Pamphylia’nın İlk Neokoros Unvanının Perge’ye Verilmesi Hakkında Düşünceler

Bu çalışma hem imparator Vespasianus tarafından Perge kentine ilk neokor unvanı verilmesinin arkasındaki nedenler hem de kentin ekonomik kapasitesi, mimari gelişimi, ulaşım olanakları ve gerek Roma gerekse de imparator Vespasianus ile olan ilişkileri üzerine yoğunlaşmaktadır. Buna ek olarak kentin Roma vatandaşlarının Perge kentinde bir imparator kültü kurma üzerine olan istekliliği ele alınacaktır.

Pamphylia’nın İlk Neokoros Unvanının Perge’ye Verilmesi Hakkında Düşünceler

The article focuses both on the reasons behind Perge’s the first neocorate title given by emperor Vespasian and on some important aspects such as the city’s economic capacity, its architectural development, transport options and relations with Rome and emperor Vespasian. In addition, the eagerness of the city’s Roman citizens to establish an emperor cult in Perge will also be discussed.

___

  • Abbasoğlu 2001 H. Abbasoğlu, The Founding of Perge and Its Development in the Hellenistic and Roman Periods, şurada: D. Parrish (ed.), Urbanism in Western Asia Minor, New Studies on Aphrodisias, Ephesos, Hierapolis, Pergamon, Perge and Xanthos, Portsmouth 2001, 172–188 (Journal of Roman Archaeology, Supplementary Series 45).
  • Abbasoğlu 2003 H. Abbasoğlu, Zur Geschichte der Ausgrabungen in Perge, şurada: H. Abbasoğlu – W. Martini (edd.), Die Akropolis von Perge. Band 1: Survey und Sondagen 1994–1997, Mainz 2003, 1–11.
  • Adak – Atvur 1999 M. Adak – O. Atvur, Epigraphische Mittelungen aus Antalya II. Die pamphylische Hafenstadt Magydos, EA 31, 1999, 53–68.
  • Albek 1972 A. Albek, Perge Şehri Su Yolları, Belleten 36.143, 1972, 289–291.
  • Baz 2008 F. Baz, M.S. I.–II Yüzyıllarda Side Antik Kentine Neokoros Unvanı Verilip Verilmediği Meselesine İlişkin Düşünceler, şurada: İslam Öncesinden Çağdaş Türk Dünyasına Prof. Dr. Gülçin Çandarlıoğlu’na Armağan, ed. O. Yorulmaz et alii, İstanbul 2008, 139–152.
  • Baz 2013 F. Baz, Aspendos Kentinde İmparator Kültüne İlişkin Gözlemler, Adalya 16, 2013, 71–84.
  • Bosch 1957 E. Bosch, Pamphylia Tarihine Dair Tetkikler (Antalya Bölgesi’nde Araştırmalar 1), Studien zur Geschichte Pamphyliens (Untersuchungen in der Gegend von Antalya), (çev. S. Atlan), Ankara 1957.
  • Bosch 1967 E. Bosch, Quellen der Geschichte der Stadt Ankara im Altertum, Ankara 1967.
  • Brandt 1992 H. Brandt, Gesellschaft und Wirtschaft Pamphyliens und Pisidiens im Altertum, Bonn 1992 (AMS 7).
  • Brandt – Kolb 2005 H. Brandt – F. Kolb, Lycia et Pamphylia: Eine römische Provinz im Südwesten Kleinasiens, Mainz 2005.
  • Brückner – Kelterbaum 2013 H. Brückner – D. Kelterbaum, The Aksu Çayı (Kestros River) coastal plain and the harbour of Perge – a palaeogeographic and geoarchaeologic Study in ancient Pamphylia (SW Turkey), in: Petasos. Festschrift für Hans Lohmann, (Mittelmeerstudien 2), Paderborn 2013, 341–353.
  • Burrell 2004 B. Burrell, Neokoroi: Greek Cities and Roman Emperors, Leiden 2004.
  • Büyükyıldırım 1994 G. Büyükyıldırım, Antalya Bölgesi Tarihi Su Yapıları, Ankara 1994.
  • Cerfaux – Tondriau 1957 L. Cerfaux – J. Tondriau, Un concurrent du christianisme. Le Culte des Souverains dans la Civilisation Greco-Romaine, Paris 1957.
