Eavesdropping on the Pasha's Salon: Usual and unusual readings of an eighteenth-century Ottoman bureaucrat

Bu makale bir seçme yazılar koleksiyonu, vakıf kütüphanesi ve tereke defterlerindeki kitap listeleri ışığında 18. yüzyıl yüksek mevki sahibi bürokratlarının entelektüel çalışmalarının ve okuma ilgilerinin izini sürmektedir. Sonuçlar karşılaştırılarak nüfuzlu bir yüksek bürokratın yani Ragıp Paşa’nın (ö. 1763) entelektüel faaliyetleri ve okumaya olan ilgisi söz konusu sosyal grup bağlamında ele alınmaktadır.

Paşa’nın salonuna kulak kabartma:18. yüzyıl bir Osmanlı bürokratının olağan ve fevkalade okumaları

This contribution traces the intellectual activities and reading interests of 18th-century bureaucrats and high-ranking administrators as represented by a collection of excerpts, an endowment library, and books listed in probate inventories. Thee findings are compared in order to determine whether the intellectual and reading interests of an influential individual, namely Rāġıb Paşa (d. 1763), were unusual within his social group.

___

Unpublished Sources a) T. C. Başbakanlık Arşivi Osmanlı Daire Başkanlığı: Bab-ı Defterî, Başmuhasebe Muhallefat Defterleri (D. BŞM. MHF).

b) Quoted manuscripts from the Ragıb Paşa collection stored in Süleymaniye al-Abharī, Athīr al-Dīn Mufaēēal b. ‘Umar: Sharģ Hidāyat al-ģikma. MS Ragıb Paşa 862.

Defter-i Kütübĥāne-i Rāġıb Paşa. MS Ragıb Paşa 4111.

[Endowment deed of Rāġıb Paşa’s library], MS Ragıb Paşa 1337.

al-Ģalabī, Ibrāhīm b. Muŝšafā: Tuģfat al-akhyār ‘alā al-Durr al-mukhtār, MS Ragıb 477.

al-Ģalabī, Ibrāhīm b. Muŝšafā: Risāla fī khalq af‘āl al-‘ibād, MS Ragıb Paşa 769.

Ibn al-‘Arabī, Muģyī al-Dīn Muģammad: al-Futūģāt al-Makkiyya, MS Ragıb Paşa 704.

Ibn Nujaym, Zayn al-‘Ābidīn b. Ibrāhīm: al-Ashbāh wa-l-nažā’ir, MS Ragıb Paşa 448.

[Ijāza for Rāġıb Paşa], MS Ragıb Paşa 1471/2.

Rāġıb Meģmed Paşa: Münşe’āt ve Dīvān, MS Ragıb Paşa 1191.

Rāġıb Meģmed Paşa: Musawwadat Safīnat al-Rāghib, MS Ragıb Paşa 1489.

al-Rāzī, Fakhr al-Dīn Muģammad b. ‘Umar: al-Mašālib al-‘āliya, MS Ragıb Paşa 810- 812.

Ŝadr al-Dīn-i Shīrāzī, Muģammad b. Ibrāhīm [Mullā Ŝadrā]: Sharģ Hidāyat al-ģikma, MS Ragıb Paşa 862.

Yanyavī, Meģmed Es‘ad: Tarjamat al-kutub al-thamāniya li-Arisšū, MS Ragıb Paşa 842.

Published Sources and Literature Ali, Samer M.: Arabic Literary Salons in the Islamic Middle Ages. Poetry, Public Performance, and the Presentation of the Past, University of Notre Dame Press, 2010.

Anastassiadou, Meropi: “Livres et ‘bibliothèques’ dans les inventaires après décès de Salonique au XIXe siècle”, Revue du monde musulman et de la Méditerranée 87–88 (1999), p. 111–141.

Bahā’ al-Dīn Muģammad b. Ģusayn al-‘Āmilī, Kitāb al-Kashkūl li-khātimat al-udabā’ wa-ka‘bat al-žurafā’, ed. al-Šāhir Aģmad al-Zāwī, Kairo: Dār iģyā’ al-kutub al- ‘arabiyya, 1961.

Başar, Fahameddin: Osmanlı Eyâlet Tevcihâtı (1717-1730), Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1997.

Bayoğlu, Servet, Günay Kut et al.: Türkiye Yazmaları Toplu Kataloğu 34/IV. İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi Mustafa Âsir Efendi Koleksiyonu, Ankara: Millî Kütüphane Basımevi, 1994.

Bosworth, Clifford E.: Bahā’ al-Dīn al-‘Āmilī and his literary anthologies, University of Manchester, 1989.

