Kuzey Kıbrıs’ta Bulunan Osmanlı Somut Kültürel Mirasının Turizme Kazandırılması

Bu çalışmanın amacı Kuzey Kıbrıs’taki Osmanlı somut kültürel mirasını gün yüzüne çıkarmak ve söz konusu mirasın kültür turizmine kazandırılmasını sağlamaktır. Çalışmanın giriş bölümünde Kıbrıs Adası’nın tarihinden bahsedilmiş ve Osmanlı mirasının bölgedeki inşası ele alınmıştır. Çalışmanın ana kısmında ise Osmanlı döneminde inşa edilmiş ve kiliseden dönüştürülmüş camiler, tekkeler, türbeler, hanlar, hamamlar, kütüphane ve çeşmeler incelenmiştir. Çalışma bir envanter niteliği taşımamakla birlikte alternatif turizmin oldukça önemli bir kolu olan kültür turizmi kapsamında Kuzey Kıbrıs’ın kültürel miras değeri arasında yer alan Osmanlı eserleri zikredilmiş, bu eserlerden önemli olanlar hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. Çalışmanın sonuç kısmında Osmanlı somut mirasının korunması ve ülke turizmine kazandırılması ile ilgili öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Kıbrıs, Osmanlı Mirası, Kültürel Turizm, Cami, Türbe

UTILIZATION OF OTTOMAN TANGIBLE CULTURAL HERITAGE IN NORTHERN CYPRUS FOR TOURISM PURPOSES

The aim of this study is to bring to light the tangible Ottoman cultural heritage in Northern Cyprus and to contribute to its utilization in cultural tourism. In the introduction section of the study, the history of the island of Cyprus is discussed, along with the examination of the Ottoman heritage in the region's construction activities. In the main part of the study, mosques converted from churches, tekkes, tombs, caravanserais, baths, libraries, and fountains that were constructed during the Ottoman period are examined. While this study does not serve as an inventory, it provides information about the Ottoman structures that hold cultural heritage value in Northern Cyprus, particularly in the context of cultural tourism, which is a significant branch of alternative tourism. In the concluding section of the study, recommendations are presented regarding the preservation of Ottoman tangible heritage and its contribution to the country's tourism.

Keywords:

