XV-XVI. yüzyılda Turhal kazası ' nda nüfus- toprak ilişkisi

Bu çalışmada, Turhal Kazası’nın 1455-1574 tarihleri arasındaki nüfus değişimi konu edilerek, bu değişimin ekilebilir toprak üzerindeki etkisi irdelenmektedir. Bu bağlamda, Turhal Kazası’nın bahsi geçen döneme ait dört mufassal tahrir defteri verileri ekseninde, ekilebilir arazinin üzerinde bir nüfus baskısının olup olmadığı sorgulanmaktadır.

The relationship between population and land in Turhal in the $15^{th} and 16^{th}$ century

This study will examine the change in the population rate of the town of Turhal between the years 1455 and 1574, and its effect on arable land. Within this framework, it is questioned whether there is a population pressure upon the arable land based on four Turhal tax registers belonging to the aforementioned years.

PDF

___

1- Arşiv Belgeleri

– Başbakanlık Osmanlı Arşivi Tapu Tahrir Defterleri: 2, 19, 71, 79, 123, 199, 205, 287, 408.

– Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyûd-ı Kadîme Arşivi Tapu Tahrir Defterleri: 12, 14, 142, 144, 153.

2- Araştırma-İnceleme Eserler ve Yayınlanmış Arşiv Vesikaları

3 Numaralı Mühime Defteri (966-968 / 1558-1560), Özet ve Transkripsiyon, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşiv Daire Başkanlığı Yay., Ankara 1993.

AÇIKEL, Ali, “XV-XVI. Yüzyıllarda Artukabad Kazası’nın Sosyal Yapısı”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 25, Erzurum 2004, s. 181-220.

AKDAĞ, Mustafa, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve İnkişafı Devrinde Türkiye’nin İktisadi Vaziyeti”, Belleten, XIII/51(1949), s. 497-568

AKDAĞ, Mustafa, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve İnkişafı Devrinde Türkiye’nin İktisadi Vaziyeti”, Belleten, XIV/55 (1950), s. 319-411

AKDAĞ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi (1453-1559), C. 2, Barış Yay., Ankara 1999.

ARSLAN, Hüseyin, 16. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda Yönetim, Nüfus, İskan, Göç ve Sürgün, Kaknüs Yay., 1. Basım, 2001.

BALTA, Evangelia, Rural and Urban Population In The Sancak of Euripos In The Early 16th Century, Athens 1992.

BARKAN, Ömer L., “XVI. Asrın İkinci Yarısında Türkiye’de Fiyat Hareketleri”, Belleten, XXXIV/133-136 (1970), s. 557-607.

BARKAN, Ömer Lütfi, “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”, Türkiyat Mecmuası, X, İstanbul 1953, s. 1-25.

BARKAN, Ömer Lütfi, XV ve XVI inci Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Zirai Ekonominin Hukuki ve Mali Esasları Kanunlar, C. 1, İstanbul 1943.

BRAUDEL, Fernand, II. Felipe Döneminde Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, C. 1, İmge Yay., Ankara 1993.

BULDUK, Üçler, XVI. Asırda Karahisar-ı Sahib Sancağı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 1993.

CİLLOV, Haluk, Nüfus İstatistikleri ve Demografinin Genel Esasları, İstanbul 1960.

COOK, Michael Allan, Population Pressure In Rural Anatolia 1450-1600, London Oxford University Pres, Newyork Toronto 1972.

ÇAKMAK, Biray, “Çepni, Çandır ve Okçulu Köyleri Örnekleminde Tahrir Defterlerine Dayalı Bir Mikro-Tarih Analizi”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, S. 13, 2010, s. 41-60.

DAVİD, Geza, “The Age of Unmarried Male Children in the Tahrir-Defters (Notes on the Coefficient)”, Acta Orientalia, XXX1 (3), 1977, s. 347-357.

DEMİR, Alpaslan, “16. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır Şehir Demografisine Göçlerin Etkisi”, Bilig, S. 50, Ankara 2009, s. 15-30.