Brockelmann, Carl: Geschichte der arabischen Litteratur. Leiden: Brill 21937-43.

Defter-i Kütübĥāne-i ‘Āşir Efendi, Der-i Sa‘ādet 1306/1889.

Elger, Ralf, “Selbstdarstellungen aus Syrien. Überlegungen zur Innovation in der arabischen autobiographischen Literatur im 16. und 17. Jahrhundert“, Renate Dürr, Gisela Engel und Johannes Süßmann (eds.), Eigene und fremde Frühe Neuzeiten: Genese und Geltung eines Epochenbegriffs, München 2003, p. 123-137.

Endreß, Gerhard: “Philosophische Ein-Band-Bibliotheken aus Isfahan”, Oriens 36 (2001), p. 10-58.

Erimtan, Can: Ottomans looking west? The origins of the Tulip Age and its development in Modern Turkey, London: Tauris, 2008.

Erünsal, İsmail E.: Türk Kütüphaneleri Tarihi II. Kuruluştan Tanzimat’a kadar Osmanlı Vakıf Kütüphaneleri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1998.

Establet, Colette and Jean-Paul Pascual: “Les livres des gens à Damas vers 1700”, Revue du monde musulman et de la Méditerranée 87–88 (1999), p. 143–169.

Fähndrich, Hartmut: “Der Begriff ‘adab’ und sein literarischer Niederschlag”, Wolfhart Heinrichs (ed.), Neues Handbuch der Literaturwissenschaft, vol. V: Orientalisches Mittelalter, Wiesbaden: Aula, 1990.

Findley, Carter V.: Bureaucratic Reform in the Ottoman Empire. The Sublime Porte, 1789- 1922, Princeton University Press, 1980.

Findley, Carter V.: Ottoman Civil Officialdom, A Social History, Princeton University Press, 1989.

Gradeva, Rossitsa: “Towards a portrait of ‘the rich’ in Ottoman provincial society: Sofia in the 1670s”, Antonis Anastasopoulos (ed.), Provincial Elites in the Ottoman Empire, Rethymno: Institouto Mesogeiakōn Spoudōn, 2005, p. 149–199.

Haarmann, Ulrich: “‘Ein Mißgriff des Geschicks’. Muslimische und westliche Standpunkte zur Geschichte der islamischen Welt im achtzehnten Jahrhundert”, Wolfgang Küttler, Jörn Rüsen and Ernst Schulin (eds.), Geschichtsdiskurs. Band 2: Anfänge modernen historischen Denkens, Frankfurt a. M.: Fischer, 1994, p. 184–201.

Habermas, Jürgen: Strukturwandel der Öffentlichkeit: Untersuchungen zu einer Kategorie der bürgerlichen Gesellschaft, Neuwied/Berlin: Luchterhand, 1962.

Hanna, Nelly: In Praise of Books. A Cultural History of Cairo’s Middle Class, Sixteenth to Eighteenth Century, Syracuse University Press, 2003.

Hattox, Ralph S.: Coffee and Coffeehouses: The Origins of a Social Beverage in the Medieval Near East, Seattle: University of Washington Press, 1988.

Hujjatī, Hamīda: “Ŝā’ib-i Tabrīzī”, Ģasan Anūsha (ed.), Dānishnāma-i adab-i fārsī, Teheran: Mu’assasa-i farhangī va intishārāt-i dānishnāma, 1375-1378/1996-2001, vol. IV, p. 1628-32.

İhsanoğlu, Ekmeleddin (Hg.), Osmanlı Matematik Literatürü Tarihi, Istanbul: IRCICA, 1999.

Im Hof, Ulrich: Das gesellige Jahrhundert: Gesellschaft und Gesellschaften im Zeitalter der Aufklärung, München: Beck, 1982.

İzgi, Cevat: Osmanlı Medreselerinde İlim, Istanbul: İz, 1997.

al-Jabartī, ‘Abd ar-Raģmān: ‘Ajā’ib al-Āthār fī l-tarājim wa-l-akhbār, ‘Abd al-‘Azīz Jamāl al-Dīn (ed.), Cairo: Madbūlī 1997.

[al-Jabartī, ‘Abd ar-Raģmān: ]‘Abd al-Raģmān al-Jabartī’s History of Egypt. ‘Ajā’ib al-Āthār fī’l-Tarājim wa’l-Akhbār, eds., transl. T. Philipp, M. Perlmann et al., Stuttgart: Reichert, 1994.