Cyprus, Ottoman Heritage, Cultural Tourism, Mosque, Tombs,

PDF

___

Akçay, Ekrem Yaşar “Roma Dönemi’nde Kıbrıs’ın Yaşadığı Dönüşüm”, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (2), (2018): 137-148.
Altan, Hasan ve Özsoy, Şefika, “Tarihsel Süreçten Günümüze Büyük Han Ve Yeniden Kullanıma Adaptasyonda Sosyokültürel Sürdürülebilirlik Bağlamında Mekân İşlevlendirilmesi”, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication – (2017) TOJDAC, Volume 7 Issue 4
Altan, Zekai “Gizemli Kıbrıs”, Kıbrıs, Okman Printing, ISNB: 978-9963-2246-4-7, 3. Baskı, 2016
Aslanapa, Oktay. (1975). “Kıbrıs’da Türk Eserleri”, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1975
Bağışkan, Tuncel “Kıbrısın Geçmişine Yolculuk”, Kıbrıs Türk Yazarlar Birliği Yayını, ISBN: 9789925749409, Kıbrıs., 2019
Bağışkan, Tuncel “Kıbrıs’ta Osmanlı-Türk Eserleri”, Lefkoşa: Kuzey Kıbrıs Müze Dostları Derneği Yayını, 2005
Bilgiçli, İsmail ve Altınkaynak, Fırat “Turizm Endüstrisinin Türkiye Ekonomisi İçindeki Yeri ve Önemi; Ekonomi Paradigmasıyla Yaklaşım”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 16, (2016): 560-580.
Çakır, Ayşe “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki Yatırlar ve Kutsal Adak Yerleri”, Yakın Doğu Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi,2009
Durán-Sánchez, Amador, José Álvarez-García, María De la Cruz Del Río-Rama, and Cristiana Oliveira."Religious Tourism and Pilgrimage: Bibliometric Overview" Religions 9, no. 9 (2018): 249. https://doi.org/10.3390/rel9090249
Erdönmez, Celal “Kıbrıs Tarihi Ders Kitaplarında Osmanlı Devrinde Kıbrıs’a Yapılan Sürgünlerle İlgili Bazı Tespitler”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, (2007): 72.
Eyice Semavi, “Arap Ahmet Paşa Camii”, TDV İslam Ansiklopedisi, (1989):115
Eyice, Semavi, “Cafer Paşa Camii”, TDV İslam Ansiklopedisi, (1992): 554-555.
Gazioğlu, Ahmet, “Kıbrıs 'ta Türkler (1570-1878)”, Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi (CYREP), Lefkoşa, 2000
Gülenaz, Nursel “Batılılaşma Dönemi İstanbul’unda Hanlar ve Pasajlar”, İTO (İstanbul Ticaret Odası Yayını), İstanbul, 2011
Gündüz, Yeter “Kültürel miras açısından inanç turizmi: Türkiye örneği”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilim ler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2016
Gürsoy, Cevat Rüştü “Kıbrıs” Maddesi, 1. Bölüm, TDV İslam ansiklopedisi, 2012:370-371.
İnce, Kenan “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Güney Kıbrıs’ta 1789-1839 Yıllarındaki Osmanlı Cami ve Mescitleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (1996) Sayı: 4, ISSN:1300-9052.
Kandemir, Yaşar, “Kıbrıs”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 42, (2012):321-322.
Kara, Mustafa, “Tekke”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt.40. (2011): 368
Kavalçalan, Enes “Kıbrıs’taki Konak Hamamları”, Zeitschrift Für Die Welt Der Türken Journal Of World Of Turks Zfwt, Vol. 7, No. 3, (2015)
Koday, Zeki, “Kuzey Kibris Türk Cumhuriyeti Devleti'nin Cografi Özellikleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0 (2), 2010
Mohamed Abdel-Hady, Zakkarya, “The Masjid, Yesterday and Today”, Georgetown University School of Foreign Service in Qatar, 2010
Mor, Ahmet ve Çitçi, Dursun “KKTC’de Kentleşme”, Doğu Coğrafya Dergisi, 12 (18), (2011): 225-245.
Orman, İsmail, “Türbe”, ”TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt.41. (2012): 464-466
Öney, Gönül “Lefkoşa’da Büyük Han ve Kumarcılar Hanı”, Milletler Arası I. Kıbrıs Tetkikleri Kongresi, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Yayın:36 Seri I, Sayı:A2, 1971
Önkal, Ahmet ve Bozkurt, Nebi. “Cami”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV Yayınları, 1993, 7, 46-56.
