W. M. Ramsay ve “Anadolu'da Tarih ve Dini Belirleyen Coğrafi Koşullar” Üzerine

Bu çalışmada, ülkemizde arkeolog olarak bilinse de, kendisini bir coğrafyacı olarak tanımlayan William Mitchell Ramsay’ın 1902 yılında yayımlanan Küçük Asya'da Tarih ve Dini Belirleyen Coğrafi Koşullar isimli makalenin değerlendirilmesi konu edinilmiştir. Bilindiği üzere, kolonyal yarışın sürdüğü bir dönemde, Avrupa’nın Hasta Adamı Osmanlı, emperyalist güçlerin ilgi duyduğu bir bölge haline gelmiştir. Özellikle XIX. ve XX. yüzyılda Osmanlı topraklarını konu alan batılı eserlerin artışı bu bağlamda bir tesadüf değildir. Dolayısıyla hazırlanan eserlerin birçoğu, Şarkiyatçılık adı verilen ve Doğu dünyası üzerine temelsiz değer yargıları üreten bir fikir akımı güdümünde kaleme alınmıştır. Burada incelenen ve üzerinden 120 yıla yakın bir zamanın geçtiği Ramsay’ın bu makalesi de, dönemin fikirlerinden etkilendiğinden yer yer kara propaganda öğeleri içermektedir. Bahsedilen bu tarafgir bakış açısı bir kenarda tutulmak kaydıyla, bir asırdan fazla bir süre geçmesine rağmen halen değer taşıyan bazı tespit ve fikirlerin sahibi niteliğindeki Ramsay, yıllardır önemini korumayı başaran az sayıdaki isimden birisidir. Değerlendirmede yazarın hayatı, çalışmaları hakkında kapsamlı bilgi sunulmuş ve eserin içerdiği bilgiler ışığında kimi yorum, tahlillere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Küçük Asya, William Mitchell Ramsay, Coğrafya, Oryantalizm, Göçebelileştirmek

On the W. M. Ramsay and “The Geographical Conditions Determining History and Religion in Asia Minor”

This study focuses on William Mitchell Ramsay's paper which is dated 1902 The Geographical Conditions Determining History and Religion in Asia Minor who is known as an archaeologist in our country but defines himself as a geographer in his speeches. During the colonial race was continuing, the Sick Man of Europe has become a region of interest for the imperial powers. The increase in western works dealing with Ottoman lands in the 19th and 20th centuries, is not be a coincidence in this context. Most of the works have written under the guidance of a trend of thought, Orientalism, that produced a groundless standard of judgments on the Eastern world. This article of Ramsay, which is examined here and has been around 120 years, also contains some black propaganda elements, as it was influenced by the ideas of the period. Keeping this biased perspective aside, Ramsay, who has some findings and ideas that are still valuable, despite more than a century, is one of the few names that has maintain its importance for years.In the evaluation, comprehensive information about the life and works of the author have presented and in light of this information, remarks and analyzes have included.

Keywords:

