Geç dönem osmanlı İstanbul’unda han yöneticileri-odabaşılar

Bu makale, odabaşılar olarak bilinen han yöneticilerini, İstanbul’un kent alanlarında oynadıkları aktif rollerden dolayı inceler. Hatta 19. yy. sonu ve 20. yy. başlarında, yerel yöneticiler onlara, güvenliği sağlayabilmek, vergi toplayabilmek ve hastalıkları önleyebilmek için ihtiyaç duydular. Bu makale odabaşıları, bu ve diğer açılardan tanıtır. Ayrıca, odabaşıların seçimlerine ve nereden geldiklerine dikkat çeker. Toplumsal ve ekonomik esneklik makalenin diğer ilgili konularındandır. Hanlar, erken 20. yy. İstanbul’unun önemli siyasi mekânlarıydılar ve bu nedenle siyasi bilincin gelişimine tanıklık ettiler. Odabaşılar bu bağlamda aktif rol oynadılar. Bu makale son olarak, hanların diğer birçok mekân gibi kamusal alanı temsil ettiğini ileri sürer.

Khan managers in the late ottoman İstanbul- odabaşis

This article examines khan managers known as odabaşıs, due to their active role in the urban areas of Istanbul. Of course, local authorities in the late $19^{th}$ and early $20^{th}$ centuries needed them in order to provide security, extract taxes, and prevent diseases. This article introduces odabaşıs from this angle among others such as their origin and election. Social and economic flexibility are other relevant subjects of the article. Khans were important political positions of early $20^{th}$h Century Istanbul and thus, they witnessed the development of political consciousness and played active roles in this respect. Finally, this article suggests that like many other places, khans represented the public sphere.

PDF

___

A)Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)

Dahiliye Nezareti İdare Kısmı Evrakı (DH.İD)

Dahiliye Nezareti Mektub-i Kalemi (DH.MKT)

Dahiliye Nezareti/Tahrirat Kalemi (DH.EUM.THR)

Hariciye Nezareti/Mektubi Kalemi (HR.MKT)

Hatt-ı Hümayun (HATT)

İrade Dahiliye (İ.DH)

İradeler Evkaf (İ.EV)

İrade Hususi (İ.HUS)

İradeler/Meclis-i Vala (İ.MVL)

Nüfus Defterleri (NFS.d)

Sadaret/Deavi Evrakı (A.}MKT.DV)

Sadaret/Divan Kalemi Evrakı (A.}DVN)

Sadaret/Meclis-i Vala Evrakı (A.}MKT.MVL)

Sadaret/Mühimme Evrakı Kalemi (A.}MKT.MHM)

Sadaret/Nezaret ve Devair Evrakı (A.}MKT.NZD)

Yıldız/Arzuhal Jurnal (Y.PRK.AZJ)

Yıldız/Mütenevvi Maruzat (Y.MTV)

Yıldız/Perakende Evrakı: Elçilik, Şehberderlik ve Ateşemiliterlik(Y.PRK.EŞA)

Yıldız/Yaveran ve Maiyyet-i Seniyye (Y.PRK.MYD)

Zaptiye Nezareti (ZB)

B)Diğer Eserler ve Makaleler

AKDAĞ, Mustafa.“Türk Tarihinde Kervansaray”, TTK Bildiriler, VIII, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1981), II, s. 931-40.

AKOZAN, Feridun. “Türk Hanları ve Kervansarayları”, Türk Sanatı Tarihi Araştırma ve İncelemeleri, 1963, I, s. 133-167.

CANTAY, Gönül.“Hanlar,” Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Cilt 3, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1993, 1994, s. 548-50.

DEMİR, Bünyamin. “XIX. Yüzyılda Tarihi Yarımada Hanlarının Ekonomik Yönü,” Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, İktisat Tarihi Bilim Dalı, İstanbul 2010.

ERGİN, Osman Nuri. Mecelle-i Umur-ı Belediyye, Cilt 4, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı, İstanbul 1995.

GÜRAN, Ceyhan. Türk Hanlarının Gelişimi ve İstanbul Hanları Mimarisi, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, İstanbul 1976.

NERVAL, Gérard de. Voyage En Orient, Cilt 3 Éditions Bossard, Paris 1927.

PAKALIN, Mehmet Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Cilt 3, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1993.

RAYMOND, André. Osmanlı Döneminde Arap Kentleri, Çev. Ali Berktay, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul 1995.

SAMİ, Şemsettin. Kamus-i Türki [Dersaadet: 1317, İkdam Matbaası] Çağrı Yayınları, 2. baskı, İstanbul 1987.

TURAN, Osman. “Selçuklu Kervansarayları,” Belleten, X/39, 1946, s. 471-96.