Türkiye'de Çalışanlarin İşverenlerine Karşi Yayınladığı Gazeteler: Haber ve Basın

1831 yılında yayınlanan Takvim-i Vekayi, Osmanlı Devleti'nde yayımlanan ilk Türkçe gazetedir. 1860 yılından sonra ise Osmanlı Devleti'nde yayınlanan gazete sayısı artmaya başlamıştır. Gazete sayısının artması sonucu gazete sahipleriyle çalışanlar arasında anlaşmazlıklar da artmıştır. Bu gibi durumlarda gazete çalışanları çıkarlarını korumak ve taleplerinin kabul edilmesini sağlamak için sık sık greve gitmişlerdir. Ancak haklarını koruyacak yasal düzenlemelerin olmamasından dolayı gazete çalışanları bazen farklı mücadele yöntemleri de benimsemişlerdir. Bunlar biri patronlarına karşı aynı silahla mücadele edebilmek için onlara karşı gazete çıkarmak olmuştur. Türk Basın Tarihi'nde gazete çalışanları bunu 1923 ve 1961'de olmak üzere iki kez başarabilmiştir. 1923 yılındaki gazeteyi Haber adıyla beden işçileri olan mürettipler çıkarmıştır. 1961 yılındaki gazeteyi Basın adıyla fikir işçileri olan gazeteciler çıkarmıştır. 1961 Anayasasıyla başlayan süreçte gazeteciler nispeten yasal güvenceye kavuştukları için Türkiye’de bir daha böyle bir eylemde bulunmamışlardır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye Basın Tarihi, Haber gazetesi, Basın gazetesi, Türkiye, gazeteciler

Newspapers Published by the Employees Against Their Employers in Turkey: Haber and Basin

Takvim-i Vekayi started to be published in 1831 and was the first Turkish newspaper published in the Ottoman Empire period. The number of newspapers published in the Ottoman Empire started to increase after 1860. As a result of the increase in the number of newspapers, conflicts between newspaper owners and employees increased. In such cases, newspaper employees often went on strike to protect their interests and ensure that their demands were accepted. However, due to the lack of legal regulations to protect their rights, newspaper employees sometimes adopted different methods of struggle. One of these methods was to publish newspapers against newspaper owners in order to fight against them with the same medium. In the history of the Turkish press, newspaper workers were able to publish their newspapers against their newspaper owners twice, in 1923 and 1961. In 1923, the typesetters published a newspaper named Haber (News). In 1961, the journalists published a newspaper called Basın. As journalists gained relative legal security in 1961, they did not take such an action again in Turkey.

Keywords:

Turkish Press History, Haber newspaper, Basın newspaper, Turkey, Journalists,

PDF

___

10 Ocak ve Ötesi, İstanbul: İstanbul Gazeteciler Sendikası, 1963.
Atılgan, Semra. Gazetecilerin Korunması, İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, 1991.
Elmore, C. “Terry Pettus and the 1936 Seattle Newspaper Strike: Pivotal Success for the. Early American Newspaper Guild”, American Journalism, 36(3), 2019: 300-321.
Gazel, Ahmet Ali-Ortak, Şaban. “İkinci Meşrutiyet’ten 1927 Yılına Kadar Yayın İmtiyazı Alan Gazete ve Mecmualar (1908-1927)”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1), 2006: 223-256.
Gazel, Ahmet Ali. “Osmanlı Mürettipler Cemiyeti”, Bilig, (85), 2018: 83-112.
Gazel, Ahmet Ali. 1923 Mürettipler Grevi, Ankara: İdeal Kültür Yayıncılık, 2016.
Gezgin, S., Polat, V., Arcan, H. E. Türkiye Sözlü Basın Tarihi I, İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2016.
Hıfzı Topuz, 100 Soruda Basın Tarihi, İstanbul: Gerçek Yayınları, 1973.
Taft, P. “The Limits of Labor Unity: The Chicago Newspaper Strike of 1912”, Labor History, 19(1), 1978: 100-129.
Tracy, J. “The News About the Newsworkers: Press Coverage of the 1965 American. Newspaper Guild Strike Against the New York Times”, Journalism Studies, 5(4), 2004: 451-467.
Üstün, Hasan. Babıali’de Dokuz Patron Olayı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi, 2000.
Yalçın, Hüseyin Cahit. Edebiyat Anıları (Yayına Hazırlayan: R. Mutluay). İstanbul: İş Bankası Yayınları, 1975.
Yalman, Ahmet Emin. Yakın Tarihde Gördüklerim ve Geçirdiklerim 1922-1971, II (Yayına Hazırlayan: E. Ş. Erdinç). İstanbul, 1997.
Internet Resources / Web Resources
Efdal Sevincli, dokuzeylul.com/Izmir-basin-tarihinde-ilk-grev (accesed: 11 October 2022)
Glenn Fleishman, glennf.medium.com/the-typewriter-is-not-a-typesetter. (accesed: 07 June 2022)
Periodical References (Newspapers)
Akşam, Basın, Bayram Gazetesi, Cumhuriyet, Dünya, El-Adl, Haber, Hürriyet, Müşterek Gazete, Ulus, Vakit, Yeni Gün