Asia Minor, William Mitchell Ramsay, Geography, Orientalism, Nomadization,

PDF

___

Abalı, Muhittin; İngilizlerin Dış Politikasında Önemli Rolleri Olan Misyonerlik Ve Ajanlığın Ortadoğu'da Ulaştığı Son Nokta: Gertrude Bell, erişim: https://www.academia.edu/43011042/%C4%B0NG%C4%B0L%C4%B0ZLER%C4%B0N_DI%C5%9E_POL%C4%B0T%C4%B0KASINDA_%C3%96NEML%C4%B0_ROLLER%C4%B0_OLAN_M%C4%B0SYONERL%C4%B0K_VE_AJANLI%C4%9EIN_ORTADO%C4%9EUDA_ULA%C5%9ETI%C4%9EI_SON_NOKTA_GERTRUDE_BELL 08.09.2020.
Baykara, Tuncer; Tarihte Türk Devletleri, c. 1. Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, Ankara, 1987.
Beydilli, Kemal;Zinkeisen, Johann Wilhelm, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 44, s. 446-448., Ankara, 2013.
Bryce, James;Transcaucasia and Ararat, Macmilland and Co., Londra, 1877.
Bryce, James. vd;The Geographical Conditions Determining History and Religion in Asia Minor: Discussion, The Geographical Journal, Vol. 20, No. 3, Londra, 1902.
Buckler, William. Hepburn, Calder, William Musgrave;Anatolian Studies Presented to Sir William Mitchell Ramsay, Manchester University Press., Manchester,1923.
Bulut, Yücel;Oryantalizm, DİA, c.33, İstanbul, 2007.
Butlin, Robin Alan;Historcal Geography, Through the Gates of Space and Time, Edward Arnold, Londra, 1993.
Ceylan,Mehmet Akif;Myriokephalon Savaşı (17 Eylül 1176) Açısından Konya Bağırsak Boğazı’nın Coğrafi Özellikleri, (Ed. Sefer Solmaz-Mehmet Ali Hacıgökmen - Zehra Odabaşı - Şükrü Dursun - Derya Deniz Gezer) USAD, Güz (2017); (7): 1-39, Konya, 2017.
Clifford, James; “Oryantalizm Üzerine” Oryantalizm: Tartışma Metinleri, der. Aytaç Yıldız, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2007.
Demirkent Işın; Haçlılar, TDV İslam Ansiklopedisi, c.14 s 525-546.,İstanbul, 1996.
Duru,Ramazan; Karadağ'ın Gizemli Konuğu Gertrude Bell, Duru Sarrafiye Kültür Yayınları3, Konya, 2010.
Eskikurt, Adnan; Ortaçağ Kroniklerine Göre 17 Eylül 1176 Myriokephalon Zaferi (Bağırsak Boğazı – Konya), (Ed. Sefer Solmaz-Mehmet Ali Hacıgökmen - Zehra Odabaşı - Şükrü Dursun - Derya Deniz Gezer) USAD, Güz (2017); (7): 74-98, Konya, 2017.
Findley, Carter Vaugh; Redhouse, Sir James William, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 34, s. 523, İstanbul, 2007.
Foucart, Paul Francois; Des Associations Religieuses Chez Les Grecs Chez Klincksieck, Paris, 1873.
Gasque, Ward; Sir William M. Ramsay, archaeologist and New Testament scholar; a survey of his contribution to the study of the New Testament,Baker Book House, Londra, 1966.
Guiot, Giorgo ve Caire, Luisella; ArchaeoEpitaph, IMEKO International Conference on Metrology for Archaeology and Cultural Heritage October 19-21,Torino, 2016.
Gümüşçü, Osman; Tarihi Coğrafya, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2010.
Gümüşçü, Osman vd.;Açıklamalı Türkiye Tarih Atlası Projesi (ATTAP), SOBAG/TÜBİTAK Projesi, Ankara, 2011.
Gümüşçü, Osman; Tarihi Coğrafya, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, Eskişehir,2013.
Gümüşçü, Osman; Kaynaklarıyla Tarihi Coğrafya, Yeditepe Yayınevi, İstanbul,2018.
Gümüşçü, Osman; Türk İskân Sistemi ve ya Uc-Fetih-İskan Döngüsü (XI-XVI. Yüzyıl), Yeditepe Yayınları, İstanbul,2019.
Gündüz Şinasi;Pavlus Hıristiyanlığın Mimarı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2015.
Hemer, Colin; (1971), The Later Ramsay a Supplementary Bibliography of the Published Wrttings of Sir William Mitchell Ramsay, Tyndale Bulletin, c.22, 119-124., Cambridge, 1971.