DEMİR, Alpaslan, “XVI. Yüzyıl Anadolusunda Dış Göçler: Şarkiyan”, Karadeniz Araştırmaları, S. 28, Ankara 2011, s. 51-66.

DEMİR, Alpaslan, “XVI. Yüzyılda Koğans Nahiyesi: Nüfus ve Yerleşme”, Historystudies, 3/2, 2011, s. 125-145.

DEMİR, Alpaslan, XVI. Yüzyılda Samsun-Ayıntab Hattı Boyunca Yerleşme, Nüfus ve Ekonomik Yapı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2007.

EMECEN, Feridun, XVI. Asırda Manisa Kazası, TTK Yay., Ankara 1989.

ERCİŞLİ, Sezai, “Meyveciliğin Ekolojik İstekleri”, Genel Meyvecilik, (Editörler: Prof.Dr. Resul Gerçekçioğlu-Prof.Dr. Şükriye Bilgener-Prof.Dr. Arif Soylu), Nobel Yay., Ankara 2008, s. 33-49.

FAROQHI, Suraiya, Osmanlıda Kentler ve Kentliler, (Çeviren: Neyyir Kalaycıoğlu), İstanbul 1994.

FAROQHI, Suraiya-ERDER, Leila T., , “Anadolu Şehirsel Ağının Onaltıncı Yüzyıldaki Gelişimi”, Osmanlı Şehirleri ve Kırsal Hayatı, (Çeviren: Emine Sonnur Özcan), Doğu Batı Yay., Ankara 2006, s. 11-56.

GÜMÜŞÇÜ, Osman, XVI. Yüzyılda Larende (Karaman) Kazasında Yerleşme ve Nüfus, TTK Yay., Ankara 2001.

GÜNDÜZ, Tufan, Son Kızılbaş Şah İsmail, Yeditepe Yay., İstanbul 2010.

GÜRBÜZ, Adnan, “XV-XVI. Yüzyıllarda Sivas Şehrinde İdari ve Ekonomik Yapı”, Vakıflar Dergisi, XXVI, Ankara 1997, s. 87-96.

GÜRBÜZ, Adnan, Toprak-Vakıf İlişkileri Çerçevesinde XVI. Yüzyılda Amasya Sancağı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 1993.

GÜZEL, Nuri, Toprak Verimliliği ve Gübreler, Çukurova Üniv. Ziraat Fakültesi Yay., No:168, Ders Kitabı No: 13, Adana 1983.

Hoca Sadeddin, Tacü’t-tevârih, C. 2, İstanbul, 1279.

İNALCIK, Halil, “Osmanlılar’da Raiyyet Rüsûmu”, Belleten, XXIII/92 (1959), s. 575- 610.

İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi (1300-1600), C. 1, (Çeviren: Halil Berktay), Eren Yay., İstanbul 2000.

İSLAMOĞLU, Huri ve FAROQHI, Suraiya, “Crop Patterns and Agricultural Production Trends in Sixteenth-Century Anatolia”, Review, II, 3, 1979, s. 401-437.

İSLAMOĞLU, Huri, “16. Yüzyıl Anadolusu’nda Köylüler, Ticarileşme ve Devlet İktidarının Meşrulaştırılması”, Osmanlı’da Toprak Mülkiyeti ve Ticari Tarım, (Editörler: Çağlar Keyder, Faruk Tabak), Tarih Vakfı Yurt Yay., 1998, s. 59-81.

İSLAMOĞLU-İNAN, Huricihan, Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Köylü, İletişim Yay., İstanbul 1991.

KARAMAN, Deniz, “16. Yüzyılda Ayaş Kazası –İktisadi Tahlil Denemesi-”, Belleten, LXVI/246, s. 421-501.

KANKAL, Ahmet, Tapu Tahrir Defterlerine Göre 16. Yüzyılda Çankırı Sancağı, Ankara Üniversitesi Sosyal Blimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara 1993.

