" Modern konut " olarak XIX.Yüzyıl İzmir konutu : Biçimsel ve kavramsal ortaklıklar

Anahtar Kelimeler:

İzmir

Nineteenth century İzmir houses as " Modern " : Formal and conceptual overlappings

Examination of the formal characteristics of an architectural product is not adequate when one is face-to-face with modernity. Especially products of alternative modernities require one to see through the concepts that are distinctive in the field of housing. These are commodification, standardization, mass production, pervasiveness, and reflectivity. Evaluation of existing building stock within the constructed framework in line with these concepts helps both to identify and to depict ‘alternative modernities’ and to acquire original innovation peculiar to a specific history and geography. This article focuses on the building typology that appeared in the last quarter of the nineteenth century in İzmir. While identifying the local factors and characteristics that shaped ‘the house’, it argues that the nineteenth Century İzmir house can be categorized as ‘modern’. Current academic literature includes the nineteenth century İzmir houses in the category of vernacular architecture peculiar to a region, such as Chios Houses or Rum Houses. A typical İzmir house has two floors, organized around two axis, of which one is narrow and the other is large. The upper floor is symmetrical, only having the oriel (cumba) as an additional feature. These row houses, consisting of three parts, the main part, the courtyard and the service part, were produced in the city as an alternative version on a theme depending on the certain physical and social factors. Increasing housing demand, the construction experience obtained from large scale public investigations, the stylistic interaction from suburban mansions, the use of mass produced and/or imported building materials, the existing construction methods, can all be considered among these factors, which are also related to priviledged location and status of İzmir in the Empire geography. Although it is possible to note that these houses resemble the terraced houses of the same period in England when the plan organization and building layout is considered, İzmir houses are applications of original solutions to specific problems and unique conditions of the period from 1875 and 1911, and deserve to be labeled as ‘modern’.

Keywords:

