Ergonomics and universal desing in interior architecture education

Ergonomi derslerinin tasarım okulları eğitim programlarına katılması ve İnsan Faktörü ve Ergonomi (İFE) kural ve deneyimlerinin tasarım uygulamalarına yansımaları sonucunda, yapılanmış çevrelerin verim ve üretkenliğinde artış, güvenlik ve sağlıklı yaşam şartlarında ise iyileşmeler gözlemlenmiştir. Bu çalışma, tasarım sürecinde İFE kurallarının uygulanmasına odaklanmıştır. Tasarımcılar, üniversite eğitimleri sırasında İFE kuralları, erişilebilirlilik, ergonomi ve çevre faktörleri gibi konularla ilgili standart ve mevzuat konularında bilgi edinirler. Evrensel Tasarım yaklaşımı, ürün veya mekan tasarım sürecinde İFE kurallarının uygulanmasında toplumun bir kısmının değil, olabildiğince fazla bireyin göz önüne alınmasına olanak sağlar. Evrensel Tasarım bir dünya görüşü olarak, farklı söylemlerle birçok ülkenin eğitim programlarında yer almaktadır. Ülkenin Evrensel Tasarıma yaklaşımı ve eğitime bakış açısı doğrultusunda tasarım eğitimi programlarında da hayat bulmaktadır. Bu çalışmada, Evrensel Tasarım yaklaşımını yıllardır ders programında stüdyo derslerine katarak yapan bir eğitim kurumunda, farklı bir uygulama denenmiştir. Bu bağlamda, Evrensel Tasarım kurallarını öğretme ve uygulama olanağına sahip bir ders kapsamında, eğitimsel ergonominin iç mimarlık lisans programında etkinliği incelenmektedir. Dönemin ilk sekiz haftasında ders, her hafta bir Evrensel Tasarım prensibinin öğretim elemanı tarafından sunulması ile başlamaktadır. Sunumlar sırasında kaynak olarak kitaplar, makaleler, standartlar, çevrimiçi kaynaklar, video ve CD-ROM sunumları kullanılmaktadır. Takip eden haftada her öğrenci grubu tarafından, bir önceki hafta öğrenilen Evrensel Tasarım prensibini kapsayan ödevin sunumu yapılmakta ve seçilen ürün üzerinde öğrencilerin katılımıyla konu tartışılmaktadır. Yedi Evrensel Tasarım prensibinin öğrenilmesinin ardından bir dönem ortası sınavı ile öğrenciler değerlendirilmektedir. Bu sınav kapsamında öğrencilere incelenmek üzere bulundukları bina içinde iki yer verilmekte ve bu yerlerin Evrensel Tasarım ve İFE prensipleri ve standartları ışığında analizlerinin yapılması istenmektedir. Gerekli incelemeleri 40 dakika içinde tamamlamaları, ardından istedikleri kaynakları kullanarak sınav mekanında 90 dakikalık süre içinde Evrensel Tasarım ışığında bu mekanların değerlendirmelerini yapmaları ve gelişimleri için önerilerini yazmaları istenmektedir. Üçüncü değerlendirme yöntemi olarak bir araştırma raporu hazırlamaları beklenmektedir. Öğrencilerden 3-5 kişilik gruplar halinde, şehirde bulunan bir kamu binasını seçmeleri istenmektedir. Her öğrenci, grup olarak belirledikleri kamu binası içinde bir alanı seçerek (giriş ve çıkış yeri, dolaşım alanları, yönlendirme sistemleri, ortak mekanlar, vb.) incelemektedir. Daha sonra grubun bir araya gelerek, sonuçları tartışması ve bütün binayı kapsayan bir araştırma raporu hazırlaması beklenmektedir. Dönem sonununda verilen anket formu ile öğrencilerden, öğrenme sürecini değerlendirmeleri istenmiştir. Bu araştırmada kullanılan üç değerlendirme aracı olan, haftalık ödev, dönem ortası sınavı ve araştırma raporu arasından, haftalık ödev ve arkasından yapılan tartışmaların öğrenme konusunda en faydalı bulunduğu saptanmıştır. Öğrencilerin dönemin ilk haftalarında yaptıkları ödevler kapsamında tasarlanmış ürün ve mekanları inceleyerek, Evrensel Tasarım kavramlarını öğrendiği ve sınıf içinde yapılan tartışmaların da bu kavramların pekişmesine yardımcı olduğu saptanmıştır. İFE kurallarını ve Evrensel Tasarım dünya görüşünü kavradıktan sonra, iç mekanları analiz etmede kendilerini yetkin olarak kabullendikleri gözlenmiştir. Çoğu öğrenci, bu dersin Evrensel Tasarım sorunlarına farkındalıklarını artırdığını ve bu farkındalığın öğrencilerin tasarım stüdyolarında başarılarını artırmada etkin olduğunu belirtmişlerdir.