  • Clauss 1999 M. Clauss, Kaiser und Gott. Herrscherkult im römischen Reich, Stuttgart-Leipzig 1999.
  • Çağlayan 2009 Ç. Çağlayan, Perge Antik Kentinde Suyun Kullanımı, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2009.
  • Çelgin 2002 A. V. Çelgin, Termessos’taki Artemis Tapınakları. Epigrafik Verilere Göre Genel Bir Değerlendirme, Anadolu Araştırmaları 16, 2002, 87–114.
  • Deininger 1965 J. Deininger, Die Provinziallandtage der römischen Kaiserzeit von Augustus bis zum Ende des dritten Jahrhunderts n. Chr., München 1965 (Vestigia 6).
  • Deininger 1978 J. Deininger, Zur Begründüng des Provinzialkultes in der Baetica, MDAI 5, 1964, 167–179.
  • Delemen 2008 İ. Delemen, Antik Çağda Çeşme Yapıları ve Perge’den Örnekler, şurada: Geçmişten Geleceğe Su Yapılarında Taş, Mimarlar Odası Antalya Şubesi 19–20 Aralık 2008, Antalya 2008, 136–141.
  • Delemen 2009 İ. Delemen, Two New Portrait Heads with Priestly Crowns from Perge, Adalya 12, 2009, 173–184.
  • Dräger 1993 M. Dräger, Die Städte der Provinz Asia in der Flavierzeit: Studien zur kleinasiatischen Stadt und Regionalgeschichte, Frankfurt am Main 1993.
  • Eck 1970 W. Eck, Die Legaten von Lykien und Pamphylien unter Vespasian, ZPE 6, 1970, 65–75.
  • Eck 2007 W. Eck, Die politisch-administrative Struktur der kleinasiatischen Provinzen waehrend der hohen Kaiserzeit, şurada: Tra Oriente e Occidente: Indeigeni, Greci e Romani in Asia Minore Atti del Convegno Internazionale Cividale del Friuli, 28–30 settembre 2006, Pisa 2007, 189–207.
  • Eck 2012 W. Eck, Der Anschluß der kleinasiatischen Provinzen an Vespasian und ihre Restrukturierung unter den Flaviern, şurada: Vespasiano e l’impero dei Flavi, Atti del Convegno, Roma, Palazzo Massimo, 18–20 novembre 2009, ed. L. C. Colognesi – E. T. Scandone, Rom, 2012, 27–44.
  • Erol-Özdizbay 2012 A. Erol-Özdizbay, Perge Sikkelerinde Agonistik Ödül Taçları, Adalya 15, 2012, 203–222.
  • Ercenk 1992 G. Ercenk, Pampyhlia Bölgesi ve Çevresi Eski Yol Sistemi, Belleten 56.216, 1992, 361–370.
  • Ferguson 1987 J. Ferguson, Ruler-Worship, şurada: The Roman World, ed. J. Wacher, Londra-New York 1987, 766–784.
  • Fishwick 1961 D. Fishwick, The Imperial Cult in Roman Britain, Phoenix 15, 1961, 213–229.
  • Fishwick 1972 D. Fishwick, The Institution of the Provincial Cult in Roman Mauretania, Historia 21, 1972, 698–711.
  • Franke 1968 P. R. Franke, Kleinasien zur Römerzeit. Griechisches Leben im Spiegel der Münzen, München 1968.
  • French 1980 D. French, The Roman Road-System of Asia Minor, ANRW II 7.2, 1980, 698–729.
  • Friesen 1993 S. J. Friesen, Twice Neokoros. Ephesus, Asia and the Cult of the Flavian Imperial Family, Leiden 1993.
  • Gliwitzky 2010 C. Gliwitzky, Späte Blüte in Side und Perge: Die pamphylische Bauornamentik des 3. Jahrhunderts n. Chr., Bern-New York 2010.
  • Habicht 1972 Chr. Habicht, Die augusteische Zeit und das erste Jahrhundert nach Christi Geburt, in: W. den Boer (ed.), Le culte des souverains dans l’empire romain, Genève 1972, 39–99.
  • Haensch 1997 R. Haensch, Capita provinciarum. Statthaltersitze und Provinzialverwaltung in der römischen Kaiserzeit, Mainz 1997.