Özerden, Seden ve Ilgaz, Burcu, “Somut Kültürel Miras Kapsamında Kuzey Kıbrıs’ta Bulunan İslami İnanç Merkezlerinin İnanç Turizmi Açısından Değerlendirilmesi”, II-International Conference on Global Practice of Multidisciplinary Scientific Studies, Batumi, Georgia, July 26-28, 2022
Özpilavcı, Ferruh “Sürgün Bir Şeyhe Armağan Atpazarî Kutup Osman Kitabı”, Kıbrıs Sosyal Bilimler Üniversitesi Yayınları, ISNB: 978-605-80624-0-5, 2019.
Öztürk, Celal ve Gürdallı, Huriye “Lefkoşa ve Magosa’da Gotik Yapıların Mimari Elemanlara Göre Analizi”, Mimarlık Fakültesi Dergisi-Journal of Faculty of Architecture Cilt-Volume:3 Sayı-Issue:1, 2021
Özyürek, Mehmet, Karamanoğlu, Mehmet, Özler, Fikri, Selçuk, Halil, Taş, Rasim, Beratlı, Ulaş ve Gergin, Mercan “Kıbrıs Türk Tarihi”, KKTC Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, KKTC, 2014
Tanman, Baha “Hala Sultan Tekkesi”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 15, 1997: 225-22
Turan, Gökçe. “1572-73 Yıllarında Kıbrıs’ta İskân Edilmek Üzere Karaman Ve Rum Vilâyetlerinden Sürülen Aileler”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi Sayı IH, İzmir 1999: 9-74.
Turkan, Zihni ve Özburak, Çimen “Lefkoşa Tarihi Kent Dokusunda “Selimiye Meydanı”. Journal of History Culture and Art Research, 7(2), 2018: 430-443.
Turkan, Zihni. (2007), “Osmanlı Şehiriçi Ticaret Hanlarına Kıbrıs’tan İki Örnek: Büyük Han ve Kumarcılar Hanı”, I. Uluslararası Hanlar ve Kervansaraylar Sempozyumu, Antalya, 2007:30-37.
Turkan, Zihni. (2008), Sarayönü Meydanı, Lefkoşa: Işık Kitabevi Yayınları.
Turkan, Zihni. (2016). “Kıbrıs’ta Osmanlı Dönemi’nden Günümüze Türk Mimarisi Eserleri”, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC October 2016 Volume 6 Issue 4, 2016: 479-487.
Ülgen, Aygün, “Klâsik Devir Minareleri”, İstanbul: Alfa Yayınevi,1996
Woodward, Simon Charles, “Faith and tourism: Planning tourism in relation to places of worship” ,Tourism and Hospitality Planning & Development, August 2004, Vol:1, No. 2, (2004): 173–186
Yıldırım, Münür “Dünü ve Bugünüyle Kıbrıs Yahudileri”, Dinler Tarihi Araştırmaları-Vlll Bütün Yönleriyle Yahudilik, Uluslararası Sempozyumu, (2012): 307- 317.
URL 1: http://users.metu.edu.tr/birten/tarihoncesi.html Access Date: 20.09.23
URL 2: http://users.metu.edu.tr/birten/roma.html Access Date:20.09.23
URL 3: http://users.metu.edu.tr/birten/osmanli.html Access Date: 20.09.23
URL 4:http://www.evkaf.org/site/sayfa.aspx?pkey=1410 Access Date: 19.09.23
URL 5: https://www.lefkosabelediyesi.org/selimiye Access Date: 15.09.23
URL 6: http://www.evkaf.org/site/sayfa.aspx?pkey=86 Access Date: 25.09.23
URL 7: https://www.lefkosabelediyesi.org/muzeler/mevlevi-tekkesi Access Date: 25.09.23
URL 8: https://m.islamansiklopedisi.org.tr/turbe
URL 9: https://kulturenvanteri.com/tr/yer/sarayonu-camii-lefkosa/ Access Date: 22.09.23
URL10: https://www.lefkebelediyesi.com/lefke-hakk%C4%B1nda/gezilecek-yerler/item/20-piri-mehmet-pasa-turbesi.html Access Date:12.09.23
URL 11: https://lefkosabelediyesi.org/tarihi-ve-turistik-yerler/12 Access Date:22.09.23
URL 12: https://kulturenvanteri.com/tr/yer/kumarcilar-han-lefkosa/#17.1/35.177013/33.362621 Access Date:12.09.23
URL 13: https://lefkosabelediyesi.org/tarihi-ve-turistik-yerler/20 Access Date: 12.09.23
URL 14: https://lefkosabelediyesi.org/tarihi-ve-turistik-yerler/21 Access Date:12.09.23
URL 15: https://www.lefkosabelediyesi.org/tarihi-ve-turistik-yerler/arabahmetpasa-camii , Access Date:15.09.23
URL16:https://www.unesco.org.tr/Pages/168/19#:~:text=K%C3%BClt%C3%BCrel%20miras%20ayn%C4%B1%20zamanda%2C%20atalar%C4%B1m%C4%B1zdan,gibi%20gelenekleri%20veya%20ya%C5%9Fayan%20ifadeleri , Access Date:22.09.23