Türkiye’de Siyasi İktidarların Değişimine Bağlı Olarak Orta Öğretim(Lise) Tarih Ders Kitaplarında Osmanlı Padişahı İmajı: II. Abdülhamit Örneği

Bu araştırmanın amacı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan günümüze kadar gelinen süreçte ortaöğretim tarih ders kitaplarında yer alan II. Abdülhamit imajını analiz etmektir. Doküman inceleme ve tarama yöntemlerinin kullanıldığı araştırmada belirlenen dönemleri temsil eden ortaöğretim kurumlarında okutulan tarih ders kitapları, araştırma problemi noktasında veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Araştırmada Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kabul edilen ve Tebliğler Dergisi ile duyurulan ortaöğretim tarih ders kitaplarında yer alan metinler doküman incelemesinden sonra ve betimsel analize tabi tutulmuştur. Elde edilen verilerden hareketle, ortaöğretim tarih ders kitaplarında II. Abdülhamit sunumu değerlendirilmiştir. Dönemin mevcut siyasi iradesinin benimsediği dünya görüşünün yansımasına paralel olarak, birbirinden zıt anlayışı temsil eden siyasi iradelerin, farklı dünya görüşlerinin iktidara gelmesi ile II. Abdülhamit imajına yönelik yazımda, günümüze gelindikçe değişim olduğu görülmüştür. Ortaöğretim tarih ders kitaplarındaki II. Abdülhamit imajına yönelik sunumlar Atatürk ve Atatürk sonrası dönemde olumsuz ve sert ifadeler içermektedir. Bu sunum özellikle 1975 yılında Milliyetçi Cephe (MC) Hükümetleri sonrasında ve son dönem ortaöğretim tarih ders kitaplarında değişikliklere uğramıştır. II. Abdülhamit’e yönelik olumsuzluk yaratabilecek ifadelere yer verilmemiştir.

Anahtar Kelimeler:

II. Abdülhamit, İmaj, Padişah, Tarih Ders Kitapları

Depending on the Change of Political Powers in Turkey Secondary School History Textbooks Ottoman Padishahs Image: Case of Abdul Hamid II

In the current research, the Abdul Hamid II image in secondary school history textbooks was examined in the period that from establishment of the Republic of Turkey to present. Documantary method was used as research design. In this context, history textbooks taught in secondary schools which selected above mentioned criterions was used as data collection method.Narratives in history textbooks adopted by the Ministry of National Education and announced by the Journal Announcements were carried out document analysis and descriptive analysis. With reference to data obtained from history textbooks, presentation of the Abdul Hamid II was evaluated. In line with the political opinions and different political views come to power, historiography for Abdul Hamid II image was varied over time. Presentations of Abdul Hamid II image in history textbooks have negative and harsh statements in the period Ataturk and after Ataturk. This presentation has changed especially amended in 1975 after the Nationalist Fronts (NF) Governments and recent secondary school history textbooks. These history textbooks has not included negative statements for Abdul Hamid II.

Keywords:

Abdul Hamid II, Image, Padishahs, History Textbooks,

PDF

___

Akşit, N.(1979). Tarih III yeni ve yakın çağlar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Akşit, N.(1975). Tarih III yeni ve yakınçağlar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Akşit, N.(1970). Tarih III yeni ve yakınçağlar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Akşit, N.(1951). Tarih III yeni ve yakınçağlar. İstanbul: Remzi Kitabevi. Alaca, E.(2017). Cumhuriyet dönemi lise tarih ders kitapları üzerine bir değerlendirme. International Online Journal of Educational Sciences, 9(4), 988-1007.
Alaca, E.(2015). Türkiye’de siyasi iktidar değişiklikleri ve tarih ders kitaplarında Osmanlı algısı(1970-1980). Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üni-versitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ali Reşad(1926). Tarih-i umumi. İstanbul: Kanaat Kitabhanesi
Ali Reşad(1925). Asr-ı hazır tarihi. İstanbul: Kanaat Kitabhanesi.
Alkan, M.Ö. (2013). II. Meşrutiyet’te resmi ideoloji, resmi tarih ve eğitim. (2. Baskı). (Ed. Vahdettin Engin, Ahmet Şimşek). Türkiye’de Tarihya-zımı kitabının içinde, s.221-336. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
Alkan, N.(2006). Avrupa karikatürlerinde II. Abdülhamid ve Osmanlı imajı. İs-tanbul: Selis Kitaplar.
Bilgili, A.S.(2014). Eğitim programlarımızda Türk-İslâm sentezi meselesi (1980-2000 yılları arasındaki tartışmalara bir projeksiyon). Kafkas Üniversitesi e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-13.
Cazgır, V., Yavuz, S., Ceyhun, N.(2006). Lise tarih 2. İstanbul: Devlet Ki-tapları Müdürlüğü.
Cazgır, V., Genç, İ., Çelik, M., Genç, C., Türedi, N.(2010). Ortaöğretim tarih 10. İstanbul: Devlet Kitapları.
Elban, M.(2015). Tarih ders kitaplarında milli kimlik ile ilişkili görsellerin ince-lenmesi: (1930-2014). Yayınlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversi-tesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ersanlı B.(2015). İktidar ve tarih. İstanbul: İletişim Yayınları.
Ertürk, B. E.(2000). Ali Reşat bibliyografyası denemesi. Dokuz Eylül Üni-versitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Çağdaş Türkiye Ta-rihi Araştırmaları Dergisi, 3(9-10), 205-227.
Georgeon, F.(2012). Sultan Abdülhamid. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
Güler, A.(2004). Türk eğitim politikalarının tarihsel süreci. Ankara: Yeryüzü Yayınevi.
Güngör, E. (2006). Tarihte Türkler. 12. Baskı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Hamit ve Muhsin(1930). Türkiye tarihi. İstanbul: Matbaa-ı Amire.
Karasar, N.(2017). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık. Koloğlu, O.(1987). Abdülhamit gerçeği. İstanbul: Gür Yayınları. Kopraman, K.Y., Yediyıldız, B., Ercan, H. Y., Ergenç, Ö., Genç, R., İzgi,
Ö., Önsoy, R.(2000). Tarih 2, İstanbul: Devlet Kitapları.
Mansel, A. M., Baysun, C., Karal, E. Z.(1942). Yeni ve yakın çağlar tarihi. Maarif Vekaleti Yayınları.
Oktay, E.(1979). Tarih lise: III. Atlas Yayınevi.
Oktay, E.(1975). Tarih lise: III. Atlas Yayınevi.
Oktay, E.(1970). Tarih lise: III. Atlas Kitabevi.
Ortaylı, İ.(2002). Son universal imparatorluk ve II. Abdülhamid. Genel Türk Tarihi. Cilt 7. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Öztuna,Y.(1977). Tarih III. MEB.
Öztuna, Y.(1976). Tarih III. MEB.
Şanal, M.( 2017). Eğitimin tarihsel temelleri. Eğitim Bilimine Giriş içinde, s. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Türk Dil Kurumu(TDK). Ismarlama ders kitapları üzerine rapor. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti(TTTC).(1931). Tarih III yeni ve yakın zamanlar. Maarif Vekaleti Yayınları.
Tüysüz, S.(2017). Ortaöğretim tarih 10. Ankara: Tuna Matbaacılık.
Üçok, C.(1962). Siyasal tarih (1789-1950). Ankara: Ajans Türk Matbaası. 5.Baskı.
Yazıcı, F. ve Yıldırım, T. (2018): History teaching as a nation-building tool in the early republican period in Turkey (1923–1938), Paedagogica Historica, DOI: 10.1080/00309230.2017.1423363
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, T. (2016). Tarih ders kitaplarında kimlik söylemi. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.