A Comparative analysis of entry to home ownership profiles: Turkey and the Netherlands

Merkezi konut politikalarının hemen hiç olmadığı bir ortamda yaşanan hızlı kentleşme, Türkiye’ye özgü bir mülkiyet deseninin oluşmasına neden olmuştur: ev sahipliği % 64.16 oran ile en yaygın mülkiyet türü iken, tamamı özel olan kiralık kesim, stoğun % 28.01’ini kapsamaktadır. Konut finansman sisteminin 2007’ye kadar var olmayışı ve uygulanan yetersiz konut politikaları sonucunda serbest piyasa mekanizması konut stoğunun üretiminde önemli yer tutmuştur. Hollanda’da ise, ev sahipliği ve kiracılık birbirini daha iyi tamamlayan iki mülkiyet biçimi olarak konut sisteminde yer almaktadır. Ülke, kentleşme sürecini Türkiye kadar kısa sürede yaşamamış ve gecekondu gibi kaçak yapılaşma biçimlerine pek rastlanmamıştır. Bu nedenle, konut politikalarının başarıyla uygulanması da lanaklı olabilmiştir. Görece daha iyi olan makro ekonomik koşullar ve düşük enflasyon oranları, Türkiye’de olduğu gibi yüksek ev sahipliği tutkusuna yol açmamıştır. Konut sistemi ,düşük gelir grupları için kamu kiralık kısım (% 35-37), düzensiz ancak orta gelire sahip hanehalkları için özel kiralık kısım (% 10), ve sabit ve yüksek gelir gruplarının kendi konutlarında oturmasına (% 56) olanak veren konut sunumları geliştirmiştir. Konut sistemleri değişik dönem ve mekanlarda farklı mülkiyet biçimlerini özendirebilir. Ülkenin sosyo-ekonomik koşulları ve politikalar, farklı ev sahipliğine erişim modlarını ortaya çıkarır. “ev sahipliğine geçiş profilleri (ESGP)” olarak gruplanabilecek bu temel profiller, bu makalede, hanehalklarının ev sahibi olmak için izlediği ana erişim yolları olarak tanımlanmıştır. eSGP’lerin tespiti için konut sistemleri açısından birbirinden oldukça farklı iki ülke; Türkiye ve Hollanda arasında bir karşılaştırma yapılmaktadır. Bu amaçla, Türkiye İstatistik Kurumu’nun hazırladığı “Hanehalkı Bütçe Anketi” ve Hollanda Konut, Mekansal Planlama ve Çevre Bakanlığı’nın “Konut Talebi Anketi” hamverileri kullanılmakdatır. Araştırma sonuçlarına göre, ulusal sosyo-ekonomik koşullar ve konut politikaları hanehalklarının mülkiyet tercihlerinde etkili olmaktadır. Saptanan profiller, her iki ülkede ev sahipliğine geçiş süreci dinamiklerini ortaya çıkarmaktadır. Daha verimli konut politikaların geliştirilmesi ve uygulanması için konut piyasasındaki dinamiklerin ve süreci etkileyen etmenlerin incelenmesi gerekmektedir. Saptanan eSGP’ler Türkiye için görece etkisiz konut politikalarını yansıtmıştır: Bu eSGP’ler genellikle serbest piyasada gelişen bireysel çabalar şeklindedir. Hollanda için bulunan eSGP’ler ise konut sisteminde merkezi role sahip güçlü devlet müdahalelerinin etkisini açıkça ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye

PDF

___

AEDES (2003) Dutch Social Housing in a Nutshell, Hilversum. (Online access: http://www.aedesnet.nl/binaries/downloads/2007/08/ dutchsocialhousinginanutshell2007.pdf)

BALAMIR, M. (1975) Kat Mülkiyeti ve Kentleşmemiz (Flat Ownership and Urbanization in Turkey), ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, (1/2) 295- 318.

BALAMİR, M. (1982) Urbanization, Urban Processes, and Urban Structure, in The First Urbanization Congress of Turkey (V1) ed. by Y. Gülöksüz, METU Department of City and Regional Planning, Ankara; 13-54.

BALAMİR, M. (1996) Making Cities of Apartment Blocks, Transformation of the Built Environment in Turkey by means of Reorganizations in Property Rights, in Housing and Settlement in Anatolia, Tarih Vakfı, İstanbul.

BALAMİR, M. (1999) Formation of the Private Rental Sector in Turkey, Netherlands Journal of Housing and the Built Environment (14:4) 385-402.

BALAMİR, M. (2002) Necessary Revisions in the Planning System in Turkey with Respect to the New Agenda of Urban Regeneration, Yapı Dergisi (253) 66-70.