Kaya, Mahmut: “Some Findings on Translations Made in the 18th Century from Greek and Es’ad Efendi’s Translation of the Physica”, Ekmeleddin İhsanoğlu (ed.), Transfer of Modern Science et Technology to the Muslim World, Istanbul: IRCICA, 1992.

Kömeçoğlu, Uğur: “The Publicness and Sociabilities of the Ottoman Coffeehouse”, Javnost - The Public 12, 2 (2005), p. 5-22.

Maybudī, Kamāl al-Dīn Mīr Ģusayn b. Mu‘īn al-Dīn-i Yazdī, Sharģ-i Dīvān-i mansūb ba amīr al-mu’minīn ‘Alī b. Abī Šālib, eds. Ģasan Raģmānī and Sayyid Ibrahim Ashk-Shīrīn, Teheran: Markaz-i nashr-i mīrāth-i maktūb, 21379/2000.

[Mīr Dāmād] Muģammad b. Muģammad Bāqir Dāmād al-Ģusaynī, Kitāb al-Qabasāt, ed. M. Muģaqqiq, T. Isutzu, ‘A. Mūsavī Bihbihānī and I. Dībājī, Teheran University Press, 1977.

al-Murādī, Muģammad Khalīl: Silk al-durar fī a‘yān al-qarn al-thānī ‘ashar, ed. Akram Hasan al-‘Ulabī, Beirut: Dar al-kutub al-‘ilmiyya, 2001.

Müstaķīmzāde Süleymān Sa‘deddīn: Majallat al-niŝāb fī n-nasab wa-l-kunā wa-l-alqāb, ed. G. Yalçın, Ankara: Kültür Bakalığı Yayınları, 2000.

Neumann, Christoph K.: “Arm und Reich in Qaraferye: Untersuchungen zu Nachlaßregistern des 18. Jahrhunderts”, Der Islam 53 (1996 [1997]), p. 259–312.

Özyılmaz, Ömer: Manzume-i Tertib-i Ulûm, Tertibu’l-Ulûm, Kaside Fi’l-Kütübi’l-Meşhure Fi’l-Ulûm, Kevakib-i Seb’a ve Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın Tertib-i Ulûm İsimli Eserine Göre, XVII ve XVIII. yüzyıllarda Osmanlı Medreselerinin Eğitim Programları, Ankara: Kültür Bakanlığı, 2002.

Pakalın, Mehmet Zeki: Osmanlı tarih deyimleri ve terimleri sözlüğü, Istanbul: Millî Eğitim Basımevi, 1946.

Qubādyānī, Raģīm-i Musalmanān: “Shawkat-i Bukhārī”, Ģasan Anūsha (ed.), Dānishnāma-i adab-i fārsī, Teheran: Mu’assasa-i farhangī va intishārāt-i dānishnāma, 1375-1378/1996-2001, vol. I, p. 567-8.

[Rāġıb Meģmed Paşa, alias:] Muģammad al-Rāghib: Mawsū‘at muŝšalaģāt al-mawēū‘āt fī Safīnat al-Rāghib wa-dafīnat al-mašālib, eds. Rafic Al-Ajam and Ali Dahrouj, Beirut: Librairie du Liban, 2000.

Reichmuth, Stefan: “Arabic Literature and Islamic Scholarship in the 17th/18th Century: Topics and Biographies. Introduction”, Welt des Islams 42 (2002), p. 281–288.

Reichmuth, Stefan: The World of Murtaēā al-Zabīdī (1732-91). Life, Networks and Writings Cambridge: Gibb Memorial Trust, 2009.

Rosenthal, Franz: “From Arabic books and manuscripts, V: A one-volume library of Arabic philosophical and scientific texts in Istanbul”, Journal of the American Oriental Society 75 (1955), p. 14-23.

Săbev, Orlin: İbrahim Müteferrika ya da İlk Osmanlı Matbaa Serüveni (1726-1746), Yeniden Değirlendirme, Istanbul: Yeditepe Yayınları, 2006.

Ŝadr al-Dīn al-Shīrāzī, Muģammad b. Ibrāhīm [Mullā Ŝadrā]: al-Ģikma al-muta‘āliya fī l-asfār al-‘aqliyya al-arba‘a, Qum: al-Maktaba al-Muŝšafāwiyya, 1966-67.

Ŝālih, Ŝāliģ Sa‘dāwī, and Ekmeleddin İhsanoğlu: al-Thaqāfa al-turkiyya fī Miŝr. Jawānib min al-tafā’ul al-ģaēārī bayn al-miŝriyyīn wa-l-atrāk, ma‘a mu‘jam al-alfāž al-turkiyya fī l-‘āmmiyya al-miŝriyya, Istanbul: IRCICA, 2003.

