VAN MÜZESİNDE BULUNAN OSMANLI DÖNEMİ SİLAHLARINDAN ÖRNEKLER

Van Gölü Havzası’nda, gölün doğusunda yer alan Van ili, coğrafi ve stratejik önemi nedeniyle tarih boyunca önemli yerleşmelere sahne olmuştur. İl, bu özelliğini XII. yüzyıldan itibaren Türk döneminde de sürdürmüş, Türk kültür ve sanatını yansıtan birçok mimari ve etnografik esere sahip olmuştur. XX. yüzyılda bölgede meydana gelen isyan ve işgaller sırasında tarihi yapıların büyük ölçüde tahrip olmasına karşın, kültürel mirastan taşınabilir olanlarının önemli bir kısmı günümüze kadar ulaşabilmiştir. Urartu dönemi eserleri ile birlikte Türk dönemi eserlerinin de bulunduğu Van Müzesi, bünyesinde bulundurduğu 40.000 parça eserle bölgenin önemli taşınabilir kültürel miras merkezlerinden biri konumundadır. Bu çalışmada; Van Müzesinde yer alan XVIII-XIX. yüzyıl Osmanlı dönemine ait silahlardan 14 eser form, malzeme, teknik ve süsleme boyutu ile incelenerek tanımlanmıştır. Benzer özellikteki örneklerle karşılaştırılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nda büyük yeri olan askerî kültür içinde yer alan silahlar sahip oldukları süsleme ve form açılarından dönemin eşsiz sanat anlayışını yansıtmaktadırlar.

The Examples of Guns from Ottoman Period in the Van Museum

Because of its geographical and strategic importance, Van province, located in the Van Lake Basin, east of the lake has been the scene of important settlements throughout history. The province retained this characteristic in the Turkish period from the 12th century; it has many architectural and ethnographic elements reflecting Turkish culture and art. Although a large scale historic structure was destroyed during the rebellion and occupation of the region in the 20th century, a considerable part of the cultural heritage survived. The Van Museum, where the works of Urartu period and Turkish period works are displayed, is one of the important portable cultural heritage centers of the region with its 40.000 pieces in it. In this study; 14 pieces of art, actually cutting tools from the 18th and 19th century Ottoman displayed at Van Museum were defined by the form, material, technique and ornament size. Similar features were compared with the other examples. The Guns which had a great place in the military culture of the Ottoman Empire, reflect the unique art of the period with their ornamentation and form.

PDF

___

Alparslan Ebru, “Oltu Taşı İşlemeciliği ve Yörede Üretilen Ürünlerin Bazı Özellikleri”, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1999.
Anonim, “Demir- Çelik”, Rehber Ansiklopedisi, Fasikül 8, İstanbul 1984, s. 81-84.
Anonim, Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, 3. cilt, T.C. Genel Kurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara 1964.
Anonim, Van Müzesi, Yapı Kredi Kültür Yayınları, İstanbul 2005.
Akdağ, Mustafa, Türkiye’nin iktisadi ve İçtimai Tarihi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1979.
Aktan, Hazma, “Maden”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XXVII, Ankara 2003, s. 306-310.
Altunbay, Mustafa, “Klasik Dönemde Osmanlıda Madencilik”, Türkler, C. 10, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 792-801.
Aydın, Cemile, “Kırıkkale MKEK Silah Müzesinde Bulunan Osmanlı Dönemi Silahları”, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2009.
Aydüz, Salim, Osmanlılarda Ateşli Silahlar Sanayi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı, 2005.
Çoruhlu, Tülin, Osmanlı Tüfek, Tabanca ve Teçhizatları, Genel kurmay Basımevi, Ankara 1993.
Çoruhlu, Tülin, “Askeri Müzedeki Tombak Kalkanlar”, Kültür Dergisi, Sayı 102, İstanbul 1993.
Duman, Cevdet, “Askeri Tarih İçinde Türk Topçusu”, Bildiriler II, Ankara 1983, s. 128.
Eralp, Nejat, Tarih Boyunca Türk Toplumunda Silah Kavramı ve Osmanlı İmparatorluğunda Kullanılan Silahlar, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara 1993.
Erginsoy, Ülker, İslam Maden Sanatının Gelişmesi, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1978.
Erginsoy, Ülker, “Maden Sanatı”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi II, İstanbul 1997, s. 1140.
Ersoy, Halit Yaşa, “Demir” Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi I, İstanbul 1997, s. 441.
Gölen, Zafer, “Osmanlı Barut Üretim Merkezi”, Türkler, 10. cilt, Ankara 2002, s. 136.
Güneşli, Sultan, “Diyarbakır Arkeoloji Müzesinden Bulunan Osmanlı Dönemi Silahları”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van 2008.
Hançerlioğlu, Orhan, Türk Dili Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul 1992.
İlgüral, Mücteba “Osmanlı İmparatorluğunda Ateşli silahların Yayılışı”, Tarih Dergisi, Sayı 32, İstanbul 1979, s. 301-318.
İlgüral, Mücteba, “Osmanlı Topçuluğunun İlk Devirleri”, Prof. Dr. Hakkı Dursun Yıldız Armağanı, İstanbul 1995, s. 286-293.
İnalcık Halil, “Osmanlılarda Ateşli Silahlar”, Belleten, C. XXI, Sayı 83, Ankara 1957, s. 509.
“Kabartma”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Kabartma, erişim tarihi: 15.12.2016.
Köroğlu, Gülgün, Anadolu Uygarlıklarında Takı, Türk Eskiçağ Enstitüsü Bilimleri Yayınları, İstanbul 2004.
Kuşoğlu, M. Zeki, “Savat”, Skylife Dergisi, Mart 1999, s. 32-40.
“Kuyumculukta kullanılan Teknikler”, http://www.azza13.com/sayfa/http-www-azza13-com-kuyumculukda-kullanilan-teknikler-dp-30-html- erişim tarihi: 15.12.2016.
“Maden Sanatı”, http://www.pelegumus.com.tr/ennet/gumus.htm, erişim tarihi: 15.12.2016 Parmaksızoğlu, İsmet, Türklerde Devlet Anlayışı, Başbakanlık Basımevi, Ankara 1982.
Türe, Altan-M. Yılmaz Savaşan, Kuyumculuğun Doğuşu, Goldaş Kültür Yayınları, İstanbul 2000.
Yaldız, Mehmet, ”Atatürk ve Müzecilik”, Kültür Dergisi, Sayı 101, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1992.