Howorth, Henry Hoyle;Westerly Drifting of Nomads, The Journal of the Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, vol. 3, s.145-174., Londra, 1874.
Howorth, Henry Hoyle; History of Mongols, Longmans, Green and Co., Londra, 1876.
http://eprints.nottingham.ac.uk/50918/1/553039.pdf
http://kgurulkan.blogspot.com/2010/05/turk-cihat-ve-futuhat-anlayisi-ve-sari.html
https://digital.nls.uk/jma/who/john-murray-ii/index.html
https://luna.lib.uchicago.edu/luna/servlet/detail/UCHICAGO~2~2~461~1239871:General-Karte-des-Tu%CC%88rkischen-Reich?qvq=q:_luna_media_exif_filename%3DG7430-1855-K5-sheet2.tif&mi=0&trs=1
https://open.library.ubc.ca/collections/bcbooks/items/1.0355300#p9z-6r0f
https://www.britishmuseum.org/collection/term/BIOG238411
https://www.britannica.com/biography/Bayard-Taylor
https://www.britannica.com/biography/Henri-de-Boulainvilliers-comte-de-Saint-Saire
https://www.britannica.com/biography/Theodor-Benfey
https://www.britannica.com/science/geography/Geography-and-education-the-19th-century-creation-of-an-academic-discipline, erişim: 13.08.20
https://www.britannica.com/topic/humanities, erişim: 13.08.20
https://www.giffordlectures.org/lecturers/william-mitchell-ramsay
https://www.oxforddnb.com/view/10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-9164;jsessionid=C461AE0745BF6ED03A2989093F10B399
https://www.voltaire.ox.ac.uk/about-voltaire/about-voltaire
Kafesoğlu, İbrahim;Türkler, İA. C. 12/2, 264-280, İstanbul, 1988.
Kiepert, Johann Samuel Heinreich; General Karte des Türkischen Reiches in Europa und Asien, erişim: https://luna.lib.uchicago.edu/luna/servlet/detail/UCHICAGO~2~2~461~1239871:General-Karte-des-Tu%CC%88rkischen-Reich?qvq=q:_luna_media_exif_filename%3DG7430-1855-K5-sheet2.tif&mi=0&trs=1, 1885.
Koca, Salim;Türk/Türk İslam Devletleri, DİA, c. 41, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 531-533 İstanbul, 2012.
Koç, Nurgün;W. M. Ramsay’ın Eserlerine Göre XIX. Yüzyıl Sonu ile XX. Yüzyıl Başlarında Türkiye, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, İzmir,1999.
Koç, Nurgün; “Everyday Life in Turkey” Eserinde Mrs. W. M. Ramsay’ın Osmanlı Ülkesindeki Kadınlara Dair İzlenimleri,History Studies International Journal of HistoryISSN: 1309 4173 (Online)1309 - 4688 (Print),Volume 4 Issue 2, p. 235-256.,2012.
Lawrance, Thomas Edward; Seven Pillar of Wisdom, Wordsworth Editions, ed. Angus Calder, 1997, Herfordshire, Birleşik Krallık, 1926. Miller, Konrad;Weltkarte des Castorius genannt die Peutingersche Tafel, ed. Wentworth Press, 2019.1888.
Said, Edward; Orientalism Reconsidered, Cultural Critique, No. 1., University of Minnesota Press, Minnesota, 1985.
Said, Edward; Şarkiyatçılık: Batı’nın Şark Anlayışları, Çev., Berna Ülner, Metis Yayınları İstanbul, 2001.
Sanders, Ed Parish;Paul: The Apostle's Life, Letters, and Thought, Fortress Press, Minneapolis, 2015.
Southern, Richard William;The Making of the Middle Ages, New Haven & London, Yale University Press, Londra, 1952.
Starbon, Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII-XIII-XIV), çev. Adnan Pekman, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1993
O’ Carroll, Michael;Theotokos: A Theological Encyclopedia of the Blessed Virgin Mary, Liturgical Press, Minnesota, 1982.