  • Halfmann 1986 H. Halfmann, Die Alanen und die römische Ostpolitik unter Vespasian, EA 8, 1986, 39–50.
  • Hall 1983 A. S. Hall, The Oenoanda Survey (1974–1982), AST 1, 1983, 145–149.
  • Hall 1984 A. S. Hall, An Unidentified Governor of Lycia-Pamphylia under Vespasian, EA 4, 1984, 27–36.
  • Harl 1987 C. Harl, Civic Coins and Civic Politics in the Roman East, A.D. 180–275, California 1987.
  • Hellenkemper – Hild 2004 H. Hellenkemper – F. Hild, Tabula Imperii Byzantini 8: Lykien und Pamphylien, Viyana 2004.
  • Herzog-Häuser 1924 G. Herzog-Häuser, Kaiserkult, RE Supplement 4, 1924, 806–853.
  • İplikçioğlu 2008 B. İplikçioğlu, Die Provinz Lycia unter Galba und die Gründung der Doppelprovinz Lycia et Pamphylia unter Vespasian, Anzeiger der philosophisch-historischen Klasse der Österreichischen Akademie der Wissenschaften 143.2, 2008, 5–23.
  • Laube 2003 dn. 48 Die frühkaiserzeitliche Panzerstatue, şurada: H. Abbasoğlu – W. Martini (edd.), Die Akropolis von Perge. Band 1: Survey und Sondagen 1994–1997, Mainz 2003, 151–155.
  • Leschorn 1992 dn. 18 W. Leschhorn, Die Anfänge der Provinz Galatia, Chiron 22, 1992,315–336.
  • Levick 2004 B. Levick, “How Different from Us”: Inscriptions of Pamphylian Cities under the Roman Empire, şurada: Colloque International a la memoire de Louis Robert, Paris 2004, 255–276.
  • Liertz 1998 U. M. Liertz, Kult und Kaiser: Studien zu Kaiserkult und Kaiserverehrung in den germenischen Provinzen und in Gallia Belgica zur römischen Kaiserzeit, Rom 1998.
  • Mackay 1990 T. S. Mackay, The Major Sanctuaries of Pamphylia and Cilicia, ANRW II 18.3, 1990, 2045–2129.
  • Macro 1980 dn. 35 D. Macro, The Cities of the Asia Minor under the Roman Imperium, ANRW II, 7 2, 1980, 658–697.
  • Magie 1950 D. Magie, Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ vol. I–II, Princeton 1950.
  • Mansel 1975 A. M. Mansel, Die Nymphaeen von Perge, IstMitt 25, 1975, 368–372.
  • Marek 2010 Chr. Marek, Geschichte Kleinasiens in der Antike, Münih 2010.
  • Martini 2010 W. Martini, Die Akropolis von Perge in Pamphylien. Vom Siedlungsplatz zur Akropolis, Stuttgart 2010.
  • Martini et al. 2008 W. Martini – H. Brückner – N. Eschbach – D. Kelterbaum – M. Recke, Der Flusshafen von Perge in Pamphylien. Ein geoarchäologischer Survey löst ein altes Problem, Archäologischer Anzeiger 2008/1, 163–179.
  • Mellor 1992 R. Mellor, The Local Charakter of Roman Imperial Religion, Athenaeum 80, 1992, 385–400.
  • Merkelbach et alii 1997 R. Merkelbach – S. Şahin – J. Stauber, Kaiser Tacitus erhebt Perge zur Metropolis Pamphyliens und Erlaubt einen Agon, EA 29, 1997, 69–74.
  • Millar 1977 F. Millar, The Emperor in the Roman World (31 BC–AD 337), Londra 1977.
  • Mitchell 1986 St. Mitchell, Galatia under Tiberius, Chiron 16, 1986, 17–33.
  • Mitchell 1993 St. Mitchell, Anatolia. Land, Men and Gods in Asia Minor Anatolia, vol 1: The Celts in Anatolia and the Impact of Roman Rule, Oxford 1993.
  • Mitchell – French 2012 St. Mitchell – D. French, The Greek and Latin Inscriptions of Ankara (Ancyra), vol. I: From Augustus to the end of the third century AD, Münih 2012.
  • Onur 2008 F. Onur, Two Procuratorian Inscriptions from Perge, Gephyra 5, 2008, 53–66.
