanbul: Yaba Yayınları.
  • Demirtas Milz. N.(2013). Regime of Informality in Neoliberal Times in Turkey: The Case of the Kadifekale Urban Transformation Project.International Journal Of Urban And Regional Research , Vol. 37, No. 2, 689-714.
  • Ekşisözlük, (2015). Kadifekale. 12 Ocak2014,https://eksisozluk.com/ kadifekale--106703.
  • Eranıl Demirli, M. (2011).Socio-Spatial Analysis Of Urban Renewal in The Case Of Relocating Kadifekale İnhabitants to TOKI Uzundere (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İzmir Ekonomi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Firidin, E. (2004). Değişen Paradigmalar Eksenine Kent Planlamaya Yeni Yaklaşımlar. Planlama, 2004/2, 44-50.
  • Gedikler H. G. (2012). 1950’li Yıllarda İzmir. İzmir : Şenocak Yayınları.
  • Gittigidiyor,(b.t-a),izmir-kadifekale-gazinosu-foto-kabi, 25 Şubat 2014, https://urun.gittigidiyor.com/koleksiyon/izmir-kadifekale-gazinosufoto-kabi-109430186
  • Göksu, S. (2012). Stratejik Mekânsal Planlama ve İlişkisel Coğrafya Üzerine Düşünceler. Planlama, 53, 54-62.
  • Harvey, D. (2012). Asi Şehirler. İstanbul: Metis Yayınları.
  • Hoopes, J. (1979). Oral History: An Introduction For Students. The University Of North Carolina Press, Chapel Hill, 1979.
  • Işık, O. (1994). Değişen Toplum / Mekân Kavrayışları: Mekânın Politikleşmesi, Politikanın Mekânsallaşması. Toplum ve Bilim, 64-65, 7-33.
  • İzmir Büyükşehir Belediyesi web sitesi, (b.t-a). Kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri. 30 Ocak 2015, http://www.izmir.bel.tr/Projeler/0/95/ara/tr.
  • Kaya, N (2002). Analysis Of The Interaction Between Theory and Practice in Urban Planning: Understanding Izmir Experience. (Yayımlanmamış doktora tezi). İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü/ Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
  • Mirioğlu, G. (2013). İzmir’deki Kentsel Dönüşüm Projeleri Üzerinden Karşılaştırmalı Bir Coğrafi Analiz: Kadifekale-Uzundere Örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir
  • Mutlu Kılıç, E. ve Göksu, E. (2016). Ağ Analizi Yönteminin İzmir’in Neoliberal Donemdeki İlk Büyük Ölçekli Kentsel Dönüşüm Projesi Bağlamında Ele Alınması. S. Geniş ve E. Osmanoğlu (Ed.), II. Uluslararası Kent Araştırmaları Kongresi, Bildiriler Kitabi içinde (s.26-42) İstanbul: İTÜ.
  • Mutlu, E. (2009). Criteria For A “Good” Urban Renewal Project: The Case Of Kadıfekale Urban Renewal Project (Izmır, Turkey). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü/ Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
  • Mutman, M. (1994). Üretilen Mekân, Yok Olan Mekân. Toplum ve Bilim, 64- 65, 181-196.
  • Şengül, T. (2012). Planlama Paradigmalarının Dönüşümü Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme, Kentsel Planlama Kuramları İçinde, (59-113). Ankara: İmge Yayınevi.
  • Thompson, P. (1999), Geçmişin Sesi, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, (2012). Kadifekale heyelanı ile ilgili basın açıklaması. 15 Mayıs 2014, http://www.jmo.org.tr/genel/bizden_ detay.php?kod=5471&tipi=2&sube=7#.V7AZrvmLTI
  • https://harita.yandex.com.tr, Erişim Tarihi: 21.05.2015
  • https://www.google.com.tr/maps/place/Toki+Uzundere+Konutları Erişim Tarihi: 16.04.2014