Ortaylı İlber; Hammer-Purgstall, Joseph Freiherr von, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 15, s. 491-494., İstanbul, 1997.
Öğünç, Banu; Sources of Orientalism: Tracing Ottoman Empire in British Mind, (Ed. Hakan Kuyumcu-Çağatay Benhür) SUTAD, Güz 2018; (44): 245-257, Konya, 2018.
Parla Jale; Efendilik, Şarkiyatçılık, Kölelik, İletişim Yayınları, İstanbul, 1985.
Radet, Georges;La Lydie et le monde grec au temps des Mermnades (687-546), Bibliothèque des Écoles françaises d'Athènes et de Rome, Paris, 1893.
Ramsay, William Mitchell; Studies in Asia Minor, The Journal of Hellenic Studies, Vol. 3, s. 1-68., Birleşik Krallık, 1882.
Ramsay, William Mitchell;Cities and Bishoprics of Phrygia, The Journal of Hellenic Studies, Vol. 8, s. 461-519, Birleşik Krallık, 1887. Ramsay, William Mitchell;Impressions of Turkey, Hodder & Stoughton, Londra, 1897.
Ramsay William Mitchell; TheGeographical Conditions Determining History and Religion in Asia Minor, The Geographical Journal, Vol. 20, No. 3, Birleşik Krallık, 1902.
Ramsay, William Mitchell;The Bearing of Recent Discovery on the Trustworthiness of the New Testament (Classic Reprint), Forgotten Books, ed. 2018, Birleşik Krallık, 1915.
Ramsay, William Mitchell; Presidential Address to the Geographical Association, The Geographical Teacher, Vol. 9, No. 4, s. 175 - 181, Geographical Association, Londra, 1918.
Ramsay, William Mitchell;Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, çev. Mihri
Pektaş, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara,1960.
Ramsay, William Mitchell;Tarsus (Aziz Pavlus’un Kenti), çev. Levent Zoroğlu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara,2000.
Raugh, Harold Jr.;The Victorians at War, 1815-1914 An encyclopedia of British Military History, ABC Clio, Oxford, 2004
Sanday, William;Professor Ramsay on the Geography of Asia Minor,Supplementary Papers of the Royal Geographical Society, vol. 18. s. 232 – 240., Londra, 1890.
Sarre, Friedrich; (1895). Reise in Kleinasien,University of Michigan Library, Michigan, 1895.
Sezen, Tahir; Osmanlı Yer Adları, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayın No: 2, Ankara, 2017.
Topraklı, Ramazan; Değişen Coğrafya ve Miryokefalon Savaşı, Sistem Ofset Yayıncılık, Ankara, 2014.
Tümertekin, Erol., Özgüç,Nazmiye; Coğrafya Geçmiş – Kavramlar - Coğrafyacılar, Çantay Kitabevi, İstanbul, 2000.
Wells Edward;An Historical Geography of the Old and New Testament, The Clarendon Press, Oxford, 1819.
Von Hammer,Joseph;Büyük Osmanlı Tarihi, Üçdal Neşriyat, çev: Mehmet Ata, Vecdi Bürün, Refik Özdek, İstanbul, 1998.
Xenophon; Anabasis Onbinler’in Dönüşü, çev. Ari Çokona, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.2015
Yılmaz, Anıl;Türk Kültür Terminolojisinde Göç Kavramı Üzerine, (Ed. Sema Barutçu Özönder) Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, c. 7, s. 2, ss. 14-33, Ankara, 2010.
Yüksel, Mehmet;İslamofobinin Tarihsel Temellerine Bir Bakış: Oryantalizm ya da Batı ve Öteki, (Ed. Adem Sözüer) İÜHFM C. LXXII, S. 1, s. 189-200, İstanbul, 2014.
Zingg, Emanuel;Sir William Mitchell Ramsay: Asia Minor and the Birth of International Epigraphy, Oxford: Centre for the Study of Ancient Documents, Birleşik Krallık, 2019.
Zinkeisen, Johann Wilhelm; Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, 2. Baskı, çev: Özlem Kumrular, Erendiz Özbayoğlu, Nilüfer Epçeli, Levent Kayapınar, Yeditepe Yaynevi, İstanbul, 2019.