  • Onurkan 1969/70 S. Onurkan, Artemis Pergaia, IstMitt 19–20, 1969/70, 289–298.
  • Özdizbay 2008 A. Özdizbay, Pamphylia - Perge Tarihi ve Roma İmparatorluk Dönemi Öncesi Perge’nin Gelişimi: Güncel Araştırmalar Işığında Genel bir Değerlendirme, şurada: İ. Delemen – S. Çokay-Kepçe – A. Özdizbay – Ö. Turak (edd.), Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı - Euergetes – Festschrift für Prof. Dr. Abbasoğlu zum 65. Geburtstag, Cilt 1, İstanbul 2008, 858–861.
  • Özdizbay 2010 A. Özdizbay, Perge’den bir İmparator Kültü Rahibi Portresini Kimliklendirme Önerisi, Adalya 13, 2010, 195–203.
  • Özdizbay 2012 A. Özdizbay, Perge’nin M.S. 1.–2. Yüzyıllardaki Gelişimi = Die Stadtentwicklung von Perge im 1.–2. Jh. n. Chr., Antalya 2012.
  • Öztürk 2004 A. Öztürk, Macht der Architektur. Architektur der Macht in der Kaiserzeit von Perge, şurada: E. L. Schwandner – K. Rheidt (edd.), Macht der Architektur. Architektur der Macht: Bauforschungskolloquium in Berlin vom 30. Oktober bis 2. November 2002, Mainz 2004, 201–210.
  • Özgen 2009 M. Özgen, Anadolu’da Roma Dönemi Takları ve Tak Biçimli Kent Kapıları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2009.
  • Pekman 1973 A. Pekman, Perge Tarihi. History of Perge, Ankara 1973.
  • Price 1984 S. R. F. Price, Rituals and Power. The Roman Imperial Cult in Asia Minor, Cambridge 1984.
  • Rémy 1986 B. Rémy, L’Évolution Administrative de l’Anatolie aux Trois Premiers Siècles de notre Ère, Lyon 1986.
  • Roueché 1989 Ch. Roueché, Floreat Perge, şurada: M. M. MacKenzie – Ch. Roueché (edd.), Images of Authority. Papers Presented to Joyce Reynolds on the Occasion of her 70th Birthday, Cambridge 1989, 206–228 (Cambridge Philological Society, Suppl. Vol. 16).
  • Scott 1975 F. Scott, The Imperial Cult under the Flavians, Stuttgart-Berlin 1996.
  • Sherk 1950 R. K. Sherk The Legates of Galatça from Augustus to Diocletian, Baltimore 1951.
  • Stahl 1978 M. Stahl, Imperiale Herrschaft und Provinziale Stadt. Strukturprobleme der römischen Reichsorganisation im 1.–3. Jh. der Kaiserzeit, Göttingen 1978.
  • Strobel 1985 K. Strobel, Ein neues Zeugniss für die Statthalterschaft des M. Hirrius Fronto Neratius Pansa in Lykia-Pamphylia aus Oinoanda?, ZPE 61, 1985, 173–180.
  • Şahin 1995 S. Şahin, Studien zu den Inschriften von Perge II: Der Gesandte Apollonius und seine Familie, EA 25, 1995, 1–24.
  • Şahin – Adak 2007 S. Şahin – M. Adak, Stadiasmus Patarensis. Itinera Romana Provinciae Lyciae, İstanbul 2007.
  • Takmer – Önen 2008 B. Takmer – N. Önen, Batı Pamphylia’da Antik Yol Araştırmaları: Via Sebaste’nin Perge-Klimaks Arası Güzergahında Yeni bir Yol Kalıntısi, Adalya 11, 2008, 109–132.
  • Walser 1980 G. Walser, Die Straßenbau-Tätigkeit von Kaiser Claudius, Historia 29, 1980, 438–462.
  • Weiss 1991 P. Weiss, Auxe Perge. Beobachtungen zu einem bemerkenswerten städtischen Dokument des 3. Jahrhunderts n. Chr., Chiron 21, 1991, 353–392.
  • Wlosok 1978 A. Wlosok, Einführung, şurada: A. Wlosok (ed.), Römischer Kaiserkult, Darmstadt 1978, 1–52.