KANKAL, Ahmet, XVI. Yüzyılda Çankırı, Çankırı 2009

KATES, Robert W., “İnsan-Çevre Geleneği: Takip Edilmeyen, Halen Bizi Bekleyen Yol”, (Çev. Yılmaz Arı), 20. Yüzyılda Amerikan Coğrafyasının Gelişimi, Çizgi Kitabevi, Konya 2005.

KURT, Yılmaz, “Osmanlı Toprak Yönetimi”, Osmanlı, C. 3, Yeni Türkiye Yay., Ankara 1999, s. 59-65.

MİROĞLU, İsmet, Kemah Sancağı ve Erzincan Kazası (1520-1566), TTK Yay., Ankara 1990. Müneccimbaşı Ahmet Dede, Müneccimbaşı Tarihi, C. II, Tercüman Yay., (Çeviren: İsmail Erünsal).

ÖZ, Mehmet, “Osmanlı Klasik Döneminde Tarım”, Osmanlı, C. 3, Yeni Türkiye Yay., Ankara 1999, s. 66-73.

ÖZ, Mehmet, “Reâyâ”, TDVİA, C. 34, İstanbul 2007, s. 490-493.

ÖZ, Mehmet, “Tahrir Defterlerindeki Sayısal Veriler”, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatik, (Editör: Halil İnalcık-Şevket Pamuk), Devlet İstatistik Enstitüsü Yay., Ankara 2000, s. 17-32.

ÖZ, Mehmet, “Tahrir Defterlerine Göre Vezirköprü Yöresinde İskan ve Nüfus (1485- 1576)”, Belleten, LVII/219 (1994), s. 509-537.

ÖZ, Mehmet, “Tahrir Defterlerinin Osmanlı Tarihi Araştırmalarında Kullanılması Hakkında Bazı Düşünceler”, Vakıflar Dergisi, XXII, 1991, s. 429-439.

ÖZ, Mehmet, “XVI. Yüzyıl Anadolusu’nda Köylülerin Vergi Yükü ve Geçim Durumu Hakkında Bir Araştırma”, Osmanlı Araştırmaları, XVII, İstanbul 1997, s. 77-90.

ÖZ, Mehmet, XV-XVI. Yüzyıllarda Canik Sancağı, TTK Yay., Ankara 1999.

ÖZEL, Oktay, “Nüfus Baskısından Krize: 16.-17. Yüzyıllarda Anadolu’nun Demografi Tarihi’ne Bir Bakış”, VIIIth International Congress on the Economic and Social History of Turkey, (Papers, June 18-21, 1998, Bursa-Turkey), Morrisville: Lulu Press, 2006, s. 219-227.

ÖZEL, Oktay, “Population Changes in Ottoman Anatolia During The 16th and 17th Centuries: ‘Demographic Crisis’ Reconsidered”, International Journal of Middle East Studies, 36, Cambridge University Press, 2004, s. 183-205.

ÖZEL, Oktay, Changes in Settlement Patterns, Population and Society in Rural Anatolia: A Case Study of Amasya (1576-1642), A thesis submitted to the university of Manchester for the degreeof Ph.D. in the faculty of arts, Department of Middle Eastern Studies, Manchester 1993.

SAVAŞ, Saim, XVI. Asırda Anadolu’da Alevilik, Vadi Yay., Ankara 2002.

SÜMER, Faruk, Safevi Devletinin Kuruluşu ve Gelişmesinde Anadolu Türkmenlerinin Rolü, TTK Yay., Ankara 1999.

ŞİMŞİRGİL, Ahmet, “XV ve XVI. Asırlarda Turhal”, Türklük Araştırmaları Dergisi, S. 8, İstanbul 1997, s. 463-494.

ŞİMŞİRGİL, Ahmet, Osmanlı Taşra Teşkilatında Tokat (1455-1574), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 1990.

UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C. II, TTK Yay, Ankara 1994.

VARLIK, Mustafa Çetin, “Çaldıran Savaşı”, TDVİA, C. 8, İstanbul 1993, s. 193-195.

YEDİYILDIZ, Bahaeddin, Ordu Kazası Sosyal Tarihi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.,Ankara 1985.