BOELHOUWER, P. J. (2002) Trends in Dutch Housing Policy and the shifting position of the social Rented Sector, Urban Studies (39:2) 219- 235.

BOELHOUWER, P. J. and VAN DER HEIJDEN, H.M.H. (1992) Housing systems in Europe: Part I,. A comparative study of housing policy (Housing and urban policy studies 1), Delft, University Press, Delft.

CLARK, W. A. V., DEURLO, M. C., DILEMAN F. M.(1997) Entry to Home- ownership in Germany: Some Comparisons with the United States, Urban Studies (34:1) 7-19.

COLEMAN, D. AND GARSSEN, J. (2002) The Netherlands: paradigm or exception in Western Europe’s demography? Demographic Research, V: 7, Article 12. www.demograpic-research.org.

DIELEMAN, F. M., AND EVERAERS, P. C.J. (1994) From renting to owning: Life course and housing market circumstances, Housing Studies (9:1) 11-26.

DIELEMAN, F. M., VAN KEMPEN, R. (1994) The mismatch of housing costs and income in Dutch housing, Journal of Housing and the Built Environment (9:2) 159-72.

FEIJTEN, P. and MULDER, C. H.(2002) The Timing of Household Events and Housing Events in the Netherlands: A Longitudinal Perspective, Housing Studies (17:5) 773-92.

HBS (2003) TURKSTAT Household Budget Survey, raw data.

HDA (2006) Türkiye’de Konut Sektörü ve TOKİ’nin Konut Üretimindeki Yeri, Research Series, no: 2, Yapı endüstri Merkezi, Ankara.

HDA (2008) Konut Uygulamaları Özeti.

HEINS, I. (2005) Lecture notes, Introduction to Housing, University of Groningen.

GRIUS, V. (2008) The Netherlands, in Cowans, J. and Maclennan, D., eds.,Visions for Social Housing: International Perspectives, The Smith Institute; 75-84.

GüRLESEL, C.F. (2006) Türkiye’de Konut İhtiyacı ve Talebine Bağlı Konut Finansman Sisteminin Gelişme Potansiyeli ve Ülke ekonomisine Katkısı 2015, Paper presented at Housing Finance and Turkey Conference III, İstanbul.

KAYIKET, A. (2003) The process of intergenerational transmission of housing wealth, unpublished master thesis, METU Department of City and Regional Planning, Ankara.

MEGBOLUGBE I. F., LINNEMAN P.D. (1993) Home Ownership, Urban Studies, (30:4/5) 659-82.

MULDER, C. H. and WAGNER, M. (1998) First Time Home-ownership in the family life course: A West German-Dutch Comparison, Urban Studies (35:4) 687-713.

PRIEMUS, H. (2001a) A new housing policy for the Netherlands (2000– 2010): A mixed bag, Journal of Housing and the Built Environment (16:3- 4) 319-32.

PRIEMUS, H. (2001b) Poverty and housing in the Netherlands, Housing Studies (16:3) 277-89.

SARIOĞLU, G.P. (2007) Turkish Housing system: history and current debates in comparison with several EU countries, Paper presented at ENHR Working Group Comparative Housing Policy Seminar, 20/21 Nisan, April 2007, Dublin.

SARIOĞLU, G.P., BALAMİR, M., PELLENBARG, P. H. and TERPSTRA, P.R.A (2007) Rented and owner occupied housing: A descriptive study for two countries-Turkey and the Netherlands, Paper presented at ENHR 2007 International Conference ‘Sustainable Urban Areas’, Rotterdam. (http://www.enhr2007rotterdam.nl/pages/ papersdownload.htm)

SARIOĞLU, G. P. (2008) entry to Home ownership profiles in Turkey and the Netherlands, paper presented at ENHR Working Group Comparative Housıng Policy Seminar, 23-24 October 2008, İstanbul.

SARIOĞLU, G. P. (2009) Entry to home ownership: A comparison between Turkey and the Netherlands, unpublished Ph.D. Thesis, METU Department of City and Regional Planning, Ankara.

TAYLAN, A. (2003) Hanehalklarınıın Konuta erişebilirliği, Konut Kurultayı, Şehir Plancıları Odası, Mayıs 2002, İstanbul; 448-60.

TURKSTAT (2003) 2000 Census of Population: Social and Economic Characteristics of Population, Pub. No: 2759, Ankara.

TURKSTAT (1993) 1990 General Population Census (GPC), Socio-economic characteristics of population; 186.

VROM (1997) Housing in the Netherlands, Vrom, The Haag.

WBO (2002) Housing Demand Survey raw data, Vrom.