Izmir,

PDF

___

AKKURT, H. (2004) Batı Kültürünün 19. Yüzyıl İzmir’inde Mekansal Temsili: Bornova ve Buca’da Levanten Konutları, Ege Mimarlık,(2004/3) 51.
AKYÜZ, E. (1994) Tarihsel Süreçte İzmir’de Konut, Ege Mimarlık, (1994/3)32.
AKYÜZ, E. (1997) Traditional Housing Architecture in İzmir, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Mimarlık Bölümü, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
AREL, A. (2002) Bir Şehr-i Ruşenabad, Kar-ı Anka Bir Bender: Tanzimat Öncesi İzmir Sanatında Yeni Yönelimler, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, İzmir.
ASATEKİN, G. (2005) Understanding Traditional Residential Architecture in Anatolia, Journal of Architecture, (10/4) 389-414.
ATAY, Ç. (2003) Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İzmir Planları, Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayınları, İzmir.
ATAY, Ç. (1979) Cumhuriyet Öncesi İzmir Kentinde Haberleşme, Ulaşım ve Etnik Gruplar, Konum Değerlendirmesi ve Günümüz Yapısına Yansımalar, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi,İzmir.
BALLİCE, G. (2004) İzmir Kent Kimliğinin Oluşum Sürecinin Konut Yapıları Üzerinden İncelenmesi, Ege Mimarlık Dergisi, (52/4) 42-6.
BANHAM, R. (1960) Theory and Design in the First Machine Age, Architectural Press, London.
BAYDAR, G. (2000) Beyond Lack and Excess: Other Architectures/Other Landscapes, Journal of Architectural Education, (54/1) 20-7.
BENEVELO, L. (1981) Modern Mimarlığın Tarihi, çev. A. Tokatlı, Çevre Yayınları, İstanbul.
BEYRU, R. (2000) 19. Yüzyılda İzmir’de Yaşam, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
BİLGİN, İ. (1992) Konut Üretiminin Karşılaştırmalı Analizi, Yümfed Yayınları, İstanbul.
BİLSEL, C. (1996) Cultures et Fonctionnalites: L’Evolution de la Morphologie de la Ville d’İzmir , yayımlanmamış Doktora Tezi, Université de Paris X- Nanterre, Paris.
BİLSEL, C. (2000) 19. Yüzyılın İkinci Yarısında İzmir’de Büyük Ölçekli Kentsel Projeler ve Kent Mekanının Başkalaşımı, Osmanlı Mimarlığının 7 Yüzüncü Yılı Uluslarüstü bir Miras, der. N. Akın, A. Batur, S. Batur, YEM yayınları, İstanbul.
BOZDOĞAN, S. (2002) Modernizm ve Ulusun İnşası: Erken Cumhuriyet Türkiyesi’nde Mimari Kültür, Metis Yayınları, İstanbul.
CLARKE, L. (1982) Building Capitalism, Historical Change and Labour Process in the Production of the Built Environment, Routledge, London.
ERDOST, M. (1984) Osmanlı İmparatorluğunda Mülkiyet İlişkileri, Onur Yayınları, Ankara.
ERGİN, O. (1995) Mecelle-i Umur-u Belediyye, İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Yayınları, İstanbul.
ERPİ, F. (1987) Buca’da Konut Mimarisi, ODTÜ Muimarlık Fakültesi Yayınları, Ankara.
ERPİ, F. (2006) Toplum Kültürü ve Yerel Mimariye Yansıması / Üç Örnek: Batı Anadolu’da Türk, Rum ve Levanten Konutları, Avrupalı mı Levanten mi? der. A. Yumul, F. Dikkaya, Bağlam Yayınları, İstanbul.
EYÜCE, Ö. (1999a) Türkiye’deki İlk Demiryolu: İzmir Aydın Hattı ve Alsancak Garı, İzmir İzmir Dergisi 1999/Mart-Nisan 42-46.
EYÜCE, Ö. (1999b) Erken Modernizm’den Çoğulcu Modernizm’e İzmir’de Konut, Ege Mimarlık Dergisi, (99/4) 32.
FRANGAKIS-SYRETT, E. (1993) Western and Local Enterpreneurs in İzmir in the Nineteenth Century, İzmir ve Batı Anadolu Sempozyumu, Akademi Kitapevi, İzmir.
GIDDENS, A. (1990) The Consequences of Modernity, Stanford University Press, California.
GLASSIE, H. (2000) Vernacular Architecture, Indiana University Pres, Bloomington.
GÖLE, N. (1998) Batı Dışı Modernliğin Kavramsallaştırılması, Sosyal Bilimleri Yeniden Düşünmek, Sempozyum Bildirileri, der. K. Şahin, S. Sökmen, Metis Yayınları, İstanbul.
İzmir Ticaret Odası (1998) İzmir Konsolosluk Raporlarına Göre İzmir Ticareti (1864-1914), İzmir Ticaret Odası Yayınları İzmir.
KAÇEL, E. (1998) İngiltere’de Konut Standartlarının Değişen Bağlamı, Yıldız Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
KIRAY, M. (1998) Örgütlenemeyen Kent İzmir, Bağlam Yayınları, İstanbul.
KIRSCHENMANN. J., MUSCHALEK, C. (1980) Residential Districts, Granada Press, London.
KORKMAZ, T. (2001) Mimari Stiller: Modernizm, XXI Mimarlık Kültürü Dergisi, (1/ 6) 148-151.
KUBAN, D. (2001) Türkiye’de Kentsel Koruma, Tarih Vakfı Yayınları,İstanbul.
LONG, H. (1993) The Edwardian House: The Middle-class Home in Britain 1880-1914, Manchester University Press, Manchester.
MARTAL, A. (1999) Değişim Sürecinde İzmir’de Sanayileşme: 19.Yüzyıl, Dokuz Eylül Yayınları, İzmir.
MARCUS, S. (1999) Appartment Stories, University of California Press,London.
MUTHESIUS, S. (1990) The English Terraced House, Yale University Press, New Haven.
ÖZKUT, D. (1997) A Guide for Conservation of the Historical Commercial Center Punta, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
ROSSI, A. (1985) The Architecture of the City, Oppositions Books, Cambridge.
ROWE, P. (1993) Modernity and Housing, The MIT Press, Cambridge.
SERÇE, E. (1998) Tanzimattan Cumhuri yete İzmir’de Belediye, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir.
TOSUN, Y. (1983) 17-19. Yüzyıllarda Batı Anadolu’da Osmanlı-Türk Şehir Dokuları, Bu Dokuları Oluşturan Evler ve Korumaları, Ticaret Matbaacılık, İzmir.
TOSUN, Y. (1983) 17-19. Yüzyıllarda Batı Anadolu’da Osmanlı-Türk Şehir Dokuları Bu Dokuları Oluşturan Evler ve Korunmaları; Yayınlanmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul
ÜLKER, N. (1994) XVII. Ve XVIII. Yüz Yıllarda İzmir Şehri Tarihi, Akademi Kitapevi, İzmir.
YÜCEL, A. (1996) İstanbul’da 19. Yüzyılın Kentsel Konut Biçimleri, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, der. H. Abbasoğlu, M. Tapan, U. Tanyeli, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.