Schulze, Reinhard: “Was ist die islamische Aufklärung?” Welt des Islams 36 (1996), p. 276–325.

Şem’dânî-zâde Fındıklılı Süleyman Efendi târihi Mür’i‘-tevârih, ed. Münir Aktepe, Istanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası, 1976-1980.

Sievert, Henning: “Verlorene Schätze – Bücher von Bürokraten in den Muĥallefāt- Registern” [Lost treasures. Bureaucrats’ books in muĥallefāt registers], Tobias Heinzelmann and Henning Sievert (eds.), Buchkultur im Nahen Osten des 17. und 18. Jahrhunderts, Bern: Lang, 2010, p. 199-263.

Sievert, Henning: Zwischen arabischer Provinz und Hoher Pforte. Beziehungen, Bildung und Politik des osmanischen Bürokraten Rāġıb Meģmed Paşa (st. 1763) [Between Arab province and Sublime Porte. Networks, education and politics of Raghib Mehmed Pasha (d. 1763)], Würzburg: Ergon, 2008.

Steward, Devin J.: “Bahā’ al-Dīn Muģammad al-‘Āmilī”, J. E. Lowry and D. J. Steward (eds.), Essays in Arabic Literary Biography 1350-1850, Wiesbaden: Harrassowitz, 2009, p. 27-48.

Suter, Paul: Alfurkan Tatarski. Der litauisch-tatarische Koran-Tefsir, Köln: Böhlau, 2004.

[Türkiye Diyanet Vakfı (ed.)], İslâm Ansiklopedisi. Istanbul 1988- .

Yahia, Osman: Histoire et classification de l’OEevre d’Ibn ‘Arabī. Etude critique, Damaskus: Institut Français de Damas, 1964.

Yarshater, Ehsan (ed.), Encyclopaedia Iranica. London 1985- .

Yorulmaz, Hüseyin: Koca Ragıb Paşa, Ankara: Kültür Bakanlığı, 1998.
Osmanlı Araştırmaları-Cover
  • ISSN: 0255-0636
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 1980
  • Yayıncı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi
Sayıdaki Diğer Makaleler

Şevket Küçükhüseyin, Selbst-und Fremdwahrnehmung ?m Prozess Kultureller Transformation. Anatolische Quellen über Muslime, Christen und Türken (13. – 15. Jahrhundert) Wien 2011. [Kültürel Değişim Sürecinde Kendini ve Ötekini Algılamak. 13. ve 15. Yüzyılda Anadolu Kaynaklarında Müslümanlar, Hıristiyan

Sherry Sayed GADELRAB

G. Toderini'nin Letteratura turchesca Unvanlı Eserinin De la littérature des turcs Başlıklı Fransızca (A. de Cournand) Tercümesinden Türkçe'ye Yapılan Çeviri Üzerine Bir Eleştiri

Mahmut Adnan GÖKÇEN

Farklılıkları bağlamında Osmanlı İstanbul'unda İthalat: İzmir ile bir karşılaştırma (1793-1803)

A. Mesud KÜÇÜKKALAY

Greco-Islamic Philosophy and Islamic Jurisprudence in the Ottoman Empire (1300-1600): Aristotle's Theory of Sciences in Works on Usūl al-Fiqh

ABDURRAHMAN ATÇIL

Osmanlı Paşalarının Mahiyetindeki Değişim: Mukayeseli Tarih Bakımından Bir Değerlendirme

Tadshi SUZUKI

G. A. Menavino'nun Trattato de costvmi et vita de Turchi unvanlı risalesinin Türklerin Hayatı ve Adetleri Üzerine Bir İnceleme başlıklı Harun Mutluay çevirisinin eleştirisi

Mahmut Adnan GÖKÇEN

Muģammad al-Aqkirmānı and his ‘Iqd al-La'ālı: The reception of Ibn Sınā in Early Modern Ottoman Empire

Mykhaylo M YAKUBOVYCH

Scholars and mobility: A preliminary assessment from the perspective of al-Shaqāyiq al-Nu‘māniyya

ERTUĞRUL İSMAİL ÖKTEN

David N. Livingstone-Charles W. Withers, Coğrafya ve Devrim çev. Dilek Cenkçiler, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005, 456 s.

ZAFER İBRAHİMOĞLU

The Beginning of the Japanese Language Education in the Ottoman Empire

MISAWA Nobuo, GÖKNUR AKÇADAĞ