MANZUM BİR KISAS-I ENBİYÂ

Kısas-ı enbiyâ bir nevi peygamberler tarihidir. Başta Kur’an-ı Kerim, hadis, tefsir ve İsrailiyatın kaynak alındığı kısas-ı enbiyâlarda yaratılış ve Hz. Âdem’den son peygamber Hz. Muhammed’e kadarki peygamberlerin hayatları, kıssaları, küfürle mücadeleleri anlatılır. Anlatılan kıssalar vasıtasıyla bireye ve topluma ikaz ve nasihatlerde bulunularak İslamiyetin esasları aktarılır. XIII. yüzyıldan itibaren Türk edebiyatında örnekleriyle karşılaştığımız peygamber kıssaları umumiyetle mensur olup manzum olanları ise mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmışlardır. Çalışmamıza konu olan kısas-ı enbiyâ manzum olup aynı kafiye üzerine nazmedilmiştir. Bu yönüyle daha çok kaside nazım şeklinin özelliklerini taşımaktadır. Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi Koleksiyonu’nda kayıtlı bulunan yirmi bir varaktan müteşekkil manzume 587 beyittir. Manzumenin bulunduğu yazmada müellif, müstensih, telif veya istinsah tarihi üzerine herhangi bir kayıt bulunmamaktadır. Eserde kullanılan dil manzumenin Eski Anadolu Türkçesinin son dönemlerinde yazıldığını düşündürmektedir. Çalışmada manzum kısas-ı enbiyânın çeviri yazıyla metni kurulmuş, eser; dil, şekil, içerik özellikleri bakımından incelenmiştir. Çalışmanın sonuna manzumenin tıpkıbasımından örnekler eklenmiştir.

A Poetic Qısas Al-Anbıyâ

Qısas al-anbıya is a kind of history of prophets. In the stories of the prophets, the Quran, hadith, interpretation and Israeli reference are taken as a source. Creation in the stories of the Prophet and Hz. The last prophet from Adam, Hz. The lives of the prophets up to Muhammad, their exemplary stories and their struggles with unbelievers are told. Warnings and advice are given to individuals and the society through exemplary stories told. The principles of Islam are explained. XIII. The prophet stories, examples of which we have come across in Turkish literature since the 19th century, are generally prose, while the ones that are poetry have been written in mesnevi. The peygember parable, which is the subject of our study, is in the form of poetry and has been poetry on the same rhyme. In this respect, it mostly carries the characteristics of the poetry form of ode. The poem, consisting of twenty one leaf, registered in the Süleymaniye Library Hacı Mahmud Efendi Collection, consists of 587 couplets. In the manuscript where the manuscript is, there is no information about the author, printer, date of writing or writing. The language used in the work suggests that the poem was written in the last period of Old Anatolian Turkish. The transcribed text of the prophet story in the form of a poem was established in the study. The work was examined in terms of language, form and content features. Examples from the facsimile of the poem were added to the end of the study

PDF

___

Aydın, Nevzat. “Çağdaş “Kısas-ı Enbiyâ” Literatüründe Peygamber Tasavvuru: İrşâdî Bayburdî’nin “Kısas-ı Enbiyâ”sı Özelinde” Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5, no. 9 (2016): 163-194.
Budu, Mariana. “Türkçe Kısasü’l-Enbiyâ Tercümeleri ve Ebû İshâk İbrâhîm B. El-Mansûr B. Halefi’l-Müzekkir En-Nişâbûrî’nin Kısasü’l-Enbiyâ’sının Türkçe Tercümesi” Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 60, no. 1 (2020): 71-95.
Çelik, Ahmet. “Birey ve Toplumun Islahı Açısından Kur’ân Kıssaları”, Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 22 (2004): 54-87.
Ergin, Muharrem. Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım Yayın Dağıtım, 1993. Eyüpoğlu, Osman, “Günümüze Bakan Yönleriyle Peygamber Kıssaları (Sosyolojik ve Pedagojik Açıdan)”. XI. Kur’ân Sempozyumu Kur’ân ve Risalet. Bildiriler Kitabı. Ankara: Kalkan Matbaacılık, (2009): 103-120.
Gülsevin, Gürer. Eski Anadolu Türkçesinde Ekler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1997.
Hindî Mahmûd. Kısas-ı Enbiyâ Peygamber Kıssaları, Ahmet Karataş tarafından hazırlandı. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2013.
Karataş, Ahmet. "Türk-İslam Kültür ve Edebiyatında Kısas-ı Enbiyâ Türü", Diyanet İlmi Dergi 49, no.3 (2013): 113-126.
Kaya, Remzi. “Kur’ân-ı Kerim Kıssaları ve Düşündürdükleri”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11, no. 2 (2002): 31-58.
Manzume-i Diniyye. Süleymaniye Kütüphanesi. Hacı Mahmud Efendi, 3786.
Paçacıoğlu, Burhan. Orta Türkçe. Sivas: Dilek Ofset Matbaacılık, 1995.
Sâid el-Endelüsî, Tabakâtü’l-Ümem Milletlerin Bilim Tarihi. Ramazan Şeşentarafından çevrildi. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2014.
Şahin, M. Süreya. “Kısas-ı Enbiyâ”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 25, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2002, 495-496.
Tümer, Günay. “Bir Türkçe Kasas-ı Enbiyâ”. AÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 22 (1978): 397-404.
Yılmaz, Emine ve Nurettin Demir. “Sa’lebî’nin Kitabu ‘ara’isi’l-mecâlis fi kısasi’l-enbiyâ’sının Anadolu Sahasında Yapılmış Çevirileri”. Cem Dilçin Armağanı. Journal of Turkish Studies 33, no. 2 (2009): 357-370.