PDF

___

ASLAKSEN, F., BERGH, S., BRINGA, O.R., HEGGEM, E.K. (1997) Universal Design: Planning and Design for All, The Norwegian State Council on Disability, Oslo.

BEECHER V., PAQUET V. (2005) Survey Instrument for Universal Design of Consumer Products, Applied Ergonomics (36) 363-72.

BURKE, M.D., HAGAN, S.L., GROSSEN, B. (1998) What Curricular Designs and Strategies Accommodate Diverse Learners? Teaching Exceptional Children (31)34-8.

CENTER FOR UNIVERSAL DESIGN (1997) The Principles of Universal Design, version 2.0, North Caroline State University, Raleigh, NC.

DEMİRBİLEK, O., DEMİRKAN, H., ALYANAK, S. (2000) Designing an armchair and a door with elderly users, Proceedings of Designing for the 21st Century, (http://www.adaptenv.org/21century/ proceedings5.asp#parmchair; retrieved: December 2001).

DEMİRBİLEK, O., DEMİRKAN H. (2004) Universal Product Design Involving Elderly Users: A Participatory Design Model, Applied Ergonomics (35) 361-70.

DEMİRKAN, H. (2007) Housing for Aging Population, European Review of Aging and Physical Activities (4) 33-8.

GOONEWARDENE, R., PEDERSEN, A. (2000) Introducing Universal Design to a Western Australian School of Art and Architecture, Proceedings of Designing for the 21st Century, (http://www.adaptenv. org/21century/proceedings.php; retrieved: December 2001).

IWARSSON, S., STAHL, A. (2003) Accessibility, Usability and Universal Design – Positioning and Definition of Concepts Describing Person – Environment Relationships, Disability and Rehabilitation (25) 57-66.

KAO, H.S.R. (1976) On Educational Ergonomics, Ergonomics (19) 667-81.

KARWOWSKI, W. (2005) Ergonomics and Human Factors: The Paradigms for Science, Engineering, Design, Technology and Management of Human-Compatible Systems, Ergonomics (48) 436-63.

KENNIG, B., RYHL, C. (2002) Teaching Universal Design: Global Examples of Projects and Models for Teaching in Universal Design at Schools of Design and Architecture, AAoutlis, ANLH, Brussels.

MACE, R.L., HARDIE, G.J., PLAICE, J.P. (1991) Accessible environments: Toward universal design, eds. W. Preiser, J. Vischer and E. White, Design Interventions: Toward a More Human Architecture, Van Nostrand Reinhold, New York.

OSTROFF, E. (2001) Universal Design: The New Paradigm, eds. W.F.E. Preiser and E. Ostroff, Universal Design Handbook, McGraw-Hill, New York; 1.1-1.12.

PREISER, W. (2001) Toward universal design evaluation, eds. W.F.E. Preiser and E. Ostroff, Universal Design Handbook, McGraw-Hill, New York; 9.1-9.18.

PREISER, W. (2003) Inclusiveness through Universal Design Feedback and Evaluation, Proceedings of Include 2003, Education and evaluation - resources and methods at student level, Royal College of Art, London.

RESOLUTION RESAP, 2001. On the Introduction of the Principles of Universal Design into the Curricula of All Occupations Working on the Built Environment [online]. Council of Europe, Committee of Ministers. (http://cm.coe.int/ta/res/resAP/2001/2001xp1/htm; retrieved: December 2001).

SMITH, T.J. (2007) The Ergonomics of Learning: Educational Design and Learning Performance, Ergonomics, (50) 1530-46.

STEINFIELD, E., DANFORD, G.S. (1994) Automated Doors: Toward Universal Design, The Construction Specifier, August.

STORY, M.F., MUELLER, J.L., MACE, R.L. (1998) The Universal Design File: Designing for People of All Ages and Abilities, The Center for Universal Design, North Carolina State University, Raleigh.

TROST, G. (2005) State Affairs in Universal Design, Fujitsu Science and Technology Journal (41) 19-25.

WELCH, P., JONES, S. (2001) Advances in universal design education in the United States, eds. W.F.E. Preiser and E. Ostroff, Universal Design Handbook, McGraw-Hill, New York; 51.1-51.24.

WELCH, P., OSTROFF, E. (1995) The Universal Design Eduaction Project, ed. P. Welch, Strategies for Teaching Universal Design, Adaptive Environments Center and MIG Communications, Boston and Berkeley; 19-25.

WOODCOCK, A. (2007) Ergonomics, Education and Children: A Personal View, Ergonomics, (50) 1547-60.